Πριν από μία εβδομάδα, την περασμένη Παρασκευή, είχα την τύχη να παρακολουθήσω στο Sadler’s Wells, στο Λονδίνο, τη Σιλβί Γκιλέμ να χορεύει Φορσάιθ και Ματς Εκ, στην παράσταση που μεταφέρεται την ερχόμενη Τρίτη στο Ηρώδειο από το Φεστιβάλ Αθηνών, με τίτλο «6.000 miles away». Δύο σπουδαίοι χορογράφοι εμπνεύστηκαν τις «ιστορίες» τους, ειδικά για μια επίμονη και ιδανική ερμηνεύτρια όπως η Γκιλέμ. Το «Rearray» του Αμερικανού Φόρσαιθ και το «Bye» του Σουηδού Εκ (μήπως και ο «αποχαιρετισμός» της 47χρονης πλέον Γκιλέμ στον χορό) έδεναν τη «ρουτίνα» του κλασικού με την ελευθερία του σύγχρονου χορού, απογειώνοντας την κίνηση μέσα από την ευφυΐα, τη χάρη και την ευαισθησία (όλα στον υπερθετικό) αυτής της μοναδικής καλλιτέχνιδος.
Ο δυναμισμός και η διαρκής εναλλαγή παραδοσιακού και μοντέρνου του Φορσάιθ, το χιούμορ, η πρωτοτυπία και η φαντασία του Εκ συναντήθηκαν στο ασκημένο, πειθαρχημένο και απόλυτα προσωπικό ύφος της Γκιλέμ. Το αποτέλεσμα, αλησμόνητο.
Να, λοιπόν, που ο διάλογος στην τέχνη είναι αδιάκοπος και οι αυξομοιώσεις της έντασης είναι στοιχείο της δημιουργίας. Δεν υπάρχει χορός (ούτε θέατρο ούτε σινεμά κ.ο.κ.) χωρίς την αποτυχία. Είναι αναγκαία προϋπόθεση για την προσπάθεια και την αναζήτηση. Οπως και η αμηχανία. Αυτό δεν μας είπε και ο Φορσάιθ πριν από λίγες ημέρες στην Πειραιώς με το «Yes, we can’t»; Χορογράφησε το αδιέξοδο, τη μη έμπνευση, τη δυσκολία να κάνει το επόμενο βήμα.
Σε κάποιους άρεσε, άλλους εξόργισε. Και οι κακές στιγμές τους, όμως, είναι τέχνη. Οχι γιατί λειτουργεί ο μύθος – ειδικά σε αυτήν την εποχή που συγχωρούμε όλο και λιγότερο το «λάθος». Αλλά γιατί ακόμη και η άρνηση, ο θυμός που προκαλούν, ανοίγει μονοπάτια να σκεφτούμε, να αναρωτηθούμε, να απορήσουμε, να ανατρέξουμε. Αυτή είναι και η διαφορά της μεγάλης τέχνης από την αναλώσιμη. Στην πρώτη, απορροφάμε, ακόμη και όταν πλήττουμε, διατηρούμε το αποτύπωμα, τους χυμούς. Στη δεύτερη, όλα έχουν λησμονηθεί, εξανεμιστεί, λίγη ώρα μετά, αφήνοντας την επίγευση της κόπωσης. Ούτε καν του θυμού.