Κατά έναν Γάλλο κριτικό, οι μυθοπλασίες του Γουόνγκ Καρ Βάι είναι περισσότερο «σταυροδρόμια ιστοριών» και λιγότερο ιστορίες που διακρίνονται για την αυτάρκειά τους και η κάθε ταινία του «φέρει το ίχνος μιας άλλης». Το σταυροδρόμι του Γουόνγκ είναι μια χώρα – σημείο χωρίς παρελθόν και μέλλον: το Χονγκ Κονγκ, που κινηματογραφείται με στυλ και εκπέμπει μία ακαταμάχητη γοητεία. Το 2004 ο Γουόνγκ έγινε γνωστός σε ένα ευρύ σινεφίλ κοινό με το μελόδραμα «2046». Στους ίδιους απευθύνεται σήμερα και μια μικρή ρετροσπεκτίβα με τρεις ταινίες του κορυφαίου στυλίστα, που καλύπτουν την περίοδο από το 1988 μέχρι το 1995 και προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το εμπορικό κύκλωμα.
Αν το «2046» θεωρείται έργο ωριμότητας του Γουόνγκ, το τρίπτυχο αφιέρωμα είναι ένα αντιπροσωπευτικό πακέτο της πρώιμης και ίσως δημιουργικότερης περιόδου του πιο δυτικότροπου Ασιάτη κινηματογραφιστή. Περιλαμβάνει τις ταινίες «Καθώς κυλούν τα δάκρυά μας», «Οι άγριες μέρες μας» και «Εκπτωτοι άγγελοι».
Ο χρόνος
Ο Γουόνγκ Καρ Βάι εμφανίστηκε στο περιθώριο του εμπορικού κινηματογράφου του Χονγκ Κονγκ, στη σκιά των μεγάλων επιτυχιών του Τζον Γου (ταινίες καταιγιστικής δράσης που εμπότισαν το λαϊκό θέαμα με ωμή βία, κυνισμό, αλλά και μελβιλική μελαγχολία). Εφερε μαζί του το μπιτ και την ανεμελιά του ροκ, αλλά και τη βελούδινη νοσταλγία γνωστών λατινοαμερικανικών μουσικών μοτίβων. Οι ηθοποιοί του ήταν αναγνωρίσιμοι σε ένα κοινό εθισμένο στο καράτε και στις σαπουνόπερες, όμως οι κινηματογραφικές αναφορές του τον οδηγούσαν μακριά: στους «Κακόφημους δρόμους» του Σκορσέζε, στον Αντονιόνι της αποστασιοποίησης και στον Γκοντάρ της αποδόμησης. (Ο Γουόνγκ χαρακτηρίζεται από μια υπερβολική έμφαση στη δομή των ταινιών του, ενίοτε σε σημείο να δημιουργείται εσφαλμένα η αίσθηση πως πρόκειται για βιντεοκλίπ μεγάλου μήκους).
Στο σινεμά του Γουόνγκ κομβικό σημείο είναι ο χρόνος. Μοιάζει σαν να θέλει να σταματήσει τη ροή του για να συγκρατήσει μια φευγαλέα στιγμή που βαραίνει όσο ένας αιώνας στη ζωή των ηρώων του. Αναζητάει την αυθεντική στιγμή σε μη γραμμικές αφηγήσεις με φόντο έναν πολύχρωμο κόσμο, άριστα ζωγραφισμένο από τον σκηνογράφο και σχεδιαστή κοστουμιών Γουίλιαμ Τσανγκ και αριστουργηματικά φωτογραφημένο από τον Κρίστοφερ Ντόιλ. Ο πολύχρωμος κόσμος του Γουόνγκ και των δύο φίλων και μόνιμων συνεργατών του θυμίζει άλλοτε μελλοντολογική τριπ χοπ τοιχογραφία («Εκπτωτοι άγγελοι») και άλλοτε τοπιογραφία μνήμης από έναν κόσμο που χάθηκε για πάντα. «Κοίτα το ρολόι μου για ένα λεπτό. Στις 16 Απριλίου 1960 ένα λεπτό πριν από τις τρεις είμαστε εδώ μαζί. Χάρη σ’ εσένα θα θυμάμαι για πάντα αυτό το λεπτό», λέει ο ηθοποιός Λέσλι Τσέουνγκ σε μια άγνωστη γυναίκα (την αλαβάστρινη Μάγκι Τσέουνγκ) που τη συναντάει σε μια καντίνα ενός γηπέδου («Οι άγριες μέρες μας»). Οι χώροι στους οποίους στέκεται για λίγο το διερχόμενο πλήθος είναι οι αγαπημένοι του Γουόνγκ. Τα σνακ μπαρ, οι καντίνες και τα δωμάτια ξενοδοχείων είναι σαν παύσεις σε μια παρτιτούρα.
