ΜΟΥΣΕΙΑ. Τώρα πια που δεν υπάρχουν χρήματα αποφασίσαμε να βάλουμε τις προδιαγραφές. Μπούχτισε η χώρα από μουσεία που ιδρύθηκαν άναρχα, από τις σκοπιμότητες κάθε παράγοντα μέχρι τους Ολυμπιακούς του 2004, τότε που εισέρρεαν τα χρήματα για να μπαλωθούν προβλήματα δεκαετιών. Στα τελευταία τέσσερα χρόνια είχαμε 19 καινούργια δημόσια μουσεία και 24 επανεκθέσεις στα υφιστάμενα. Κι αν υπολογίσουμε τι ξοδεύτηκε τότε, θα διαπιστώσουμε πως δεν είναι καθόλου μικρός ο αριθμός. Συνολικά τα τελευταία 10 χρόνια δόθηκαν 180 εκατ. για καινούργια μουσεία.
Δεν μας λείπουν, λοιπόν, τα μουσεία αλλά το πλαίσιο. Αυτό θέλησε να ορίσει το Συμβούλιο Μουσείων στην προχθεσινή του συνεδρίαση που καταπιάστηκε με την «ίδρυση, λειτουργία και αναγνώριση μουσείου». Το σχέδιο υπουργικής απόφασης η οποία θα ενισχύσει τον νόμο 3028 του 2002.
Το πρόβλημα είναι τι θα κάνουμε με τόσους χώρους που αυξάνονται χρόνο με τον χρόνο, αφού δεκαετίες τώρα δεν εξετάστηκε σοβαρά η χρησιμότητα και η ανταποδοτικότητα των μουσείων τα οποία πληθαίνουν χωρίς στρατηγική, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να μην κάνουν ποτέ απόσβεση. Ετσι είδαμε να ιδρύονται μουσεία χωρίς σκοπιμότητα, χωρίς να εξασφαλισθούν οι προϋποθέσεις για τη βιωσιμότητά τους.
Μουσεία μικρά που δεν έχουν επισκέπτες, καινούργια τα οποία είναι κλειστά γιατί δεν έχουν προσωπικό, άλλα που δεν μπορούν να ανανεώσουν τις συλλογές τους. Νομοί ολόκληροι που έχουν δύο και τρία μουσεία, παρότι δεν είναι απαραίτητο, τα οποία θα μπορούσαν να είναι ενιαία, να κοστίζουν λιγότερο και να προσφέρουν περισσότερο. Το ζητούμενο, άλλωστε, δεν είναι να τα αυξήσουμε, αλλά να τα κάνουμε ελκυστικά, λιγότερο εσωστρεφή και κυρίως να απομακρυνθούμε από τη λογική «κάθε χωριό και μουσείο».
Αγκάθι είναι και τα ιδιωτικά μουσεία. Εκείνα που δεν ελέγχονται και όταν δεν πληρούν τους κανόνες ποτέ δεν κλείνουν. Ομως τι είναι τελικά μουσείο;
«Στο Ναύπλιο έχουμε το Μουσείο κομπολογιού, αλλά αυτό που κάνει είναι να πουλάει κομπολόγια» είπε χαρακτηριστικά η Ιωάννα Παπαντωνίου δίνοντας ένα παράδειγμα του τι επικρατεί. Προβληματισμός και για το Μουσείο κέρινων ομοιωμάτων. «Μήπως όλα αυτά πρέπει να καταχωρισθούν με άλλη λέξη;».
Τα μουσεία αυτά χρειάζονται ένα σήμα ενιαίου τύπου «Αναγνωρισμένο από το κράτος» που θα εγγράφεται σε ειδικό μητρώο αναγνωρισμένων μουσείων, συμφώνησαν όλοι. Με αυτόν τον τρόπο το υπουργείο θέλει να ξεκαθαρίσει «τα καλά από τα κακά». Με την πιστοποίηση.
Κι όπως φαίνεται βιάζεται πολύ. Οι πιέσεις που δέχονται πολλοί περιφερειάρχες για χρηματοδοτήσεις τέτοιων «μουσείων» με αμφιλεγόμενες δραστηριότητες, ειδικά αυτήν την εποχή που η περιφέρεια έχει στα χέρια της το ΕΣΠΑ. Οπως έδωσε το μήνυμα (για το συμμάζεμα που θα επιτευχθεί) η γ.γ. Λίνα Μενδώνη: «Μια γκλίτσα και ένα ταγάρι δεν κάνουν ένα μουσείο».
Η απόφαση της αναγνώρισής τους προβλέπεται να ανακαλείται με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου Μουσείων εφόσον παύσουν να πληρούνται οι προϋποθέσεις έκδοσής της. Τα μουσεία αυτά θα ελέγχονται ανά πενταετία, ενώ καλούνται να υποβάλουν και ετήσια απολογιστική έκθεση λειτουργίας.
«Αναρχία». Ετσι προσδιόρισε την κατάσταση η κ. Μενδώνη. «Ολοι έχουν ευθύνες», τόνισε. Και οι ευθύνες δεν έχουν να κάνουν μόνο με την ασυδοσία κάποιων ιδιωτικών μουσείων αλλά και δημόσιων. Το πλαίσιο θα ξεβολέψει πολλούς. Αλλά «πρέπει να οριστεί». Το επόμενο βήμα, όπως φαίνεται, θα είναι ο «Καλλικράτης μουσείων» που θα ορίζει το αυτονόητο: συνεργασίες, κοινές δράσεις, ενιαία εισιτήρια, συνέργεια.