«Ο χρόνος είναι το πιο σπουδαίο μας όπλο». Το αγαπημένο απόφθεγμα του Ζαν Λουί Ντιμά, ο οποίος κράτησε τα ηνία του οίκου HermŽs από το 1978 έως το 2006, δεν είναι τυχαίο. Είναι από τις ελάχιστες επιχειρήσεις διεθνούς κύρους που έχει κλείσε 172 χρόνια ζωής παραμένοντας στα χέρια της ίδιας οικογένειας, καταφέρνοντας να βγει αλώβητη από πολέμους, οικονομικές κρίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά προϊόντων πολυτελείας. Ο ιδρυτής, Τιερί Ερμές ανοιξε το 1837 στο Παρίσι, ένα κατάστημα με ιπποσκευές αλόγων. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 280 μπουτικ σε ολόκληρο τον κόσμο, μια ομάδα από τους καλύτερους τεχνίτες που ράβουν στο χέρι τις διάσημες τσάντες και τα φουλάρια ενώ συνεχίζεται η συνεργασία με λαμπρούς σχεδιαστές όπως ο Ζαν Πολ Γκοτιέ. Ο οίκος δεν βιομηχανοποίησε ποτέ την παραγωγή του, δεν προσέλαβε προσωπικότητες να διαφημίσουν τα προϊόντα του και κατάφερε να προσαρμοστεί στον καιρό με χάρη και φυσικότητα. Όταν λ.χ. το άλογο έπαψε να είναι μεταφορικό μέσο, ο Εμιλ Μορίς Ερμές, εγγονός του Τιερί ανακάλυψε σε ένα ταξίδι του στον Καναδά μια καινοτομία που θα άλλαζε τον κόσμο των ενδυμάτων για πάντα: το φερμουάρ. Εφερε την πατέντα στην Ευρώπη και διασφάλισε την μακροβιότητα του οίκου. Όταν η εικόνα του οίκου ήθελε ανανέωση την δεκαετία του ’80, ο Ζαν Λουί Ντιμά ενέκρινε την διαφημιστική καμπάνια όπου το κλασικό φουλάρι συνδυάστηκε με σπορ εμφάνιση και τζιν, κάνοντας θραύση.
Το 2007, η HermŽs, θεσμοθετεί ένα βραβείο για νεαρούς Ευρωπαίους σχεδιαστές. Το Prix Emile HermŽs θα δίνεται κάθε τριετία. Από τις 18 Σεπτεμβρίου ως και τις 4 Οκτωβρίου θα δούμε στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς, δεκαεπτά αντικείμενα που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό με θέμα «Καθημερινή ελαφρότητα». Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του οίκου Πιερ Αλέξις Ντιμά, γιος της Ελληνίδας Ρένας Ντιμά και του Ζαν Λουί Ντιμά, μέλος της έκτης γενιάς της οικογένειας, μιλά στην «Κ» για το βραβείο αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο οίκος.
-Γιατί θεσμοθετήσατε το βραβείο Emile HermŽs; Μπορεί η Ευρώπη να διακριθεί στον τομέα του ντιζάιν ή κινδυνεύουμε να χάσουμε τα μεγάλα μας ταλέντα που θα στρέψουν το βλέμμα τους σε πιο προσοδοφόρες αγορές;
-Το βραβείο Emile HermŽs γεννήθηκε από την επιθυμία μας να αναζητήσουμε αλλά και να υποστηρίξουμε τα νέα ταλέντα στον τομέα του ντιζαϊν. Αποτελεί την δέσμευσή μας να σταθούμε στο πλευρό τους και να τους δώσουμε την ευκαιρία να διακριθούν στον δύσκολο στίβο που επέλεξαν. Δώσαμε στο βραβείο το όνομα του προπάππου μου, Εμιλ, που διακρίθηκε για τον οραματικό του χαρακτήρα και την έντονη αφοσίωση του στην δημιουργικότητα. Ως επιχειρηματίας είχε πάντα την τόλμη να ρισκάρει για να υλοποιήσει το όραμά του. Πιστεύω ότι η Ευρώπη μπορεί να επιτύχει ακόμα πολλά περισσότερα στο ντιζάιν. Σκεφτείτε μονάχα πόσες παραδοσιακές τεχνικές είναι συνδεδεμένες ανά τους αιώνες με την ήπειρό μας και είναι στο χέρι των νεαρών σχεδιαστών να αγκαλιάσουν αυτήν την παράδοση και να της εμφυσήσουν νέα πνοή. Η φιλοσοφία του οίκου μας άλλωστε ήταν ανέκαθεν να μετεξελίσσεται, να χαρτογραφεί νέα μονοπάτια μέσα σε ένα περιβάλλον που διαρκώς αλλάζει, πατώντας γερά στην παράδοση.
