Οι βιογραφίες έχουν οπωσδήποτε μια διαμεσολάβηση ανάμεσα στον βιογράφο και τον βιογραφούμενο. Οι αυτοβιογραφίες όμως έχουν άλλη αμεσότητα, άλλου είδους αυθεντικότητα, ακόμα κι αν δεχτούμε ως δεδομένη την αυτολογοκρισία. Είναι όμως μια άμεση γνωριμία με την ιδιοσυγκρασία, τον ψυχικό κόσμο, την κοσμοαντίληψη και το περιβάλλον που περιγράφει ο αυτοβιογραφούμενος.
Η αυτοβιογραφία του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη με τίτλο «Η ζωή μου» δημοσιεύτηκε σε είκοσι εννέα συνέχειες στο εβδομαδιαίο λαϊκό περιοδικό «Μπουκέτο» από τις 28 Απριλίου ώς τις 31 Οκτωβρίου 1940. Πριν αρχίσει η δημοσίευση, οι αναγνώστες του περιοδικού διάβασαν: «Ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης έγραψε χάριν του «Μπουκέτου» την Βιογραφίαν του. Η αυτοβιογραφία του κ. Λαπαθιώτη θα αρχίσει δημοσιευόμενη από του προσεχούς πασχαλινού τεύχους του «Μπουκέτου», το οποίον θα είναι πανηγυρικό, χαρά των ματιών, τέρψις πνευματική, αισθηματική απόλαυσις απολαύσεων!..».
Η αυτοβιογραφία του Λαπαθιώτη, ενός ποιητή που ύμνησε τον έρωτα, αρχίζει από τη γέννησή του το 1888 και ολοκληρώνεται το 1917, όταν επέστρεψε από την Αίγυπτο, όπου, ως ιδιαίτερος γραμματέας, είχε ακολουθήσει τον πατέρα του, απεσταλμένο του Βενιζέλου εκεί. Το βιβλίο, που παλαιότερα είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Στιγμή, θα επανακυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κέδρος και η «Κ» δίνει σήμερα μια πρώτη γεύση αυτής της συναρπαστικής περιγραφής της αθηναϊκής αστικής κοινωνίας του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού.
«… Ενα καλό πρωί με χάνουν! Απόγνωση, τρομάρα της μητέρας μου, τρεχάλες, φασαρία… Με βρίσκει ο στρατιώτης στην οδό Πατησίων, αντίκρυ απ’ το Μουσείο, με τα φουστανάκια, καθώς ήμουν, φορώντας το καπέλο του πατέρα μου, καπέλο λοχαγού, και με το σπαθί του στρατιώτη στη μέση μου ζωσμένο! Κι ενώ με κουβαλάει πίσω, θριαμβευτικά, στην αγκαλιά του, μου πέφτει το ‘να παπουτσάκι και γυρνάμε και το βρίσκουμε στο δρόμο… Κι από τότε, για την περίπτωση που θα χανόμουν πάλι, μια και ήμουν επιδεκτικός τέτοιων επικίνδυνων αποδράσεων, για να μπορώ να δώσω τα στοιχεία μου, μου μαθαίνουνε να λέω τ’ όνομά μου: «Ναπολέων Λαπαθιώτης, ρόδον εύοσμον!». Και το λέω, κάθε τόσο, με καμάρι: «Ναπολέων Λαπασώτης, λόδον εύοσμον!»», γράφει δίνοντας ορθώς το πλαίσιο της καλομαθημένης ζωής που ζούσε.
Πινελιές Αθήνας
Εκτός από τη λεπτομερή περιγραφή του οικογενειακού περιβάλλοντος και των σπιτιών που συχνότατα άλλαζε η οικογένεια, η αυτοβιογραφία μάς μεταφέρει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες και πινελιές από την κίνηση της πνευματικής ζωής της Αθήνας. «Τότε διάβαζα «Βέρθερο», «Αθλίους», «Κόμητα Μοντεχρήστο» και «Μπάιρον» ιδίως. Τον «Βέρθερο» τον έπαιρνα στην τσέπη μου και τον διάβαζα στις παραδόσεις των καθηγητών της Νομικής. Κι αρκετά δάκρυα μου στοίχισε κι αυτός. Ημουν τότε γείτονας με τον «Νουμά». Ο Ταγκόπουλος πατέρας καθόταν, με την οικογένειά του, στο πολυθρύλητο σπίτι της οδού Οικονόμου αριθ. 2. Και τότε είδαν το φως δυο – τρία ποιήματά μου από τις στήλες του «Νουμά». Και με το πρώτο που δημοσιεύτηκε, έλαβα ένα μπιλιετάκι από τον Ξενόπουλο -ακόμα το διατηρώ-, που μου εξέφραζε τη χαρά μου, βλέποντας, όπως έλεγε, τα πρώτα παιδικά ψελλίσματά μου να μεταβάλλονται σε μια ωραία και μελωδική φωνή. Τότε αποφασίσαμε με τους Πολίτηδες να βγάλουμε και την περίφημη την «Ηγησώ»! Οι δέκα ιδρυτές της ήταν οι εξής: Βάρναλης, Χατζάρας, Φιλύρας, Καρβούνης, Λέανδρος Παλαμάς, Μήτσης Καλαμάς, Κουμαριανός, Γιώργος Πολίτης, Φώτος Πολίτης κι εγώ. (…) Τον τίτλο του περιοδικού κι ένα μικρό εισαγωγικό σημείωμα, για τον σκοπό του, μας τα ‘δωσε ο Κωστής Παλαμάς».
Ενα κείμενο που περιγράφει γλαφυρά μια Αθήνα εντελώς διαφορετική κι έναν κόσμο πολύ μακρινό πλέον.
«Η ζωή μου – Απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας» του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, σε φιλολογική επιμέλεια Γιάννη Παπακώστα, θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Κέδρος στις 5 Οκτωβρίου.