Από το κτίριο της οδού Σκουφά, το Ινστιτούτο Θερβάντες ήταν τα τελευταία 17 χρόνια η επίσημη φωνή προβολής και διάδοσης του σύγχρονου ισπανόφωνου πολιτισμού στην Ελλάδα. Από την εβδομάδα που αρχίζει αύριο αλλάζει στέκι, αλλάζει στέγη και διεύθυνση. Οι υπηρεσίες και οι δραστηριότητες του Ινστιτούτου Θερβάντες θα στεγάζονται πλέον στο κτίριο της οδού Μητροπόλεως 23, ένα κτίριο που μέχρι πριν από λίγο καιρό ήταν ένα ακόμη ετοιμόρροπο νεοκλασικό, λίγο πιο κάτω από το παλιό υπουργείο Παιδείας. Σήμερα οι διαβάτες της οδού Μητροπόλεως βλέπουν ένα σύγχρονο μοντέρνο κτίριο, που έχει διατηρήσει μόνο την όψη από την παλιά του εικόνα και στο εσωτερικό ορθώνονται τέσσερις όροφοι, με χαρακτηριστικά υλικά το γυαλί και το μέταλλο, με δεκατρείς νέες αίθουσες διδασκαλίας, με αίθουσα multimedia, με ένα αμφιθέατρο χωρητικότητας 150 θέσεων, μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, έναν σύγχρονο εκθεσιακό χώρο 200 τ.μ. και τη βιβλιοθήκη Juan Carlos Onetti, τη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη ισπανόφωνης βιβλιογραφίας στην Ελλάδα.
Ο σημερινός διευθυντής του Ινστιτούτου Θερβάντες στην Αθήνα, ο Εουσέμπι Αγιένσα Πρατ, είναι νεοελληνιστής και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Τζιρόνας, βόρεια της Βαρκελώνης. Ηταν φοιτητής του σπουδαίου νεοελληνιστή Αλέξη Ε. Σολά, και χάρη στα μαθήματά του, αλλά και στη συναρπαστική του προσωπικότητα, διάλεξε τις νεοελληνικές σπουδές. Η διατριβή του ήταν μια συγκριτική μελέτη των δημοτικών τραγουδιών Ανατολής και Δύσης. Τον συναντήσαμε στον τέταρτο όροφο του κτιρίου της οδού Μητροπόλεως 23, ανάμεσα σε κούτες, ολοκαίνουργα έπιπλα, πίνακες που ακόμα δεν έχουν μπει στη θέση τους, και εργάτες που πήγαιναν από τον έναν όροφο στον άλλο, φροντίζοντας για τις τελευταίες λεπτομέρειες. Ηταν αγχωμένος, αλλά περήφανος για το νέο «σπίτι» του Θερβάντες στην Αθήνα. Ενα κτίριο που νοικιάστηκε για 25 χρόνια από το ισπανικό Δημόσιο, αλλά τα έξοδα μετατροπής του σε έναν σύγχρονο και λειτουργικό πολυχώρο παιδείας και πολιτισμού επιβάρυναν τον ιδιοκτήτη του. Τη μεταμόρφωσή του ανέλαβε η εταιρεία «Μπαρμπαλιάς Ηλίας – Κτίρια Ειδικών Κατασκευών».
Χαμηλός προϋπολογισμός
«Θέλουμε να μην είναι μόνο μια αλλαγή του χώρου μας, αλλά και μια νέα αρχή για τις δραστηριότητές μας», λέει ο Εουσέμπι Αγ. Πρατ και μιλάει με πολύ θερμά λόγια για τους δύο προηγούμενους διευθυντές του Ινστιτούτου Θερβάντες, οι οποίοι «φρόντισαν ιδιαίτερα την ένταξη του Θερβάντες στην πολιτιστική ζωή της Αθήνας», λέει. Ο ίδιος γνωρίζει ότι πρέπει να διαχειριστεί τον πολιτισμό μιας χώρας με τέσσερις επίσημες γλώσσες, αλλά και τον πολιτισμό της Λατινικής Αμερικής. Και ομολογεί ότι ο ετήσιος προϋπολογισμός που αναλογεί στο Ινστιτούτο δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Με αυτά τα λίγα πρέπει να κινηθούν. «Πιστεύω, λοιπόν, ότι είναι καλό να κάνουμε λιγότερα πράγματα, που να έχουν όμως ευρύτερη απήχηση».
