Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να θέσει ζήτημα επέκτασης των συγγενικών δικαιωμάτων από τα 50 στα 95 χρόνια θα επηρεάσει ασφαλώς και την ελληνική αγορά. Αν και υπάρχει ακόμα δρόμος μέχρι την εφαρμογή της (θα πρέπει να εγκριθεί τόσο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο κι από τις 27 κυβερνήσεις της Ε.Ε.) έχει ενδιαφέρον να δούμε τις πιθανές συνέπειες που θα είχε ένα παρόμοιο μέτρο στη χώρα μας.
Για να έχουμε, όμως, σαφή εικόνα της κατάστασης θα πρέπει να διαχωρίσουμε δύο πολύ λεπτές έννοιες. Εχουμε την τάση να «ομαδοποιούμε» σχεδόν τα πάντα στον όρο «πνευματικά δικαιώματα». Το κάνουμε γιατί δεν μπορούμε να υποψιαστούμε την πολυπλοκότητα των διαφορετικών όρων. Η πνευματική ιδιοκτησία αφορά αποκλειστικά τον δημιουργό ενός τραγουδιού, διαρκεί, δε, όσο η ζωή του δημιουργού και 70 χρόνια μετά το θάνατό του. Το πνευματικό δικαίωμα έχει δύο διαστάσεις: την περιουσιακή (απαιτείται άδεια και καταβολή αμοιβής για τη χρήση και την εκμετάλλευση του ηχογραφήματος) και την ηθική: ο δημιουργός έχει την ευχέρεια να επιτρέψει ή να απαγορέψει τη χρήση του πνευματικού του προϊόντος.
Το συγγενικό δικαίωμα είναι διαφορετικό. Εχει να κάνει με το προϊόν και όσους το υλοποίησαν τη δεδομένη στιγμή της ηχογράφησης: τις δισκογραφικές εταιρείες και τους μουσικούς. Η ισχύς του σήμερα ορίζεται στα 50 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι αν θελήσετε να αναπαράγετε τώρα ένα τραγούδι που ηχογραφήθηκε το 1957 (50+1 χρόνια πίσω) είστε τυπικά ελεύθεροι να το κάνετε. Η ουσία είναι ότι δεν πρόκειται να σας ζητηθεί να καταβάλετε δικαιώματα στην δισκογραφική εταιρεία ή στους μουσικούς. Γι’ αυτό ακριβώς το δικαίωμα συζητάει η Ευρωπαϊκή Ενωση να επεκταθεί στα 95 χρόνια. Κάτι που έχει ήδη συμβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας, η γνωστή μας ΑΕΠΙ, υποστηρίζει θερμά την πρωτοβουλία. Και πάει ένα βήμα παραπάνω: «Εμείς τασσόμαστε υπέρ της επέκτασης και του πνευματικού δικαιώματος πέρα από τα 70 χρόνια που προβλέπονται μετά τον θάνατο του δημιουργού», τονίζει η δικηγόρος Μαίρη Φασουλάκη, υπεύθυνη της διεύθυνσης επικοινωνίας και πολιτιστικών της ΑΕΠΙ.
Ωραία όλα αυτά, αλλά αφορούν μια περιορισμένη πληθυσμιακή ομάδα, δημιουργούς, μουσικούς, εταιρείες. Τι συμβαίνει ή καλύτερα τι θα συμβεί με όλους εμάς που αγοράζουμε cd; Η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας έχει προειδοποιήσει ότι τυχόν αύξηση των συγγενικών δικαιωμάτων στα 95 χρόνια θα επιβαρύνει τους καταναλωτές, οι οποίοι θα υποχρεωθούν να αγοράζουν ακριβότερα cd, αφού στην τελική τιμή θα ενσωματωθεί και η καταβολή δικαιωμάτων. Επίσης, εικάζεται ότι θα μειωθεί η κυκλοφορία συλλογών με παλαιότερες παραγωγές που είχαν συνήθως χαμηλές τιμές, γιατί ακριβώς ήταν απαλλαγμένες από την υποχρέωση καταβολής συγγενικών δικαιωμάτων.