-Ποια ήταν τα κριτήρια της επιτροπής που έδωσε τα βραβεία;
-Κύριο μέλημά μας ήταν να ανταποκρίνονται οι προτάσεις στην «Καθημερινή ελαφρότητα», τον τίτλο που επιλέξαμε για τον διαγωνισμό. Δυστυχώς κάποιοι ήταν εκτός θέματος. Υποψήφιοι για το βραβείο μπορούσαν να είναι Ευρωπαίοι σχεδιαστές κάτω των 40 ετών. Για να προχωρήσει η διαδικασία της επιλογής σχηματίσαμε οκτώ επιτροπές στις οποίες προήδρευαν κορυφαίες προσωπικότητες του ντιζάϊν, όπως ο Ρον Αραντ, ο Μάσιμο Μορότσι, ο Μαρκ Μπερτιέ, ο Ινγκο Μάουρερ κ.α. Πρόεδρος της τελικής επιτροπής ήταν ο Εντζο Μάρι. Προκρίθηκαν δεκαεπτά προτάσεις με βάση την εφευρετικότητα, την λειτουργικότητα, την καινοτομία αλλά και το συναίσθημα που εξέπεμπαν. Παρά το γεγονός ότι οι συμμετοχές ήταν υψηλής ποιότητας, η επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα ότι καμιά από τις προτάσεις δεν είχε φτάσει το επιθυμητό επίπεδο για το πρώτο ή το δεύτερο βραβείο. Ετσι δώσαμε τρία τρίτα βραβεία.
-Ζούμε σε δύσκολους καιρούς, όπου οι άνθρωποι κουβαλούν ενίοτε αρνητικά – συναισθηματικά ή πνευματικά, φορτία στην καθημερινότητά τους. Πώς επιλέξατε το θέμα «Καθημερινή ελαφρότητα»;
-Η απάντηση κρύβεται στην ερώτησή σας. Μπορεί κανείς να δει την «Καθημερινή ελαφρότητα» από πολλές σκοπιές, κυριολεκτικά ή αφηρημένα. Ο θετικός τρόπος νομίζω είναι να την προσεγγίσουμε μέσα από την τέχνη, την δημιουργικότητα και τον πολιτισμό. Πάντα υπάρχουν τρόποι να εορτάζουμε την ομορφιά της ζωής και να μην την καταστρέφουμε.
-Σκοπεύετε να προσλάβετε να προσλάβετε τους διακριθέντες σχεδιαστές του βραβείου;
-Με το βραβείο θέλαμε να δώσουμε σε προικισμένους ανθρώπους την ευκαιρία να γίνουν γνωστοί στον χώρο του ντιζάιν. Μέσα από την διαδικασία της επιλογής, οπωσδήποτε βρήκαμε συμμετέχοντες που θα μπορούσαν να μας ενδιαφέρουν για μελλοντική εργασία στον οίκο. Όμως, δεν ήταν αυτός ο αρχικός στόχος μας όταν καθιερώσαμε τον θεσμό.
Σε κρίση η πολυτέλεια
-Τους τελευταίους μήνες, η αγορά πολυτελών αγαθών βάλλεται από την οικονομική κρίση. Παρά τις δυσκολίες συνεχίζετε να επεκτείνετε τις δραστηριότητές σας στην Αμερική και την Ασία. Είναι ένας τρόπος να αντιμετωπίσετε την ύφεση;
-Δεν υπάρχουν συνταγές αντιμετώπισης της κρίσης. Αυτό που θα μπορούσε να δράσει ευεργετικά στον δικό μας οίκο, ενδεχομένως να έβλαπτε μια άλλη επιχείρηση.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι σε αυτήν την περίοδο, για να επιτύχει κανείς πρέπει να διαθέτει εντιμότητα, ακεραιότητα και αφοσίωση σε αυτό που κάνει. Πάνω απ’ όλα όμως χρειάζεται εργατικότητα.
Η επιλογή μας να ανοιχτούμε ακόμα περισσότερο προς τις αγορές των ΗΠΑ και της Ασίας αποτελεί στρατηγική για την ανάπτυξή μας. Δεν το κάνουμε εξαιτίας των συγκυριών.
