Εξι διαμερίσματα, έξι απομονωμένοι άνθρωποι, έξι ξένοι κόσμοι οι οποίοι συστεγάζονται στην ίδια πολυκατοικία. «Εξι διαμερίσματα» (2007) είναι και ο τίτλος του έργου του Αμερικανού Ρέινολντ Ρέινολντς, που προβάλλεται στην γκαλερί Ε 31 (Ευριπίδου 31): μια διπλή προβολή βίντεο με υλικό που αρχικά τραβήχτηκε σε φιλμ 16 mm και διαρκεί δώδεκα λεπτά. Μια λούπα που επαναλαμβάνεται πάνω σε δύο εικόνες τις οποίες παρακολουθείς ταυτόχρονα. Με έναν παράξενα γοητευτικό τρόπο η κάμερα μοιάζει να γλιστράει από τη μία εικόνα στην άλλη αποκαλύπτοντας έξι διαφορετικούς μικρόκοσμους που όμως έχουν και κάτι μακροκοσμικό: μια γυναίκα βιώνει ένα αποστειρωμένο παρόν, ένας μποξέρ παρατηρεί μια αράχνη μέσα σε ένα ποτήρι και μετά ένα φίδι, μια νεαρή γυναίκα στα όρια της απόγνωσης, ένας παχύσαρκος άντρας καθηλωμένος μπροστά στην τηλεόραση, ένας άλλος ηλικιωμένος χαμένος μέσα σε μια πληθώρα από μικροαντικείμενα, μια γυναίκα που ετοιμάζεται να φάει ψάρια, αλλά αντ’ αυτού αφήνει το πιάτο πάνω στο τραπέζι και η τροφή σαπίζει. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει δράση, η μόνη δράση είναι η κοινοτοπία της καθημερινότητας, η αργή επανάληψη της ρουτίνας, το βύθισμα μέσα στη φθορά του χρόνου, στη φθορά του σώματος.
Το σώμα
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο ουσιαστικός πρωταγωνιστής σε αυτό το δωδεκάλεπτο διπλό βίντεο είναι το ανθρώπινο σώμα. Με τα λόγια του καλλιτέχνη: «Η αρχική μου ιδέα είχε να κάνει με το ότι το σώμα αποτελείται από κύτταρα και ότι όλο αυτό το σύστημα θυμίζει μια πολυκατοικία, γεμάτη διαμερίσματα. Με ενδιαφέρει αυτή η ιδέα ότι πολλοί άνθρωποι, τελείως διαφορετικοί μεταξύ τους, ζούνε τόσο κοντά ο ένας με τον άλλο και υπό αυτήν την έννοια τα κύτταρα, τα βακτήρια κ.ο.κ. συστεγάζονται μέσα στην ίδια «πολυκατοικία», που είναι το ανθρώπινο σώμα. Ενας τοίχος μάς χωρίζει από τον άλλο δίπλα, και όμως εκεί βρίσκεται ένας εντελώς διαφορετικός, ξένος κόσμος». Παρά τις σκηνές με τα τρόφιμα που σήπονται ή τα ψόφια ποντίκια στο πάτωμα μιας κουζίνας, δεν υπάρχει κάτι σοκαριστικό στις εικόνες αυτές. «Δεν ήθελα να υπάρχει κάτι σοκαριστικό», λέει ο Ρέινολντς, «αλλά μια εσωτερική ένταση. Σε αυτά τα φιλμ υπάρχει το κανονικό μιας οποιαδήποτε καθημερινής ημέρας, που όμως ενέχει μια αργή, σταδιακή πορεία φθοράς. Αθόρυβη, τις περισσότερες φορές. Δεν υπάρχει κάτι το ανώμαλο ή το ασυνήθιστο στο τι συμβαίνει σε αυτά τα διαμερίσματα. Αν κάτι τους συνδέει είναι η φθορά, η πτωτική πορεία προς την παρακμή».
Το υποσυνείδητο
Ο Ρέινολντς έχει σπουδάσει φυσική, φιλοσοφία και κινηματογράφο και συνδυάζει στην οπτική του το κλινικό, βιολογικό με μια στοχαστική διάθεση. «Δουλεύω πολύ με το υποσυνείδητο, με ενδιαφέρει όσα συμβαίνουν εκεί, τα όνειρα, οι απόκρυφες επιθυμίες, απωθημένα, φοβίες, όλα όσα συμβαίνουν βαθιά μέσα στον άνθρωπο και πώς αυτά εξωτερικεύονται όχι μέσα από εντάσεις και εκρήξεις αλλά μέσα από τις πολύ απλές κινήσεις ρουτίνας που κάνουμε κάθε μέρα. Υπάρχει μια ενέργεια που ξεκινάει από το υποσυνείδητο και αυτό αναζητώ: τις ενδόμυχες σκέψεις που έχουν να κάνουν με την επίγνωση του επερχόμενου θανάτου, με τις μεταμορφώσεις που υφίστανται καθημερινά τα σώματά μας. Υπάρχουν θάνατοι πολύ δραματικοί και θάνατοι πολύ βαρετοί, τολμώ να πω. Κοινότοποι. Ολοι αρρωσταίνουμε, μπορεί όλοι να αρρωστήσουμε σοβαρά και σίγουρα όλοι θα πεθάνουμε. Διερευνώ αυτή την κοινοτοπία».