Τα συναισθήματα
Οι ήρωες του Γουόνγκ Καρ Βάι συνήθως μονολογούν εκτός κάδρου και οι λέξεις προσμετρούν την απόσταση ανάμεσα σε αυτό που ζουν και σε αυτό που αισθάνονται. Εχουν τις ρίζες τους στο μοντέρνο σινεμά του ’60, ταυτόχρονα όμως τους διακρίνει μια εκλεπτυσμένη τραγικότητα σαν και αυτή που συναντάμε στο μελόδραμα του Φασμπίντερ. Οι χαρακτήρες στον Φασμπίντερ έχουν ένα θεατρικό βάρος, που επιταχύνει την πτώση τους, ενώ στον Γουόνγκ είναι ανάλαφροι, αέρινοι σαν σκιές στο ημίφως. Ισως γιατί είναι αίολοι χωρίς οικογένεια, μόνιμη σύντροφο ή πατρίδα. Εδώ, το μελόδραμα γίνεται ποιητικό, αποκτώντας ονειρική προοπτική.
Σύμφωνα με ένα κείμενο του Ζαν Μαρκ Λαλάν σε μια έκδοση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τον Γουόνγκ Καρ Βάι: «Οι άνθρωποι είναι πάντα μόνοι, ορφανοί, αδυνατούν να αγαπηθούν, είναι ανίκανοι να ασκήσουν την παραμικρή πίεση στην πραγματικότητα. Σε αυτές τις ταινίες πρίσματα, που απορροφούν τις φωτεινές ακτίνες των αστικών τοπίων και τις σκοτεινές διαθέσεις των κατοίκων τους, κι έπειτα τις εκπέμπουν πίσω με τη μορφή πολύχρωμων εικόνων, όπως στα βιντεοκλίπ, κατοικεί αυτό που ορίζει κάθε μεγάλο σκηνοθέτη του κινηματογράφου. Ενα όραμα απόλυτα ξεκάθαρο της κατάστασης του κόσμου, εδώ και τώρα».
Δείτε
Καθώς κυλούν τα δάκρυά μας (As Tears Go By, 1988)
Δύο μικροαπατεώνες του Χονγκ Κονγκ, ο σιωπηρός Γουάχ και ο φανφαρόνος «Μύγας», μπλέκουν άσχημα με τη μαφία. Ο Γουάχ θέλει να ξαναρχίσει τη ζωή του στο πλευρό μιας γυναίκας, όμως οι δεσμοί φιλίας με τον «Μύγα» μετατρέπονται σε μια μοιραία θηλιά και για τους δύο. Οι επιρροές από τους «Κακόφημους δρόμους» είναι εμφανείς. Παίζουν: Αντι Λάου, Τζάκι Τσέουνγκ, Μάγκι Τσέουνγκ.
Οι άγριες μέρες μας (Days of Being Wild, 1990)
H ταινία με την οποία ο Γουόνγκ έθεσε το στυλ και το ύφος του δικού του μελοδράματος (η «Ερωτική επιθυμία» και το «2046» ακολούθησαν στην ίδια γραμμή πλεύσης). Ενας εργένης δον ζουάν ζητάει επίμονα από τη μητριά του να μάθει ποια είναι η φυσική του μητέρα. Παράλληλα, αδυνατεί να δημιουργήσει μια μόνιμη σχέση (αυτή είναι η ανομολόγητη επιθυμία του) γιατί αισθάνεται αίολος. «Είμαι σαν ένα πουλί δίχως πόδια, που πετάει διαρκώς, κοιμάται στον άνεμο και προσγειώνεται για να πεθάνει», λέει ο Λέσλι Τσέουνγκ που τον ενσαρκώνει. Δίπλα του οι Μάγκι Τσέουνγκ, Καρίνα Λάου, Αντι Λάου.
Χαμένοι άγγελοι (Fallen Angels, 1995)
Κατά κάποιον τρόπο η συνέχεια του «Chungking Express» που έκανε γνωστό τον Γουόνγκ στη Δύση. Η αποθέωση του στυλ μέσα από παράλληλες ιστορίες με φόντο το Χονγκ Κονγκ. Με Λίον Λάι, Μισέλ Ράις, Τακέσι Κανεσίρο.
(Και οι τρεις ταινίες σε ένα πρόγραμμα στον κινηματογράφο «Ιντεάλ», από 29/4).