Η διπλωματία και οι καλλιτεχνικές ανταλλαγές συνδυάζονται με την πρόσκληση στην Αβάνα δύο κορυφαίων δυτικών πολιτιστικών θεσμών, του Βασιλικού Μπαλέτου του Λονδίνου και της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης. Την περασμένη εβδομάδα, 150 χορευτές, μουσικοί και τεχνικοί του Βασιλικού Μπαλέτου αποβιβάστηκαν στην κουβανική πρωτεύουσα, όπου το κλασικό μπαλέτο χαίρει μεγάλης δημοτικότητας ακόμα και στις εργατικές συνοικίες. Αν και στη διάρκεια της επίσκεψης πέντε χορευτές εκδήλωσαν συμπτώματα της «νέας γρίπης» και νοσηλεύτηκαν μέχρι την αποθεραπεία τους, οι προγραμματισμένες παραστάσεις ολοκληρώθηκαν κανονικά στις 19 Ιουλίου.
Μεταξύ των υπευθύνων του ταξιδιού ήταν ο Κάρλος Ακόστα, ο προικισμένος Κουβανός χορευτής ο οποίος εδώ και καιρό συμμετέχει ως προσκεκλημένος πρωταγωνιστής στο Βασιλικό Μπαλέτο. Οι παραστάσεις του βρετανικού χορευτικού θιάσου συνέπεσαν με τις προετοιμασίες της επίσκεψης στο νησί της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης, που έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο.
Ειδική άδεια
Η Φιλαρμονική πήρε ειδική κυβερνητική άδεια για να ταξιδέψει στην Κούβα, απαραίτητη προϋπόθεση σύμφωνα με τον νόμο για το εμπάργκο, το οποίο διαρκεί εδώ και σαράντα χρόνια και ενισχύθηκε από την κυβέρνηση Μπους, αλλά αρχίζει πλέον να «μαλακώνει» μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Μπαράκ Ομπάμα.
Τα εισιτήρια για τις πέντε παραστάσεις του Βασιλικού Μπαλέτου εξαντλήθηκαν όλα μόλις εκδόθηκαν και η πρεμιέρα, στο Gran Teatro της Αβάνας στις 14 Ιουλίου, ήταν αποθεωτική. Το βρετανικό χορευτικό σύνολο, με επίλεκτους χορευτές διαφόρων εθνικοτήτων στους κόλπους του, πρόσφερε ένα πρόγραμμα που συνδύαζε κλασικά κομμάτια με σύγχρονες χορογραφίες: Ο Εντουαρντ Γουότσον πρωταγωνίστησε στη χορογραφία του Γουέιν Μακ Γκρέγκορ «Chroma», η Μάρα Γκαλεάτσι και ο Τιάγκο Σοάρες στο «Farewell», η Ρομπέρτα Μάρκες και ο Γουότσον σε αποσπάσματα από το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», η Λιάν Μπέντζαμιν και ο Ντέιβιντ Μακάτελι στην «Θαΐδα», ενώ ο Κάρλος Ακόστα και η Ισπανίδα χορεύτρια Ταμάρα Ρόχο αποθεώθηκαν στον «Κουρσάρο», ερμηνεύοντας την κλασική χορογραφία του Μαριούς Πετιπά.