Ζωές αποστειρωμένες
Τελικά, στα «Εξι διαμερίσματα», αυτό που συμβαίνει είναι ζωή, πολλή ζωή. «Ξέρετε τα ακάρεα, όλους αυτούς τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται στο κρεβάτι, στο μαξιλάρι μας, στο ίδιο μας το σώμα. Αν δεν καθαρίσεις το μαξιλάρι σου για μερικές εβδομάδες, τότε περίπου το 80 τοις εκατό του μαξιλαριού θα αποτελείται από αυτά τα απειροελάχιστα τέρατα. Κάτι ανάλογο ισχύει και με το σώμα μας – με τη διαφορά ότι αν προσπαθήσεις να καθαρίσεις τελείως το σώμα σου από αυτά, μπορεί και να πεθάνεις. Είναι μια «βρώμα», κάτι παρασιτικό, που την έχουμε ανάγκη. Ζούμε σε μια εποχή κατά την οποία οι άνθρωποι έχουν μια ψύχωση, μια μανία με την καθαριότητα, με το να ζούνε αποστειρωμένες ζωές. Πολλοί χρησιμοποιούν τόσα καθαριστικά που στο τέλος παθαίνουν καρκίνο από αυτά. Λες και η ζωή είναι βρώμικη, οπότε καλό είναι να τη βάλεις στην άκρη. Εννοείται ότι η ζωή είναι βρώμικη, αλλά μπορείς να την βάλεις στην άκρη; Θα μείνεις κι εσύ στην άκρη».
Στο Βερολίνο
Ο Ρέινολντς ζει τα τελευταία χρόνια στο Βερολίνο και εκεί γύρισε τα «Εξι διαμερίσματα». Οπως λέει, σήμερα το Βερολίνο είναι μια πολιτιστική πρωτεύουσα με καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. «Θα έλεγα ότι αυτό το είχε κάποτε η Νέα Υόρκη. Η ζωή στη Νέα Υόρκη έχει γίνει τρομακτικά ακριβή. Επίσης, η Νέα Υόρκη αποτελεί τμήμα των ΗΠΑ και οι ΗΠΑ έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια μια στροφή πολύ επικίνδυνη. Συνεπώς, καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο δυσκολεύονται να έρθουν στη Νέα Υόρκη, δεν τους το επιτρέπουν οι αρχές. Κάποτε ήταν πιο εφικτό για κάποιον που γράφει ένα βιβλίο να έρθει στη Νέα Υόρκη, με δικά του έξοδα, και να το κάνει. Σήμερα, όλη αυτή η ιστορία με τις βίζες και τους ελέγχους το έχουν καταστήσει αυτό αποτρεπτικό, απαγορευτικό. Οταν πρωτοπήγα στη Νέα Υόρκη, γνώρισα πολλούς ξένους που είχαν έρθει να δουλέψουν εκεί ως καλλιτέχνες. Είχαν βίζες «γκρίζας ζώνης» ή «δημοσιογραφικές», παρότι δεν έκαναν δημοσιογραφική δουλειά. Οι αρχές ήταν ανεκτικές, δέχονταν ότι μπορεί να έμενες 2 – 3 χρόνια και να δούλευες ως καλλιτέχνης. Μετά την κυβέρνηση Μπους, δεν μπορείς να ρισκάρεις να στήσεις ένα στούντιο με δικά σου έξοδα και ξαφνικά να σου χτυπήσουν την πόρτα και να σε διώξουν. Γενικά, αυτή η στροφή προς τον συντηρητισμό βλάπτει τους καλλιτέχνες. Και δεν θέλω καν να σκέφτομαι το ενδεχόμενο να βγει πρόεδρος ο Μακέιν. Αυτό που συμβαίνει στο Βερολίνο είναι καλό για την τέχνη και είναι καλό για όλη την Ευρώπη».
Ποιος είναι
Εδώ και δέκα χρόνια ο Ρέινολντ Ρέινολντς δουλεύει κυρίως με φιλμ (16 mm και Super 8mm). Εχει δημιουργήσει εγκαταστάσεις, ντοκιμαντέρ, έργα με έτοιμο οπτικό υλικό, αφηγηματικές και πειραματικές ταινίες. Εχει συμμετάσχει σε πολλές καλλιτεχνικές εκθέσεις, μεταξύ άλλων στην 4η Μπιενάλε του Βερολίνου, στην έκθεση Into Me/ Out of Me στο P.S. 1 Contemporary Art Center και στο Kunst-Werke Berlin Institute for Contemporary Arts κ.ά. Το 2003 ο Ρέινολντς πήρε υποτροφία από το Ιδρυμα Γκούγκενχαϊμ και το 2004 έλαβε πρόσκληση από το Ιδρυμα The American Academy in Berlin στο Βερολίνο. Μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στο Βερολίνο και τη Νέα Υόρκη.