Η «εξίσωση» του αλτρουισμού

Η «εξίσωση» του αλτρουισμού

3' 4" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οταν ο Τζορτζ Πράις πέθανε τον Ιανουάριο του 1975, στην κηδεία του πήγαν πέντε άστεγοι άνδρες: αχτένιστοι, αξύριστοι, βρώμικοι. Παρευρέθησαν επίσης ο Μπιλ Χάμιλτον και ο Τζον Μέιναρντ Σμιθ, επιφανείς Βρετανοί ειδικοί της εξελικτικής βιολογίας. Και οι επτά άνδρες είχαν πάει να θρηνήσουν έναν Αμερικανό επιστήμονα ο οποίος βοήθησε να δοθεί απάντηση στο ερώτημα γιατί οι άνθρωποι μπορούν και πρέπει να δείχνουν καλοσύνη ο ένας στον άλλον. Εναν άνθρωπο που επέλεξε να χαρίσει τα πράγματα, τα ρούχα, το σπίτι του και που, όταν η γενναιοδωρία του εξαντλήθηκε, αυτοκτόνησε στα 52 του χρόνια.

Από τότε που ο Κάρολος Δαρβίνος δημοσίευσε τη θεωρία του για την Εξέλιξη το 1859, οι επιστήμονες αναρωτιούνται αν η δαρβινική θεωρία μπορεί να εξηγήσει την ύπαρξη του αλτρουισμού: της συμπεριφοράς που μειώνει τις δυνάμεις προσαρμογής ενός υποκειμένου αλλά αυξάνει τη μέση δυνατότητα επιβίωσης της ομάδας στην οποία ανήκει το άτομο. Αυτή η αυταπάρνηση δεν είναι μοναδική στους ανθρώπους· υπάρχει και σε πολλά είδη ζώων, ιδίως σε περίπλοκες κοινωνίες εντόμων. Οι μέλισσες, για παράδειγμα, ζουν σε κοινότητες που έχουν επικεφαλής μια βασίλισσα και κατοικούνται από στείρες εργάτριες. Μια ερμηνεία της θεωρίας του Δαρβίνου θα έλεγε ότι, επειδή οι εργάτριες δεν τεκνοποιούν, η εξέλιξη θα έπρεπε να οδηγεί στην εξάλειψή τους. Δεν είναι όμως αυτό που συμβαίνει στη Φύση.

Τη δεκαετία του 1960, ο Χάμιλτον υποστήριξε ότι η εξέλιξη πριμοδοτεί χαρακτηριστικά που ευνοούν την επιβίωση των στενών συγγενών ενός συγκεκριμένου ατόμου. Οι αποικίες μελισσών που επιβιώνουν είναι εκείνες όπου οι στείρες εργάτριες (που είναι κόρες της βασίλισσας) προμηθεύουν τις πιο κατάλληλες υπηρεσίες στη μητέρα τους. Ετσι, κάθε εργάτρια αγωνίζεται να βοηθήσει την αναπαραγωγική επιτυχία της βασίλισσας, ακόμα και με τίμημα τη δική της αναπαραγωγική αποτυχία.

Ο Πράις θέλησε να περιγράψει μαθηματικά πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί μια γενετική προδιάθεση στον αλτρουισμό. Επινόησε μια μαθηματική εξίσωση, που τώρα αποκαλείται «εξίσωση του Πράις», η οποία περιγράφει πώς χαρακτηριστικά που μπορεί, σε ορισμένες περιστάσεις, να αποδειχθούν δυσμενή, επιμένουν παρ’ όλ’ αυτά να διατηρούνται στον πληθυσμό. Ρυθμίζοντας τις μεταβλητές, μπόρεσε να περιγράψει πληθυσμούς στους οποίους η καλοσύνη και η αλληλεγγύη είναι πολύ ισχυρές και διαδεδομένες, όλοι επωφελούνται και ο αλτρουισμός περνάει από γενιά σε γενιά. Περιέγραψε επίσης άλλους, πιο βάναυσους κόσμους, όπου η φιλανθρωπία περιφρονείται και η καλοσύνη πεθαίνει.

Τελικά, ο Πράις κατέληξε σε έναν τέτοιο κόσμο. Στο βιογραφικό βιβλίο του «The Price of Altruism: George Price and the Search for the Origins of Kindeness» («Το τίμημα του αλτρουισμού: Ο Τζορτζ Πράις και η αναζήτηση των πηγών της καλοσύνης», εκδ. W.W. Norton), ο συγγραφέας Ορεν Χάρμαν τον παρακολουθεί στα νεανικά του χρόνια, που περιλαμβάνουν ένα διάστημα στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, όπου εργάστηκε στην ανίχνευση της ραδιενέργειας ενώ οι συνάδελφοί του μοχθούσαν για να φτιάξουν την πρώτη ατομική βόμβα. Ο Πράις ταλαντευόταν ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντά του: Σπούδασε χημικός αλλά ασχολήθηκε με τα ηλεκτρονικά στο Bell Labs πριν στραφεί στον σχεδιασμό με χρήση υπολογιστών. Τότε, μια γενναιόδωρη αποζημίωση από την ασφαλιστική του εταιρεία εξαιτίας ενός όγκου στον θυρεοειδή που του παρουσιάστηκε, του έδωσε τη δυνατότητα να μετεγκατασταθεί στο Λονδίνο το 1967.

Εκεί συνδέθηκε με τον Χάμιλτον και κατάφερε να διατυπώσει την εξίσωση για την οποία έγινε διάσημος. Ταυτόχρονα, το προσωπικό ενδιαφέρον του για τον αλτρουισμό κορυφώθηκε σε κάτι λιγότερο συνδεμένο με τη συγγένεια και πιο πρακτικό: άρχισε να αναζητάει αναξιοπαθούντες ξένους. Σε μια περίπτωση, είχε τέσσερις άστεγους να μένουν στο διαμέρισμά του, ενώ εκείνος κοιμόταν στο γραφείο του. Καθώς η υγεία του επιδεινωνόταν, τόσο από σωματική όσο και από ψυχική άποψη, έκανε ακόμα μεγαλύτερες προσπάθειες να βοηθήσει τους φτωχούς. Χάρισε όλα τα υπάρχοντά του και πήγε να μείνει σ’ ένα βρώμικο κατειλημμένο κτίριο όπου, μια παγωμένη νύχτα, αυτοκτόνησε. Οπως τόσο ζωηρά περιγράφει ο Χάρμαν, ο Πράις έγινε τελικά ένας από τους πάμπτωχους κλοσάρ τους οποίους είχε πασχίσει να βοηθήσει.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή