O νομπελίστας της Αιγύπτου, ο Ναγκίμπ Μαχφούζ, δεν ζει πια. Πέθανε σε βαθιά γεράματα το 2006. Είχε γεννηθεί το 1911 και φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή του. Ολη του τη ζωή έζησε στο Κάιρο, και μάλιστα στην πυκνοκατοικημένη συνοικία ελ Γκαμαλίγια. Κάθε μέρα περνούσε οπωσδήποτε από το διάσημο Καφενείο με τους Καθρέφτες, στην αγορά του Αλ Χαλίλι, έπινε τον καφέ του, συζητούσε, αφουγκραζόταν την κίνηση του πιο γνωστού παζαριού της πόλης. Στα βιβλία του, γύρω στα 30 μυθιστορήματα και περισσότερα από εκατό διηγήματα, κατέγραψε μ’ έναν τρόπο «άλλοτε ρεαλιστικό κι άλλοτε υποβλητικό και αμφίσημο» τα πάθη, τις αγωνίες και τις αποχρώσεις των ανθρώπων της χώρας του.
Στα ελληνικά, μόλις κυκλοφόρησε ένα ακόμα μυθιστόρημά του: «Ενώπιον του θρόνου» (εκδ. Ψυχογιός, μετ. Πέρσα Κουμούτση). Σ’ αυτό ενώνει όλους τους σημαντικούς ηγέτες στην ιστορία της Αιγύπτου από τους Φαραώ μέχρι τον Γκαμάλ Αμπντ ελ Νάσερ και τον Ανουάρ αλ Σαντάτ σε μια αίθουσα, στην αίθουσα της Δικαιοσύνης, όπου απολογούνται για τα πεπραγμένα τους. Οι ηγέτες του παρελθόντος επικρίνουν ή εξυμνούν ο ένας τον άλλο: ο ιδρυτής της Αιγύπτου Φαραώ Μήνης κατηγορεί τον Νάσερ και το πραξικόπημά του για την παρακμή της χώρας, ενώ, στην πιο σύγχρονη ιστορία, ο Νάσερ επιτίθεται στον Σαντάτ για την πολιτική του. Στη φανταστική αίθουσα της Δικαιοσύνης, μετά τους πολιτικούς εμφανίζονται επαναστάτες, ποιητές, φελάχοι, ο καθένας με τη δική του άποψη, με τη δική του αντίρρηση, με τη δική του κριτική για την ιστορία αυτού του τόπου.
Ηταν ο δικός του τρόπος, ο τρόπος της λογοτεχνίας, να μιλήσει για τις διαφορετικές φωνές και τις διαφορετικές φάσεις της ιστορίας στη χώρα του. Είναι ο τρόπος της λογοτεχνίας να καλεί τους ανθρώπους να ξανακοιτάξουν το παρελθόν τους, μήπως και το κατανοήσουν. Ευελπιστώντας έτσι -ο λογοτέχνης, ο δημιουργός- ότι μπορεί και να καταλαγιάσουν τα πάθη και τα μίση.
Πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, και παρότι τα βιβλία του είναι χιλιοδιαβασμένα και στη χώρα του και στον υπόλοιπο κόσμο, τίποτα δεν φαίνεται να έχει καταλαγιάσει στην Αίγυπτο. Οι φανατισμοί φτάνουν στη βία, στον θάνατο αθώων. Αν ζούσε ο Ναγκίμπ Μαχφούζ, θα έγραφε σίγουρα ένα πολύ πικρό μυθιστόρημα. Εχοντας τη συναίσθηση ότι δεν επηρεάζει τους συμπατριώτες του.