Την εβδομάδα που μας πέρασε στο Queen Elizabeth Hall του Λονδίνου ένας Ελληνας χορογράφος, ο οποίος ζει και διαπρέπει στο εξωτερικό -το όνομά του Αντώνης Φωνιαδάκης- παρουσίασε τη χορογραφία του «Veil of Stars» με την Εθνική Ομάδα Χορού της Ουαλλίας. Ηταν μόνο μία από τις πολλές παραστάσεις έργων του που έχουν δοθεί τον τελευταίο χρόνο ανά τον κόσμο: Αμερική, Βραζιλία, Φινλανδία, Ελβετία, Γερμανία… Ενδιάμεσα στάσεις στην Ελλάδα για την παρουσίαση της «Ιεροτελεστίας της Ανοιξης» στην Αθήνα («Θέατρο Θησείον») και στην Καλαμάτα στο πλαίσιο του 15ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας.
Αν και έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο Αντώνης Φωνιαδάκης άφησε πίσω του την Ιεράπετρα όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε, πάντα θυμάται το όνομα της πρώτης του δασκάλας χορού, της Νίκης Παπαδάκη. Ο νεαρός χορευτής ήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει στην Κρατική Σχολή Χορού την οποία άφησε συνεχίζοντας τις σπουδές του στη Σχολή Rudra του Μορίς Μπεζάρ. Ακολούθησε μια λαμπρή σταδιοδρομία στο εξωτερικό ως μέλος των Μπαλέτων του Μπεζάρ, της ομάδας του Saburo Teshigawara και δέκα ολόκληρα χρόνια στο Μπαλέτο της Οπερας της Λυών υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Λούκου. Σήμερα με βάση του την Λυών, ο Φωνιαδάκης παρουσιάζει έργα με την ομάδα του «Apotosoma» και καλείται από συγκροτήματα στο εξωτερικό ως guest χορογράφος. Θα έχουμε την τύχη να δούμε και πάλι δουλειά του, σε λίγες μέρες, από αυτή την Παρασκευή (20/11) και για οκτώ ακόμη παραστάσεις, αυτή τη φορά στη Θεσσαλονίκη όπου με το Χοροθέατρο του ΚΘΒΕ θα παρουσιάσει τη δική του εκδοχή του έργου «Ρωμαίος και Ιουλιέτα».
Το επίπεδο της δουλειάς του (ιδιαίτερα αισθαντική και ευαίσθητη), το γεγονός ότι ο ίδιος είναι ένας εξαιρετικός χορευτής αλλά και η προσωπικότητά του που συνδυάζει την άνευ όρων φαντασία ενός αληθινού καλλιτέχνη με μια βαθιά αξιοπρέπεια, τον έχουν κατατάξει ως μια μοναδική «περίπτωση» για τα ελληνικά χορευτικά δεδομένα.
– Ηταν επιλογή σας να μείνετε στη Λυών;
– Οταν τελείωσε το συμβόλαιό μου με το Μπαλέτo της Οπερας της Λυών για καθαρά βιοποριστικούς λόγους έπρεπε να μείνω ένα με δύο χρόνια εκεί. Θα ήταν μεγάλο ρίσκο εάν έφευγα. Επέλεξα να επωφεληθώ από ένα σύστημα πρόνοιας που κάλυπτε τις ανάγκες μου και το ένα έφερε το άλλο. Στην πορεία έπαψα να φοβάμαι και άρχισαν να έρχονται οι δουλειές. Εξάλλου είχα όλες τις γνωριμίες μου στη Λυών, μια πόλη που διαθέτει εξαιρετική χορευτική σκηνή και ένα θέατρο αφιερωμένο αποκλειστικά στον χορό.
– Από όλες τις περιόδους της ζωής σας ως χορευτής και χορογράφος ποια θα ξεχωρίζατε;
– Ολες οι στιγμές μιας καλλιτεχνικής πορείας είναι σημαντικές γιατί μέσα από αυτές μεγαλώνεις και μαθαίνεις. Πιο σημαντικές για μένα ήταν οι εμπειρίες από αυτά που δεν μου άρεσαν στην πορεία μου παρά από αυτά που με συγκίνησαν. Αν μπορούσα να κρατήσω κάτι θα ήταν όλες οι στιγμές, και οι καλές και οι κακές.
Το σώμα
– Η σωματικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της δουλειάς σας. Εξού και το όνομα της ομάδας που δημιουργήσατε.
– Η ομάδα μου «Apotosoma» γεννήθηκε κατ’ αρχάς από την ανάγκη μου να διεκδικήσω κάποια χρήματα και ένα νομικό πρόσωπο στη Λυών αλλά και από την επιθυμία μου να αποκτήσω υπόσταση. Η αλήθεια είναι πως μέχρι το 2003 δεν είχα σκεφτεί ότι θα είχα ομάδα. Η σωματικότητα είναι σημαντικό κομμάτι της δουλειάς μου. Αν κοιτάξω προς τα πίσω χόρευα τη δεκαετία του ’90 σε μια ομάδα (το Μπαλέτο της Οπερας της Λυών) που καλούσε τους μεγαλύτερους χορογράφους της εποχής και είχε έντονο χορευτικό στίγμα. Μια κινησιολογική γραφή που φίλτραρε το πώς ήθελα να μεταφέρω μηνύματα μέσα από το σώμα.
