Ηταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη η παράσταση του «Πρωτομάστορα» του Μ. Καλομοίρη από τις δυνάμεις της ΕΛΣ στο Μέγαρο Μουσικής (25/1). Ηταν η πρώτη μου «ζωντανή» επαφή με το έργο και εκτίμησα τις άφθονες μουσικές αρετές του. Ομως εντυπωσιάστηκα κυριολεκτικά από τη συνολική δουλειά των συντελεστών. Ο σκηνοθέτης Θ. Μοσχόπουλος επέλεξε, πολύ σοφά, να ακινητοποιήσει τη χορωδία κάτω από το διαβόητο Γεφύρι της Αρτας (εκπληκτική σύλληψη και εκτέλεση του «μοντέρνου» σκελετού από την Λ. Πεζανού, θαυμάσια φωτισμένη από τον Λ. Παυλόπουλο), να περιορίσει στο απαραίτητο την κίνηση και μετακίνηση των τραγουδιστών/ηρώων του δράματος (όχι ιδιαίτερα εμπνευσμένα ντυμένων από τον Α. Μεντή, αλλά Οπερα είναι, θα τη μάθει κι αυτή ο εκλεκτός), και να παρουσιάσει την ανέλιξη του έργου μέσα από ένα αεικίνητο σύνολο 21 χορευτών. Ως χωριάτες, μάστορες, θεριστάδες, γύφτοι ή τσιγγάνοι (αυτοί δεν κατάλαβα τα τι και τα πώς αλλά δεν έχει σημασία), ως Χορός μαζί με τη Χορωδία, οι χορευτές απέδωσαν τα μέγιστα -ακόμη και τα ακροβατικά πάνω στο σκελετό του γεφυριού- και μάλιστα σε ένα νεο-εκφραστικό-κινησιολογικό ύφος που δεν τους διδάσκεται από τα δρώμενα στις Βραδιές Μπαλέτου της ΕΛΣ. Εδώ η προσφορά της Μ. Κλουκίνα υπήρξε υπερθετική και δεν θα ‘θελα με τίποτε να την μειώσω αν προσθέσω ότι έτσι που εξελίσσεται πια διεθνώς η Οπερα ως έργο Σκηνοθέτη, κανείς δεν ξέρει πού αρχίζει ο ένας και πού συμπληρώνει ο άλλος -ο Χορογράφος. Στην περίπτωση και οι δυό ήταν εξαίρετοι.
«Ο Κόμης Ορί»
Πάλι έργο σκηνοθέτη αποδείχτηκε «Ο Κόμης Ορί» του Ροσίνι. Ή, για την ακρίβεια, σκηνοθέτιδας. Η Μ. Κλεμάν παρουσίασε ένα απολαυστικό, αεικίνητο βοντβίλ α-λά Φεϊντό ή Λαμπίς, με μασκαράτες, αλλαγές προσωπικοτήτων και εκείνες τις αιώνιες πόρτες που ανοιγοκλείνουν κρύβοντας ή προδίδοντας μυστικά. Οι τραγουδιστές ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό, αλλά πρωταγωνιστής ήταν η Χορωδία μας! Τι «μπαλέτο» ήταν αυτό! Τι νάζια, τι σκέρτσα, τι πόδια, τι χέρια, τι κύριοι en travestie, ποιόν να πρωτοσυγχαρεί κανείς για την αμεσότητα, στην κόψη του ξυραφιού απόδοση του κωμικού -όχι του γελοίου- όλα σε μια ατμόσφαιρα τρελή Μεσοπολέμου που μας συνεπήρε σε όλη τη διάρκεια της ξεκαρδιστικής, πρωτότυπης πρότασης μιας… σκαμπρόζικης όπερας. Ευχαριστούμε όλους, μα όλους, τους συντελεστές! (Ολύμπια 19/2).