Ετσι, ο Εουσέμπι Αγιένσα Πρατ στράφηκε στον τόπο καταγωγής του, το Φιγέρες της Καταλωνίας, που είναι και τόπος καταγωγής του ζωγράφου Σαλβαντόρ Νταλί. Ως φοιτητής, ο κ. Πρατ δούλευε για το χαρτζιλίκι στο Μουσείο Νταλί στο Φιγέρες. Εκεί γνώρισε τους ανθρώπους του μουσείου και αγάπησε τον Νταλί. Σκέφτηκε λοιπόν, για τα εγκαίνια του νέου Ινστιτούτου Θερβάντες στην Αθήνα, να κάνει μια μεγάλη έκθεση με πρωτότυπα έργα Νταλί. Ο ετήσιος προϋπολογισμός του Ινστιτούτου, όμως, δεν έφτανε ούτε για την ασφάλιση των έργων. Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θερβάντες στην Αθήνα δεν τα παράτησε. Σκέφτηκε να οργανώσει μια πρωτότυπη έκθεση φωτογραφίας, στις οποίες απεικονίζεται ο μεγάλος υπερρεαλιστής ζωγράφος, πάντα μ’ ένα βιβλίο: στο γραφείο, στη βιβλιοθήκη, στους δρόμους των πόλεων. Δίπλα στις φωτογραφίες (όλες αδημοσίευτες, από το Μουσείο Νταλί στην Ισπανία) θα εκτεθούν στην Αθήνα τα βιβλία και τα εξώφυλλα που φιλοτέχνησε ο Νταλί, παρουσιάζοντας έτσι ένα άλλο σύνολο, μιαν άλλη πτυχή της δημιουργίας του. Η έκθεση «Ο Νταλί και τα βιβλία» θα εγκαινιαστεί στα τέλη Οκτωβρίου και θα είναι τα επίσημα εγκαίνια του νέου Ινστιτούτου Θερβάντες στην πολιτιστική ζωή της Αθήνας. Μετά τον Νταλί, η έκθεση με έργα του Μιρό, που αυτόν τον καιρό παρουσιάζεται στη Θεσσαλονίκη, θα μεταφερθεί και στην Αθήνα, στην οδό Μητροπόλεως 23. Ο Εουσέμπι Αγ. Πρατ φρόντισε να διευκρινίσει ότι δεν θα εγκαταλειφθούν και οι μικρότερες εκδηλώσεις που αφορούν συγγραφείς, βιβλία ή διαλέξεις, πάντα στο πλαίσιο του σύγχρονου ισπανικού πολιτισμού, και πάντα σε συνάρτηση με τα ενδιαφέροντα του ελληνικού κοινού.
Νέες αίθουσες, νέα μαθήματα
Εκτός από χώρος πολιτισμού, ως μορφωτικό ίδρυμα μιας μεγάλης χώρας, το Ινστιτούτο Θερβάντες είναι και χώρος εκπαίδευσης: της γλώσσας και της κουλτούρας της Ισπανίας. Ετσι, πέραν της σειράς εξειδικευμένων μαθημάτων που ήδη υπάρχουν (κινηματογράφου, λογοτεχνίας, θεάτρου, ισπανικής και λατινοαμερικανικής κουλτούρας, καταλανικών, ισπανικής νομικής ορολογίας, μετάφρασης και τελοιποίησης της γλώσσας), από φέτος ξεκινά νέος κύκλος μαθημάτων που καλύπτει ακόμα περισσότερα ενδιαφέροντα: μαθήματα ισπανικών για παιδιά και εφήβους, μαθήματα χορού (σεβιγιάνας, φλαμέγκο και τάνγκο), μαθήματα ισπανικής κουζίνας, ελληνικών για ισπανόφωνους, μαθήματα για τα τραγούδια και την κουλτούρα της Ισπανίας και της Λατινικής Αμερικής, ιστορίας της ισπανικής μουσικής 20ού αι., Gaudi και Πικάσο, μαθήματα ισπανικής ζωγραφικής του 19ου αι. Ο Εουσέμπι Αγ. Πρατ δεν θέλει όμως να περιοριστεί μόνο στους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου της οδού Μητροπόλεως. Ετσι σχεδιάζει στη διάρκεια του μεγάλου ελληνικού καλοκαιριού να αξιοποιήσει και την υπέροχη ταράτσα του κτιρίου, διοργανώνοντας εκεί, με θέα την Ακρόπολη, μια θερινή κινηματογραφική λέσχη ισπανόφωνων ταινιών.
Το πρώτο μεγάλο άνοιγμα του νέου Ινστιτούτου Θερβάντες στο αθηναϊκό κοινό θα γίνει στις 7 Οκτωβρίου, οπότε στο αμφιθέατρο του κτιρίου θα απονεμηθούν τα βραβεία λογοτεχνικής μετάφρασης 2009 που διοργανώνει το ΕΚΕΜΕΛ (σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Ινστιτούτο Γκαίτε, το Θερβάντες και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο). Τα επίσημα εγκαίνια του νέου κτιρίου θα γίνουν, φυσικά, από τη βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας, κάποια στιγμή μέσα στο 2010. «Εξαρτάται από το πρόγραμμα της βασίλισσας», λέει ο Εουσέμπι Αγιένσα Πρατ.