Είμαι χορευτής ο ίδιος οπότε τα έργα μου πάτησαν πάνω στις ενέργειες και τα βιώματα αυτών των δέκα χρόνων. Τώρα η σωματικότητα στη δουλειά μου αλλάζει προσπαθώντας να περάσει ιδέες μέσα από το σώμα και όχι απλά να παρουσιάζει το κορμί ως αντικείμενο. Μπαίνει σε νέα φόρμα, βρίσκει τρόπο να εκφραστεί.
Εικαστικοί
– Ποιες είναι οι μορφές τέχνης που εμπνέουν έναν σύγχρονο χορογράφο;
– Ενας καλλιτέχνης σήμερα δεν μπορεί παρά να είναι ευαίσθητος σε όλες τις μορφές τέχνης, σε όλες τις πληροφορίες καλλιτεχνικές και πολιτικές. Εχουμε πρόσβαση στα πάντα, επαφή με τις μητροπόλεις του κόσμου κι αυτό επηρεάζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη δική μας δημιουργική φλόγα. Θεωρώ πως ο χώρος των εικαστικών είναι άμεσα συνδεδεμένος με την τέχνη της χορογραφίας: και οι δύο έχουν να κάνουν με το σώμα γι’ αυτό και τόσοι χορογράφοι σήμερα συνεργάζονται με εικαστικούς θέλοντας να προκαλέσουν αντιδράσεις, ερωτήματα και να τολμήσουν να κοιτάξουν με μια όχι τόσο «ασφαλή» ματιά. Μου αρέσει πολύ και με εμπνέει η δουλειά εικαστικών καλλιτεχνών όπως οι Anne Hamilton, James Turell, Annette Messager, Matthew Barney και πολλοί ακόμη, όμως μου αρέσει να παραμένω ανοιχτός χωρίς να θέλω να προσδιορίσω ακριβώς τις πηγές έμπνευσής μου.
Ενας χορογράφος σήμερα έχει κάτι να πει. Εχουμε απομακρυνθεί από την εποχή της αναπαραγωγής κινήσεων, της οργάνωσης του χώρου, της επίδειξης σωμάτων και μιας στεγνής έκφρασης της ψυχής. Ο χορός έχει πολιτικοποιηθεί, έχει αποκτήσει κοινωνική θέση κι έχει ανοιχτεί στο σύνολο της ζωής γενικά, ξεφεύγοντας από την αφαίρεση.
Ο έρωτας πάνω απ’ όλα
– Μιλήστε μας για την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα».
– Προσέγγισα το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» με μια διάθεση παιχνιδιού. Δεν με ενδιέφερε να μεταφέρω επί σκηνής άλλη μια εκδοχή όλου του έργου γιατί κάτι τέτοιο έχει γίνει πολλές φορές. Εκανα μια έρευνα με οδηγό μου τη μουσική του Προκόφιεφ κι αυτή με ώθησε στην αποδραματοποίηση του έργου. Αυτή ήταν η κινητήριος δύναμη που με έκανε να νιώσω τον λυρισμό και τον ρομαντισμό του θέματος: ο έρωτας πάνω απ’ όλα. Στην ουσία δεν θα δούμε την ιστορία, πιο πολύ θα την αισθανθούμε. Το κυρίαρχο είναι η καταδικασμένη αγάπη αυτού του μυθικού ζευγαριού που συνεχίζεται με ή χωρίς τη συνοδεία του σώματος. Μια ερωτική, αγαπησιάρικη δουλειά, όπως θα την περιέγραφα, όπου το κορμί είναι ο κυρίαρχος πρωταγωνιστής. Αν και κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου έμαθα ότι ο Προκόφιεφ ήθελε να παρουσιάσει μια πιο χαλαρή, αισιόδοξη εκδοχή όπου οι δύο εραστές δεν θα πέθαιναν!
Επισκέπτης
– Ποια είναι η σχέση σας με την Ελλάδα;
– Το συναίσθημα είναι γλυκόπικρο. Από τη μια ως Ελληνας πολίτης κουβαλάω τα γονίδια της ελληνικής μου ψυχής, από την άλλη είμαι ένας επισκέπτης, όμως έχω σταματήσει να το αισθάνομαι αυτό ως κάτι τραγικό. Η Ευρώπη έχει ανοιχτά σύνορα, έρχομαι συχνά και θέλω δεν θέλω η Ελλάδα είναι στο πρόγραμμά μου.
Εχω συνεργαστεί με το Φεστιβάλ Καλαμάτας, τον Δήμο Αθηναίων, το Μέγαρο, το ΚΘΒΕ (φέτος είναι η τρίτη φορά), την Κρατική Σχολή Χορού, τη Λυρική Σκηνή. Μετά το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», σειρά έχει η παρουσίαση ενός σόλο μου τον Ιανουάριο στο Ιδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη.