Οι περισσότεροι έχουμε ονειρευτεί να ταξιδέψουμε στο Διάστημα, να δούμε τα άστρα και τους πλανήτες «από κοντά», να νιώσουμε το δέος του άγνωστου. Πώς είναι όμως να βρεθεί κανείς στ’ αλήθεια να αιωρείται στο παγωμένο κενό και στη μοναξιά της απόλυτης σιωπής, κλείνοντας τον γαλάζιο πλανήτη μας και ό,τι ώς τώρα αποκαλούσε «ζωή» σε ένα μόνο βλέμμα; Πριν από λίγες ημέρες ο Γάλλος αστροναύτης Philippe Perrin βρέθηκε στην Αθήνα, προσκεκλημένος από το Γαλλικό Ινστιτούτο και το Κέντρο Ερευνών, Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Εβδομάδας Διαστήματος. Τον συναντήσαμε και συζητήσαμε μαζί του για την εμπειρία του στο Διάστημα και για το πώς αυτή επέδρασε καταλυτικά στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη ζωή.
«Πραγματοποίησα μία μόνο διαστημική αποστολή ως αστροναύτης του ΕΟΔ, αλλά αυτή ήταν αρκετή. Ηταν μια από τις ομορφότερες πτήσεις που δόθηκε ποτέ σε Ευρωπαίο αστροναύτη. Βρέθηκα στο διαστημικό λεωφορείο ως μηχανικός πτήσης, με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η αποστολή μου ήταν ο χειρισμός του καναδικού βραχίονα του Σταθμού. Εκανα τρεις διαστημικούς περιπάτους με σκάφανδρο, που μου χάρισαν μια προνομιακή, μοναδική θέα του πλανήτη μας! Είναι μια εμπειρία πολύ ιδιαίτερη και πολύ προσωπική. Είναι σαν να ανακαλύπτεις μια εξωτική χώρα για την οποία είχες ακούσει πολλά και την ονειρευόσουν. Η αίσθηση της έλλειψης βαρύτητας που βιώνεις είναι εξωπραγματική. Στις παρουσιάσεις μου στο κοινό προσπαθώ να μεταφέρω αυτή την απερίγραπτη εμπειρία μέσα από εικόνες και ιδιωτικές ιστορίες, όπως κάνει ένας εξερευνητής που επιστρέφει από τα ταξίδια του».
– Γιατί θελήσατε να γίνετε αστροναύτης;
– Είναι αρκετά παράξενο, αλλά από παιδί ήμουν σίγουρος ότι κάποτε θα γινόμουν αστροναύτης. Ονειρευόμουν να δω τη Γη από ψηλά για να ανακαλύψω την αλήθεια της ανθρώπινης ύπαρξης. Πραγματοποίησα αυτό το όνειρο αν και η ζωή με έφερε γρήγορα, όπως όλους μας, αντιμέτωπο με τα «γήινα» προβλήματα. Θα έλεγε κανείς πως η μοίρα μου ήταν προδιαγεγραμμένη.
– Τι θυσιάσατε από τη ζωή σας για να γίνετε αστροναύτης;
– Χρειάζεται να θυσιάσεις πρώτα από όλα χρόνο, πολύ χρόνο. Εσύ δεν το καταλαβαίνεις γιατί ζεις το πάθος σου, αλλά η οικογένειά σου, που της τον στερείς, υποφέρει. Μερικές φορές δεν βλέπεις καν τη ζημιά που προκαλείς σε εκείνους που αγαπάς. Ομως βάζεις σε κίνδυνο και την υγεία σου, ακόμη και την ίδια σου τη ζωή. Σήμερα οι πιθανότητες να μην ξαναγυρίσει κανείς από το Διάστημα είναι μεγαλύτερες του 1%.
– Τι σημαίνει το άπειρο για εσάς;
– Το Σύμπαν είναι πεπερασμένο αλλά καμπυλωμένο. Αν προσπαθήσετε να φύγετε προς μια κατεύθυνση, κάποτε θα ξαναφτάσετε στο σημείο εκκίνησης από την αντίθετη. Οπως ένα μυρμήγκι που προσπαθεί να ξεφύγει περπατώντας στην επιφάνεια ενός πορτοκαλιού.
Προσωπικά δεν έχω αγγίξει ποτέ το άπειρο. Η εμπειρία όμως ενός αστροναύτη του επιτρέπει να αγγίξει διαστάσεις πολύ μεγαλύτερες από εκείνες της καθημερινότητάς μας. Ολος ο πλανήτης Γη με όλους όσους γνωρίζεις, με εκείνους που αγαπάς, είναι εκεί και μπορείς να τον αγκαλιάσεις με ένα μόνο βλέμμα. Αυτό σου γεννάει ένα συναίσθημα απέραντης μοναξιάς και ταυτόχρονα ένα αίσθημα απόλυτης πληρότητας.