Στην Αλίσια Αλόνσο
Την επόμενη βραδιά, στις 15 Ιουλίου, η παράσταση ήταν αφιερωμένη στην Αλίσια Αλόνσο, την «μεγάλη κυρία» του κουβανικού χορού, η οποία στα 88 της χρόνια εξακολουθεί να διευθύνει το Εθνικό Μπαλέτο της Κούβας. Για πρώτη φορά, αποσπάσματα από κλασικά και σύγχρονα χορευτικά έργα («Chroma», «Ενας μήνας στην εξοχή», «Λίμνη των Κύκνων», «Δον Κιχώτης», «Ζιζέλ») ερμηνεύτηκαν από χορευτές του Βασιλικού Μπαλέτου και του Εθνικού Μπαλέτου της Κούβας. Συμπτωματικά, στις 15 Ιουλίου του 1946 η Αλίσια Αλόνσο είχε χορέψει την Ζιζέλ στο Λονδίνο, όταν συμμετείχε στο American Ballet Theatre. Στην παράσταση της Παρασκευής, στο θέατρο Καρλ Μαρξ, η Ταμάρα Ρόχο και ο Κάρλος Ακόστα πρωταγωνίστησαν στο μπαλέτο «Μανόν», σε χορογραφία του Κένεθ Μακμίλαν.
Λόγω του μεγάλου ενδιαφέροντος που έδειξε το κοινό, όσοι δεν πρόλαβαν να εξασφαλίσουν εισιτήρια είχαν τη δυνατότητα να δουν τις παραστάσεις του Βασιλικού Μπαλέτου σε γιγαντοοθόνη που είχε στηθεί μπροστά από το Καπιτώλιο, έδρα της Ακαδημίας Επιστημών.
«Ξέρω ότι ο χορός είναι μέσα στην καρδιά του λαού της Κούβας, και οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την τεράστια συμβολή της Αλίσια Αλόνσο επί τόσα χρόνια», είπε η Μόνικα Μέισον, διευθύντρια του Βασιλικού Μπαλέτου, αφού ευχαρίστησε το κουβανικό Υπουργείο Πολιτισμού για την πρόσκληση. Θέλησε επίσης να ευχαριστήσει για τη βοήθειά του τον Κάρλος Ακόστα. «Τον ακούγαμε πολλές φορές να μιλάει με αγάπη για την Κούβα, και να που επιτέλους βρισκόμαστε εδώ».
Χαλάρωση περιορισμών
Μερικές μέρες πριν από την άφιξη στο νησί του βρετανικού χορευτικού συγκροτήματος, επισκέφθηκε την Αβάνα ο πρόεδρος της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης, Ζαρίν Μέτα (αδελφός του μαέστρου Ζούμπιν Μέτα), μαζί με άλλους υπεύθυνους της ορχήστρας, με σκοπό να εξετάσουν τις αίθουσες συναυλιών και άλλα πρακτικά θέματα. Σύμφωνα με το προσωρινό σχέδιο, η Φιλαρμονική θα βρεθεί στην κουβανική πρωτεύουσα στις 31 Οκτωβρίου και την 1η Νοεμβρίου για να δώσει μια συναυλία, με μουσικό διευθυντή τον Αλαν Γκίλμπερτ, και να συναντηθεί με μουσικούς της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Κούβας.
Η αποδοχή της πρόσκλησης για να επισκεφθεί η Φιλαρμονική την Κούβα έγινε δυνατή μετά τη χαλάρωση από την κυβέρνηση Ομπάμα των περιορισμών που ίσχυαν λόγω του εμπάργκο, όπως η απαγόρευση μετάβασης στο νησί των Κουβανοαμερικανών και η αποστολή εμβασμάτων. Οπως είπε ο Ζαρίν Μέτα, ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε το ταξίδι «ένα θαυμάσιο σχέδιο που πρέπει να πραγματοποιηθεί».
Το ταξίδι θα γίνει μερικές μέρες μετά από μια περιοδεία της Φιλαρμονικής στην Ασία, όπου θα δώσει δύο συναυλίες στο Βιετνάμ. Πέρυσι, η Φιλαρμονική «έγραψε ιστορία» δίνοντας μια συναυλία στην Πιονγιάνγκ, σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα «μουσικής διπλωματίας». Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Βόρειας Κορέας δεν βελτιώθηκαν, αντίθετα έχουν χειροτερέψει, ωστόσο η συναυλία συνέχισε μια παράδοση που θέλει την μουσική να υπερπηδά τους πολιτικούς φραγμούς.
