Η οδός Σαλαμίνος είναι ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς δρόμους του Κεραμεικού. Οχι επειδή εκεί πρωτανιχνεύσαμε την περιοχή πίνοντας μπίρες στο Bios ή κάποιο τζιν στο Nixxon. Ή γιατί εδώ βρίσκεται το σπίτι του πρώτου επώνυμου καλλιτέχνη, ο οποίος αποφάσισε να κάνει ένα τόσο τολμηρό βήμα σε εντελώς ανυποψίαστους καιρούς. Εδώ, λοιπόν, σ’ αυτόν τον σκιερό, ήσυχο πεζόδρομο με τα παλιά σπίτια και τα παιδιά των μεταναστών να παίζουν ανέμελα δίπλα σε αυτοκίνητα και τοίχους γεμάτα γκράφιτι, ένας επιχειρηματίας ετοίμαζε να ανοίξει κέντρο με την εύγλωττη επωνυμία «ΟΔΟΣ ΜΑΓΚΙΑΣ».
Μια μικρή ομάδα κατοίκων ξεσηκώθηκε και, ύστερα από συντονισμένες ενέργειες, κατόρθωσε να σταματήσει την αδειοδότηση του κέντρου. «Η οδός Σαλαμίνος θα μείνει οδός Σαλαμίνος», μας λέει μεταξύ σοβαρού και αστείου η αρχιτέκτων Ελίνα Δάλλα, κάτοικος και η ίδια.
Αυτή ήταν μια πρώτη νίκη όσων προσπαθούν με νύχια και με δόντια να διατηρήσουν ανοιχτή την προοπτική για τον Κεραμεικό και το Μεταξουργείο. Ποια προοπτική, όμως;
Την Τρίτη αρχίζει το δεύτερο ReMap, ένα διεθνές πρόγραμμα σύγχρονης τέχνης που «τρέχει» παράλληλα με την Μπιενάλε της Αθήνας, εστιασμένο 100% στη γειτονιά, αφού απλώνεται σε μια σειρά από κενούς χώρους που παραχώρησαν ιδιώτες: οικόπεδα, πάρκινγκ, παλιά σπίτια, ταράτσες. Η πρώτη διοργάνωση είχε περισσότερο πειραματικό χαρακτήρα. Η επιτυχία της έδωσε ώθηση για κάτι πολύ μεγαλύτερο, με αποτέλεσμα σήμερα, παραμονές των εγκαινίων, να ξεφυλλίζουμε ένα πυκνό, υψηλού επιπέδου πρόγραμμα, τουλάχιστον όσον αφορά στα ονόματα των γκαλερί, των καλλιτεχνών, των project και στον έντονα διεθνή χαρακτήρα του. Σημειώστε περισσότερες από 40 εκδηλώσεις, δράσεις και συμμετοχές, οι οποίες περιλαμβάνουν εκθέσεις και υπαίθρια έργα από γκαλερί, ανεξάρτητους επιμελητές, ομάδες καλλιτεχνών, αρχιτέκτονες και κατοίκους της περιοχής.
Το ReMap2 (αυτή τη φορά υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου Αθηναίων) πέρα από την καλλιτεχνική του σημασία φιλοδοξεί να στρέψει την προσοχή στις γειτονιές του Κεραμεικού και του Μεταξουργείου με έναν θετικό και δημιουργικό τρόπο. Το κέντρο της Αθήνας βγαίνει πολλαπλά τραυματισμένο από ένα χειμώνα δύσκολο και το υπαίθριο καλλιτεχνικό «πάρτι» που ετοιμάζουν οι διοργανωτές του ReMap στο κέντρο της Αθήνας για σχεδόν τέσσσερις μήνες (έως 4 Οκτωβρίου) δεν αποκλείεται να εκτονώσει κομμάτι της γενικής δυσθυμίας. Ας μην ξεχνάμε: η πλατεία Θεάτρου, η καρδιά, δηλαδή, του εφιαλτικού γκέτο που έχει στηθεί τα τελευταία χρόνια πίσω από το δημαρχείο, δεν είναι πολύ μακριά από δω. Λίγες εκατοντάδες μέτρα.
Ενεργή συμμετοχή
Αυτό το ξέρουν καλύτερα οι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής, κάποιοι από τους οποίους συμμετέχουν ενεργά στο ReMap. Οπως η καλλιτέχνις και κάτοικος της περιοχής Κατερίνα Κανά, η οποία στο πλαίσιο του «Documentation Project» θα καταγράφει φωτογραφικά και εικαστικά όλα όσα θα διαδραματίζονται στη γειτονιά και θα τα παρουσιάζει στην ιστοσελίδα και στο blog της διοργάνωσης, σε πραγματικό χρόνο. «Ο Κεραμεικός, αν και πάντα βρισκόταν στην καρδιά της Αθήνας, ήταν για δεκαετίες μια εγκαταλελειμμένη περιοχή που θύμιζε Φελίνι και ταινίες του ’60», λέει η Κατερίνα Κανά. «Σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία ενσωμάτωσης στο παρόν. Νέος κόσμος έρχεται στη γειτονιά. Το ReMap φέρνει σε επαφή την ελληνική σκηνή με τον ευρύτερο καλλιτεχνικό χάρτη κι αυτό είναι καλό».
Η αρχιτέκτων Ελίνα Δάλλα μετακόμισε στην οδό Κεραμεικού πριν από δύο χρόνια. Μεγάλη διαφορά σε σχέση με την Πολιτεία, όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της. «Δεν είχα ζήσει ποτέ στο κέντρο. Η δουλειά μου έχει να κάνει πολύ με ζητήματα δημόσιου χώρου κι αισθάνθηκα ότι έπρεπε να ζήσω στο κέντρο, ένα είδος χρέους». Αυτό που την έφερε στον Κεραμεικό ήταν η αίσθηση μιας πραγματικής γειτονιάς με πραγματικό κόσμο. Η μεγάλη της αγωνία είναι η εξέλιξη της περιοχής. Ανάμεσα στη «μαυρίλα» της Ομόνοιας και στη νυχτόβια χλαπαταγή στου Ψυρρή και στο Γκάζι, ο Κεραμεικός και το Μεταξουργείο μετεωρίζονται ακόμα στο κενό, σε μια ενδιάμεση περιοχή που έχει (σε μικρές δόσεις, ευτυχώς) τα χαρακτηριστικά όλων των γειτονικών συνοικιών: και θέματα ασφάλειας, και διακίνησης ναρκωτικών, και αστέγους, και παρεμπόριο. Την ίδια στιγμή, παραμένει σε μεγάλο ποσοστό αλώβητη από τη βιομηχανία της διασκέδασης. «Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανένας έλεγχος στις χρήσεις», επισημαίνει η κ. Δάλλα. «Κανείς δεν θέλει ένα αποστειρωμένο μέρος, αλλά οφείλουμε πάση θυσία να κρατήσουμε την κατοικία στον Κεραμεικό και στο Μεταξουργείο».
Ωρες λειτουργίας:
– Εκθέσεις: Τετάρτη – Κυριακή, 17.30 – 21.30.
– Open Air Screening Room: Τετάρτη – Κυριακή, 21.00 – 11.00.
– Αύγουστος: κλειστά.