Τo ντιζάιν συνδέει τον άνθρωπο με το αντικείμενο
– Είστε κληρονόμος μιας επιχείρησης που πάντοτε έδινε τεράστια σημασία στις αρετές του τεχνίτη, στην ποιότητα της μαστοριάς. Στο σημερινό ντιζάιν όμως, όλα γίνονται ψηφιακά, με έμφαση στο κόνσεπτ και όχι στην υλοποίηση. Ποια είναι η γνώμη σας;
– Είμαστε άνθρωποι, με σάρκα και οστά, προορισμένοι να αισθανόμαστε και να σκεπτόμαστε. Ο,τι και να γίνει δεν μπορούμε να αποστασιοποιηθούμε από την φύση μας, ακόμα και αν ζούμε σε έναν εικονικό κόσμο. Τα ψηφιακά μέσα μεταφέρουν ιδέες με νέους και ταχύτερους τρόπους. Είναι όμως μόνον εργαλεία. Στην δημιουργική, παραγωγική διαδικασία της αποτύπωσης μιας ιδέας, δεν έχει αντικατασταθεί ακόμα το χαρτί και το μολύβι, ούτε θα πάψουν ποτέ να λειτουργούν τα εργαστήρια στα οποία τα αντικείμενα αποκτούν μορφή μέσα από πειραματισμούς. Το ντιζαϊν είναι συνδεδεμένο με το DNA του οίκου μας. Είναι η έκφραση των ιδεών αλλά κυρίως αυτό που δημιουργεί μια ειδική σχέση ανάμεσα στο αντικείμενο και τον άνθρωπο. Αυτή η σχέση διατρέχει όλη την αλυσίδα της υλοποίησης: από την αρχική σύλληψη στο μυαλό του σχεδιαστή, στην αφοσίωση και την αγάπη του μάστορα που θα το φτιάξει ώσπου να φτάσει το αντικείμενο στα χέρια του μελλοντικού του κατόχου.
-Την Ελλάδα, την γνωρίσατε μέσα από την ελληνικής καταγωγής μητέρα σας, Ρένα Ντιμά. Τι σας δίδαξε; Ποια είναι η σχέση σας με τον τόπο μας;
-Η Ελλάδα είναι ένα αναπόσπαστο τμήμα της ζωής μου. Ετσι και αλλιώς όλοι είμαστε κληρονόμοι της τεράστιας πολιτιστικής της κληρονομιάς. Από την μητέρα μου, πήρα την αγάπη για το φως και το μέτρο και τις αναλογίες καθώς και για την φύση. Κάθε φορά που έρχομαι πηγαίνω στα βουνά, για γαλήνη και έμπνευση.
-Το γνωστότερο ρητό για την φιλοσοφία του οίκου είναι ότι θα συνεχίσετε να κάνετε αντικείμενα με τον ίδιο τρόπο που τα έκαναν οι παπούδες και οι προπάποι σας. Μπορείτε σήμερα να βρείτε τους χαρισματικούς τεχνίτες που χρειάζονται για αυτήν την δουλειά;
-Κανείς δεν μπορεί να προχωρήσει σωστά στο μέλλον, αν δεν γνωρίζει το παρελθόν του. Ο οίκος HermŽs μπορεί να συγκεράσει την παράδοση με την καινοτομία. Πάντα αλλάζει για να μπορέσει να παραμείνει ο ίδιος. Αυτή η στάση, η ισορροπία ανάμεσα σε δύο πόλους κάνει τον οίκο μας δημοφιλή στους νέους ανθρώπους, όχι μόνο πελάτες αλλά και τεχνίτες. Θα έλεγα λοιπόν ότι διαφυλάσσουμε τις τεχνικές του παρελθόντος αλλά έχουμε επωμιστεί και το καθήκον να επινοήσουμε τεχνικές που στο μέλλον θα θεωρηθούν παραδοσιακές. Ετσι, καταφέρνουμε να βρούμε στην εποχή μας άξιους μάστορες που θέλουν να εργαστούν για εμάς.
-Τσάντες του οίκου HermŽs όπως η Kelly Bag και η Birkin Bag που συνδέθηκαν αντίστοιχα με Γκρέις Κέλλυ (που την κρατούσε κοντά στην κοιλιά της για να κρύψει την εγκυμοσύνη της) και την Τζέιν Μπίρκιν, έμειναν στην ιστορία. Πως δεν έχετε σχεδιάσει άλλα μοντέλα που να είναι εμπνευσμένα από σημερινές προσωπικότητες;
– Ο Εμιλ Ερμές συνήθιζε να λέει ότι εμείς φτιάχνουμε τα αντικείμενα αλλά οι πελάτες μας τους δίνουν ζωή. Εχουμε σχεδιάσει όλα αυτά τα χρόνια πολλά μοντέλα και κάποια στο μέλλον μπορεί να μείνουν στην ιστορία. Δεν μας απασχολεί αυτό όσο το να κρατήσουμε ζωντανή την παραγωγική διαδικασία, να διατηρήσουμε την έμπνευση και την φρεσκάδα των ιδεών μας. Εκεί θα κριθεί το μέλλον μας, η ανεξαρτησία της επιχείρησής μας και η επιτυχία.