Ο χρυσός των Μακεδόνων δεν έχει τέλος. Μετά τις Αιγές σειρά έχει η Πέλλα. Χρυσά στεφάνια, ανεκτίμητα εντυπωσιακά κοσμήματα, αγγεία και όπλα, ήρθαν πάλι στο φως. Ταφές γυναικείες και ανδρικές που ο πλούτος τους αποκαλύπτει τις οικονομικές δυνατότητες και την κοινωνική θέση των νεκρών. Αποτελούν δηλαδή τεκμήρια υψηλού βιοτικού επιπέδου, προσωπικού-κοινωνικού κύρους, μαρτυρούν τον ηρωικό χαρακτήρα και τον ηγετικό ρόλο ορισμένων οικογενειών της στρατιωτικής αριστοκρατίας του Αρχοντικού Πέλλας, που ήλεγχαν και ρύθμιζαν την ανταλλαγή των αγαθών. Από τα αρχαϊκά κιόλας χρόνια.
Τα νεώτερα που αποκάλυψε η φετινή σωστική έρευνα στο Δυτικό νεκροταφείο του Αρχοντικού Πέλλας υπό τη διεύθυνση των αρχαιολόγων της ΙΖ΄ ΕΠΚΑ Παύλου και Αναστασίας Χρυσοστόμου ήταν 43 ταφές που χρονολογούνται στην εποχή του σιδήρου, των αρχαϊκών χρόνων και των κλασικών-πρώιμων ελληνιστικών χρόνων. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι αυτή του κοριτσιού του πρώιμου ελληνιστικού τάφου Τ 714, που συνοδευόταν με χάλκινο επίχρυσο στεφάνι, πήλινα αγγεία, χάλκινο κάνθαρο και μια μοναδική πήλινη κεφαλή φυσικού μεγέθους της νεκρής, εξαιρετικής τέχνης!
Απολογισμός οκταετίας
Στις ανδρικές ταφές ξεχώρισαν αυτές πολεμιστών που συνοδεύονταν με χάλκινο κράνος, σιδερένια όπλα, σιδερένια ομοιώματα αγροτικής άμαξας, επίπλων κ.ά. ενώ στις γυναικείες τα χρυσά κοσμήματα.
Συνολικά, η ΙΖ΄ εφορεία αποκάλυψε τα τελευταία οκτώ χρόνια 915 ταφές που καταλαμβάνουν έκταση δέκα στρεμμάτων (το 5% της συνολικής έκτασής του). Οι 231 είναι της ύστερης εποχής του σιδήρου, οι 441 των αρχαϊκών χρόνων και οι 265 των κλασικών και των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, ενώ άλλες εφτά θεωρούνται αδιάγνωστες. Η αναλογία των ταφών και το είδος των ευρημάτων υποδηλώνουν τη δημογραφική και οικονομική ακμή του οικισμού κυρίως κατά τα αρχαϊκά χρόνια. Οι νεκροί ενταφιάζονταν σε λακκοειδείς κυρίως τάφους κατά οικογενειακές συστάδες και γένη, οι γυναίκες ήταν θαμμένες με την κεφαλή στα ανατολικά, βόρεια ή νότια (ποτέ στα δυτικά), ενώ οι άνδρες ποτέ ανατολικά.
Στις ανδρικές ταφές κυριαρχεί η σιδηροφορία, γνωστή σε Ηπειρο και Θεσσαλία, χωρίζονταν σε κατηγορίες με εντυπωσιακότερες όλων, των υψηλόβαθμων στρατιωτικών αξιωματούχων.
Ο οικισμός του Αρχοντικού, κατοικείται από την αρχαιότερη νεολιθική περίοδο (6η χιλιετία) έως και τα υστεροβυζαντινά χρόνια (14ος αι.). Κατά τη διάρκεια των προϊστορικών και των ιστορικών χρόνων έως και το τέλος του 5ου αι. π.Χ., όταν η Πέλλα επιλέχθηκε από τον βασιλιά Αρχέλαο ως νέα πρωτεύουσα της Μακεδονίας, αποτελούσε τη σημαντικότερη πόλη της βόρειας Βοττιαίας (περιοχή μεταξύ των ποταμών Αξιού και Λουδία).
Συμπεράσματα
Η χρονολόγηση ταφικών συστάδων πιστοποιεί ότι η εγκατάσταση των Μακεδόνων στην περιοχή είχε γίνει ήδη στο β΄ μισό του 7ου π.Χ.
Οι παλαιότεροι αρχαϊκοί τάφοι του Αρχοντικού και των άλλων αστικών κέντρων (Αιγών, Βέροιας, Μίεζας, Εδεσσας) της Κάτω Μακεδονίας, δείχνουν άνοιγμα της μακεδονικής αγοράς και της οικονομίας από την αρχή της βασιλείας του Αλκέτα, πατέρα του Αμύντα Α΄.