ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ. Ηταν κοντά μου, σχεδόν στο διπλανό τραπέζι. Μόλις είχε πάρει το πρωινό της στο ξενοδοχείο «Πλόες» στην Ερμούπολη, παρέα με τα εγγόνια της και τον έναν από τους γιους της. Την κοίταξα μάλλον φευγαλέα και αστραπιαία πέρασε από τον νου μου η εικόνα της τρυφερής Ελληνίδας γιαγιάς που απλώνει τις τεράστιες, από πούπουλο φτιαγμένες, φτερούγες της για να αγκαλιάσει την οικογένειά της. Σηκώθηκα και της συστήθηκα. Είχα την τιμή και τη χαρά να σφίγγω το χέρι της Ολυμπίας Δουκάκη. Αβαφη, με το μαλλί κατάλευκο και με ένα σχεδόν εφηβικό σώμα, η Ολυμπία Δουκάκη έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη ένας ποταμός λεκτικής και συναισθηματικής έκρηξης, χείμαρρος νοσταλγίας για την πατρίδα, αλλά και θυμού για όσα καταλογίζουν στην Ελλάδα οι ξένοι.
Για τη Ρόουζ
Τη ρωτώ για τη Ρόουζ. Την ουκρανικής καταγωγής 83χρονη Εβραία που επιβίωσε του γκέτο της Βαρσοβίας και έγινε σύμβολο των Εβραίων της διασποράς, κρατώντας σφιχτά στο στήθος της σαν φυλαχτό την περιπέτεια ενός ολόκληρου λαού στον 20ό αιώνα. Στις 19 και 20 Ιουλίου, στο κομψό θέατρο «Απόλλων» της Ερμούπολης της Σύρου η Ολυμπία Δουκάκη θα γίνει ξανά η Ρόουζ του θεατρικού συγγραφέα Martin Sherman, ο οποίος στήριξε την ιστορία του στη ζωή της γιαγιάς του. Μπροστά από τα μάτια του θεατή θα περάσει αστραπιαία η περιπετειώδης ζωή μιας γυναίκας που αν μη τι άλλο έμαθε νωρίς να παλεύει όχι μόνο για την επιβίωση, αλλά και για τις δικές της αξίες. Το σπάνιο θεατρικό μονόπρακτο, που από τους κριτικούς χαρακτηρίστηκε επική μινιατούρα και οι New York Times το αποκάλεσαν «διαδρομή δύναμης», παίχτηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο και στη συνέχεια στο Μπρόντγουεϊ σε ένα ρεσιτάλ ηθοποιίας της βραβευμένης με Οσκαρ Ολυμπίας Δουκάκη.
Η καταξιωμένη ηθοποιός δεν μου λέει πολλά για τη Ρόουζ ούτε αφήνει να εννοηθεί ότι στέλνει μήνυμα στο σημερινό Ισραήλ. Αν και Ελληνοαμερικανίδα, τη Ρόουζ την έχει μέσα της, θεατρικό αποκούμπι, κομμάτι της καριέρας και των επιτυχιών της. Πιστεύει ότι όλοι πρέπει να δουν το έργο. «Δεν προχωράμε μόνοι μας. Προχωράμε όταν έχουμε σωστά προστατεύσει τις αναμνήσεις μας. Οι απώλειες της Ρόουζ, η ανάκαμψή της, αλλά και τα κέρδη της στη ζωή είναι ένα είδος αναμνησιακού τυφλοσούρτη. Προχωράμε επίσης με την ανάμνηση της πατρίδας από την οποία προερχόμαστε. Είμαι ελληνικής καταγωγής και ποτέ δεν ξεχνώ την Ελλάδα».
«Και η σημερινή Ελλάδα;», τη ρωτώ, αρπάζοντας την ευκαιρία. Δεν απαντά αμέσως. Βλέπω τα φρύδια της συνοφρυωμένα. Σαν να θυμώνει. Και όντως ξεσπάει. Την πονούν τα λάθη των Ελλήνων, μα πιο πολύ την πονάει η ταπείνωση που η χώρα έχει υποστεί διεθνώς. Στέλνει επιστολές όπου μπορεί, η θετική αύρα της Ελλάδας, λέει, πρέπει να απλωθεί. Η Αμερική είναι στα ίδια χάλια, αλλά δεν διασύρεται με αυτόν τον τρόπο. Μιλάει για τον αμοραλισμό της Αμερικής, για την επικυριαρχία του καταναλωτισμού, για τη διάλυση της μεσαίας τάξης. Ξέρεις, μου λέει, στην Αμερική έχουμε πλέον τους πολύ πλούσιους και τους πολύ φτωχούς, φτωχούς όμως όχι όπως εσύ τους φαντάζεσαι, αλλά σε επίπεδο… slavery!
«Θα ξανάρθω…»
Την κοιτώ με μεγάλη συμπάθεια. Θα μπορούσε να είναι η γιαγιά μου που προσμέτρησε τη ζωή της μέσα από συγκλονιστικές περιπέτειες. Μου κρατάει το χέρι. «Αγαπώ την Ελλάδα, θα ξανάθρω, του χρόνου θα πάω στην Κύπρο, θα παίξω ένα ολόκληρο έργο στα ελληνικά. Διαβάζω από τώρα. Θα τα καταφέρω», μου λέει, «κι ας μιλάω όπως με ακούς να μιλάω τώρα».
Να μας σκέπτεστε, της λέω σχεδόν ψιθυριστά και σηκώνομαι να φύγω, ευχαριστώντας την. Με κοιτάζει στα μάτια, δεν μου αφήνει το χέρι και μου λέει: «Θα είμαι πάντα δίπλα σας με τον δικό μου τρόπο»…
Σας ευχαριστώ, της απαντώ και βλέπω με την άκρη του ματιού μου τις δυο εγγονές της να τρέχουν να την αγκαλιάσουν. Συγκίνηση!