Η φιλοδοξία της Google να δημιουργήσει το μεγαλύτερο αρχείο ανθρώπινης γνώσης στο Διαδίκτυο, σκανάροντας εκατομμύρια βιβλία και μετατρέποντάς τα σε μια τεράστια ψηφιακή βιβλιοθήκη, έχει προκαλέσει ανησυχία σε συγγραφείς και νομικούς, οι οποίοι αντιτίθενται στο μέγεθος του εγχειρήματος και στις συνέπειές του όσον αφορά τα συγγραφικά δικαιώματα.
Αντίπαλοι και θιασώτες των σχεδίων της Google συσπειρώνονται για μια σύγκρουση που φθάνει σε σημείο καμπής σήμερα 4 Σεπτεμβρίου, οπότε λήγει η προθεσμία για την υποβολή προτάσεων στο αμερικανικό δικαστήριο που ασχολείται με την υπόθεση του προγράμματος αυτού, γνωστού ως Google Book Search.
Το δικαστήριο εξετάζει αν θα δώσει το πράσινο φως στην εφαρμογή ενός διακανονισμού μετά από αγωγή, τον οποίο συμφώνησε η Google με εκδότες και ομάδες συγγραφέων τον περασμένο Οκτώβριο. Ο διακανονισμός, που τον ενέκριναν η Εταιρεία Συγγραφέων και η Ενωση Αμερικανών Εκδοτών, προβλέπει ένα ποσόν 125 εκατομμυρίων δολαρίων που συμφώνησε να πληρώσει η Google για να καλύψει παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων που έχει ήδη διαπράξει. Συμφώνησε επίσης να δώσει σε συγγραφείς και εκδότες το 63% των μελλοντικών εσόδων που θα προκύψουν από πωλήσεις ψηφιακών βιβλίων και από άλλες πηγές, ενώ η εταιρεία θα κρατάει το υπόλοιπο 37%.
Πολλές ομάδες και πρόσωπα εξακολουθούν να διαμαρτύρονται για τη συμφωνία, λέγοντας ότι αποτελεί επιδρομή στα πνευματικά δικαιώματα των συγγραφέων και δίνει στην Google μονοπώλιο πάνω σε ένα τεράστιο σύνολο έργων. Μια από τις τελευταίες αγωγές, που υποβλήθηκε στο δικαστήριο πριν από μια εβδομάδα, προέρχεται από έναν δικηγόρο και συγγραφέα με έδρα την Ουάσιγκτον, ο οποίος ειδικεύεται στις ομαδικές αγωγές και τα μονοπώλια. Στην αγωγή του ο Σκοτ Γκαντ υποστηρίζει ότι, δυνητικά, εκατομμύρια συγγραφείς σ’ όλο τον κόσμο εκβιάζονται να αποδεχθούν τη συμφωνία χωρίς να είναι πληροφορημένοι πλήρως για τις συνέπειές της.
«Οποιος συμμετέχει σ’ αυτό το σχέδιο θα πρέπει να το κάνει ως συνειδητή επιλογή, γνωρίζοντας πλήρως τι συνεπάγεται. Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι ωθούνται να παραχωρήσουν στο Google μέρος της πνευματικής ιδιοκτησίας τους χωρίς να κατανοούν τι σημαίνει αυτό». Σύμφωνα με τον αμερικανικό νόμο, οι συγγραφείς και οι εκδότες που δεν δηλώνουν ρητά ότι δεν μετέχουν στη συμφωνία θεωρούνται ότι την έχουν υπογράψει.
Η Google ανακοίνωσε τα σχέδιά της πριν από πέντε χρόνια, υποστηρίζοντας ότι το πρόγραμμα να οικοδομήσει ένα ψηφιακό αρχείο εκατομμυρίων βιβλίων που είναι εξαντλημένα αποτελεί μέρος της αποστολής του να «οργανώσει τον παγκόσμιο θησαυρό πληροφοριών». Εχει ήδη «σκανάρει» τουλάχιστον 7 εκατομμύρια βιβλία, χρησιμοποιώντας κάμερες ικανές να φωτογραφίσουν μέχρι 1.000 σελίδες την ώρα.
Τα περισσότερα βιβλία, που πρέπει να έχουν εκδοθεί πριν από τις 5 Ιανουαρίου του 2009, προέρχονται από βιβλιοθήκες και εκδότες στις ΗΠΑ. Η Google έχει έως τώρα κλείσει συμφωνίες με 29 από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες του κόσμου, περιλαμβανομένων εκείνων του Χάρβαρντ και του Στάνφορντ.
Διαμάχη με Αmazon
Στα δικαστήρια έχουν οδηγηθεί η Google και το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Amazon (σε συνεργασία με την εταιρεία λογισμικού Microsoft). Η διαμάχη κρατεί από το 2005. Ωστόσο, στις 7 Οκτωβρίου η αμερικανική δικαιοσύνη αναμένεται να εκδώσει απόφαση.
Η Google υποστηρίζει ότι όταν πρόκειται για βιβλία με δικαιώματα δημοσιεύει μόνο τα επιτρεπτά από τον νόμο αποσπάσματα, με απώτερο σκοπό «την οργάνωση της παγκόσμιας πληροφορίας και τη διεύρυνση των ορίων της ανθρώπινης γνώσης». Πολλοί όμως συγγραφείς, μεταξύ των οποίων ο νομπελίστας Γκίντερ Γκρας, μεγαλοεκδότες και ενώσεις εκδοτών και συγγραφέων, καθώς και το Amazon, που ελέγχει το 90% της ηλεκτρονικής αγοράς, δεν συγκινήθηκαν από την «αγαθή» προαίρεση της Google. Τελικά βρέθηκε χρυσή τομή, καθώς η Google δήλωσε ότι θα αποδίδει το 63% των εσόδων από τις διαφημίσεις, ένα μέρος από τις συνδρομές αναγνωστών του «Google Books» και τις μεμονωμένες πωλήσεις τίτλων.