Η κληρονομιά
– Η εμπειρία σας ως αστροναύτη σάς έχει αλλάξει, στον τρόπο που σκέφτεστε και που αντιλαμβάνεστε τον κόσμο;
– Οταν έχετε επιβιώσει σε ένα διαστημικό όχημα με περιορισμένες ποσότητες τροφής, οξυγόνου και νερού, δεν μπορείτε παρά αντικρίζοντας τη Γη να δείτε ένα μεγάλο διαστημικό όχημα που κληρονομήσαμε με τη γέννησή μας και του οποίου τους περιορισμένους πόρους είμαστε υποχρεωμένοι να διατηρήσουμε. Η επιστήμη θα μας βοηθήσει να το κάνουμε αυτό και να επισκευάσουμε ό,τι έχουμε ήδη καταστρέψει. Πιστεύω ότι η επόμενη μεγάλη ανακάλυψη στην αστροφυσική θα είναι κάποια μορφή ζωής σε άλλους πλανήτες, στον δικό μας ή σε άλλα ηλιακά συστήματα. Κάτι τέτοιο θα μας αφυπνίσει. Θα μάθουμε να εκτιμάμε τη ζωή και να προστατεύουμε τον πλανήτη μας.
– Γιατί να ασχολούμαστε με το Σύμπαν τη στιγμή που κάτι τέτοιο είναι πολύ μακριά από την ανθρώπινη καθημερινότητα;
– Οι άνθρωποι θέλουν να ξεχάσουν ότι είναι θνητοί. Οταν αυτή η σκέψη έρχεται στο μυαλό μας, οι ερωτήσεις που ξεπηδούν είναι αναγκαστικά συμπαντικές: γιατί/πότε/πώς. Το Σύμπαν κρύβει τις απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα.
– Ποιο είναι το μέλλον του ανθρώπου στο Διάστημα;
– Ισως αρκετά σύντομα, πολύ περισσότεροι άνθρωποι θα μπορέσουν να νιώσουν την εμπειρία που είχα εγώ. Οι πτήσεις σε μηδενική βαρύτητα και ο διαστημικός τουρισμός είναι ήδη δημοφιλείς και στο μέλλον θα γίνουν φθηνότερες. Οι διαστημικές αποικίες, σε τροχιά ή στη Σελήνη, αν και εφικτές, δυστυχώς θα παραμείνουν όνειρο για πολύ καιρό ακόμη. Οι λόγοι είναι καθαρά οικονομικοί. Προτιμάμε να επενδύσουμε σε επίπεδες οθόνες υψηλής τεχνολογίας για να βλέπουμε χολιγουντιανές ταινίες που μας ταξιδεύουν στο Διάστημα, αντί να προσπαθήσουμε να μετατρέψουμε αυτά τα όνειρα σε δική μας πραγματικότητα. Εχουμε εξουσιοδοτήσει άλλους να ζουν τη ζωή μας Πρέπει να τολμήσουμε να την πάρουμε πάλι στα χέρια μας. Οποιος δεν τολμά πεθαίνει.
Διαστημικοί περίπατοι διάρκειας 19 ωρών
Ο Philippe Perrin γεννήθηκε στο Μαρόκο. Σπούδασε μηχανικός στην Πολυτεχνική Σχολή του Παρισιού και αργότερα εντάχθηκε ως πιλότος στη γαλλική πολεμική αεροπορία. Το 1992 έκανε την πρώτη εκπαίδευσή του ως προσωρινό μέλος του Γαλλικού Οργανισμού Διαστήματος (CNES) και το 1996 του ανακοινώθηκε η επιλογή του ως αστροναύτη και μετέβη στο εκπαιδευτικό κέντρο αστροναυτών της NASA στο Χιούστον του Τέξας. Στις 5-19 Ιουνίου 2002 επέβαινε στο διαστημικό λεωφορείο Endeavour σε μια αποστολή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με σκοπό την ανταλλαγή πληρωμάτων και την εγκατάσταση ενός ρομποτικού βραχίονα. Εκανε τρεις διαστημικούς περιπάτους συνολικής διάρκειας 19 ωρών. Εργάζεται πλέον ως μηχανικός στο κέντρο ελέγχου του ATV (Automated Transfer Vehicle) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, στην Τουλούζη της Γαλλίας.
* Η κ. Ελ. Χατζηχρήστου είναι αστροφυσικός.