Θα μείνει στην ιστορία η φράση του κ. πρωθυπουργού, σε συνέντευξή του σε ιταλική εφημερίδα, ότι κάθε συζήτηση για πώληση κάποιου μνημείου της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί προσβολή και είναι πράξη απαράδεκτη για την εθνική μας αξιοπρέπεια.
Αφού ξεπεράσουμε το σοκ για το πού φτάσαμε, στο να ακούγονται δηλαδή, έστω και ως διάψευση ή καταδίκη, τέτοια πράγματα, θα ήταν ενδιαφέρον να επαναφέρουμε πιο ουσιαστικά ένα ερώτημα που από μόνο του καθίσταται περισσότερο από ποτέ επίκαιρο: Μπορεί ο πολιτισμός να καταστεί μόνιμη και σταθερή πηγή εσόδων για τη χώρα μας;
Μέσα στο ζοφερό δημόσιο πολιτιστικό μας παρόν, που η κοπή εισιτηρίων και τα συναφή έσοδα καθίστανται αμφισβητήσιμα, με κλειστούς και εγκαταλελειμμένους αρχαιολογικούς χώρους, κλειστές αίθουσες κορυφαίων μουσείων, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό, αλλά και τα πάμπολλα δικαιώματα ελευθέρας εισόδου σε αυτά, κάποιες άλλες πολιτικές, με σύγχρονες ιδέες και στόχευση, θα μπορούσαν να απαντήσουν καταφατικά στο ανωτέρω ερώτημα.
Προτάσεις
– Φυσική κατάληξη κάθε μουσειακής διαδρομής θα πρέπει απαραίτητα να είναι το πωλητήριο, όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να βρει από τα πλέον φτηνά αναμνηστικά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα μολύβια, κασετίνες, γομολάστιχες και χάρακες, έως τα πλέον ακριβά, όπως αντίγραφα αγγείων, ειδωλίων, γλυπτών, μικροτεχνίας κ. λπ. Αυτό δεν συμβαίνει σε όλα τα μουσεία τής «κουτής» Εσπερίας; Πώς, όμως, να γίνει κάτι τέτοιο, όταν σε πολλά μουσεία μας δεν λειτουργούν τα πωλητήρια ή όταν λειτουργούν, οι προθήκες τους προσφέρουν ελάχιστα; Αλλωστε, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν καταστήματα πωλητών στα μεγάλα αεροδρόμια ή τα λιμάνια της χώρας μας;
– Το κέλυφος των περισσότερων σχεδόν μουσείων μας είναι από μόνο του, πέραν των εκθεμάτων τους, αρχιτεκτονικό στολίδι και σύμβολο μιας ολόκληρης εποχής ή κάποιου αρχιτεκτονικού κινήματος. Γιατί να μη δημιουργηθούν μέσα σ’ αυτά εστιατόρια που θα λειτουργούν σε ωράριο εστιατορίου και με τη δυνατότητα να εκμισθώνονται για κοινωνικές εκδηλώσεις με συγκεκριμένα φυσικά πλαίσια και αυστηρές προδιαγραφές; Το εστιατόριο του Μουσείου της Ακρόπολης αλλά και του Μουσείου Μπενάκη είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
– Στο προηγούμενο πλαίσιο και έπειτα από διαβούλευση με την αρχαιολογική υπηρεσία και την επιστημονική κοινότητα θα μπορούσαν να αναζητηθούν αρχαιολογικοί χώροι που συνήθως βρίσκονται σε μαγευτικές τοποθεσίες και να παραχωρηθούν, έναντι τιμήματος, για την οργάνωση συναυλιών αλλά και συνεστιάσεων.
Οι Ιταλοί γείτονες μας εδώ και δεκαετίες έχουν προχωρήσει στην παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων σε μουσικά συγκροτήματα από «μεγάλα ονόματα» της διεθνούς ροκ σκηνής. Επαθαν τίποτε τα μνημεία τους; Αντιθέτως, υπήρξε μία ανέξοδη διαφήμιση και προβολή τους.
– Ενα μεγάλο μέρος του πολιτιστικού μας αποθέματος παραμένει κρυμμένο στις αποθήκες των μουσείων μας. Σε συνεργασία με την αρχαιολογική υπηρεσία θα μπορούσαν να επιλέγονται ορισμένες συλλογές ή μέρη από αυτό το «κρυμμένο απόθεμα», προκειμένου να ενοικιαστούν σε μεγάλα μουσεία του εξωτερικού, προβάλλοντας ανέξοδα τη χώρα μας.
Θερινά τμήματα σπουδών
– Σε συνεργασία με τις Φιλοσοφικές Σχολές της χώρας θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε αγγλόφωνα προγράμματα Κλασικών Σπουδών, τα οποία, με καταβολή διδάκτρων, θα απευθύνονταν σε αλλοδαπούς και ιδίως σε σπουδαστές της ΝΑ Ευρώπης και της Μεσογείου. Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών και πολλά άλλα αμερικανικά πανεπιστήμια πραγματοποιούν θερινά campus για φοιτητές, οι οποίοι πληρώνουν σεβαστά ποσά για να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή τους σε μία ανασκαφή και μια περιήγηση στους δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους. Γιατί αυτό να μην προσφέρεται «πρωτευόντως» από ελληνικής πλευράς; Και χρήματα θα εξασφαλίζονταν και άνεργοι Ελληνες απόφοιτοι των φιλοσοφικών σχολών μας θα έβρισκαν απασχόληση στο γνωστικό τους αντικείμενο.
Τα παραπάνω είναι κάποιες μόνο ιδέες… Υπάρχουν και πολλές άλλες, που ίσως δεν τις έχουμε σκεφθεί. Πολλά ελληνόπουλα, μια δυναμική νέα γενιά, έχει σπουδάσει στην αλλοδαπή και την ημεδαπή μουσειολογία και πολιτιστική διαχείριση.
Ας τους αξιοποιήσουμε και ας τους ζητήσουμε και άλλες πρωτοποριακές και καινοτόμες ιδέες.
Μέσα στον ζόφο και την καταχνιά του σήμερα ας συντάξουμε μια νέα στρατηγική ελπίδας, μέσω του ασύγκριτου πλεονεκτήματός μας: του Πολιτισμού μας!
* Ο κ. Αθανάσιος Π. Δαβάκης είναι βουλευτής Λακωνίας και υπεύθυνος του Τομέα Πολιτισμού της Ν. Δ.