Ο 21ος αιώνας αποτελεί ένα νέο κεφάλαιο για την Αθήνα. Οι ρυθμοί ανοικοδόμησης έχουν ατονήσει και το ενδιαφέρον στρέφεται στην ανάπλαση των υφιστάμενων αστικών περιοχών. Δεν είναι τυχαίο ότι στη συζήτηση για την εξέλιξη της πόλης κυριαρχούν νέες έννοιες, όπως η «αστική ανανέωση» και ο «εξευγενισμός».
Για να αντιληφθούμε τη δυσκολία των νέων προβλημάτων αρκεί να στρέψουμε την προσοχή μας στο κέντρο της Αθήνας. Στο Γκάζι δημιουργήθηκαν καλές αστικές υποδομές, επενδύθηκαν κεφάλαια από τολμηρούς επιχειρηματίες και κατασκευάστηκαν πολυκατοικίες με νεωτερικό χαρακτήρα. Παρ’ όλα αυτά, η εξέλιξη της περιοχής δεν ανταποκρίθηκε στις αρχικές προσδοκίες. Το Γκάζι αποτέλεσε ένα ιδιότυπο παράδειγμα «εκλαϊκευμένου εξευγενισμού» που μεταμόρφωσε μια δυναμική περιοχή σε απρόσωπο μαζικό διασκεδαστήριο.
Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι τα επιτυχή παραδείγματα αστικών αναπλάσεων προϋποθέτουν την αρμονική συνεργασία μεταξύ διαφορετικών συντελεστών ανάπτυξης της πόλης. Αυτοί περιλαμβάνουν τους δημόσιους φορείς, τους ιδιώτες επενδυτές, τους αρχιτέκτονες, αλλά και τις επιτροπές κατοίκων, τον τύπο και τις δημιουργικές ομάδες που διαμορφώνουν την κουλτούρα μιας πόλης.
Η εμφάνιση νέων επενδυτών με αστική κουλτούρα και αίσθημα κοινωνικής ευθύνης αποτελεί μια θετική εξέλιξη. Σε καμία όμως περίπτωση δεν είναι επαρκής για την επιτυχή έκβαση των προσπαθειών ανάπλασης. Η συνταγή της επιτυχίας είναι αρκετά σύνθετη και στην Ελλάδα τώρα μόλις αρχίζει να προσδιορίζεται.
* Ο Π. Δραγώνας είναι αρχιτέκτονας, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών.