ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ. Από μακριά, οι επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης, στην περιφερειακή ενότητα Εβρου, θα αντικρίζουν μόνο έναν χωμάτινο τύμβο, ακριβώς σαν αυτόν που επί 18 αιώνες σκέπαζε την τελευταία κατοικία μιας οικογένειας εύπορων γαιοκτημόνων. Ωστόσο, στο εσωτερικό του τεχνητού λόφου θα κρύβεται ένα μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα επιτόπιο μουσείο, με πιστά αντίγραφα των καύσεων, των εντυπωσιακών αμαξών και των αλόγων σε φυσικό μέγεθος, τοποθετημένα στις αντίστοιχες θέσεις, και τα πρωτότυπα ευρήματα να εκτίθενται προστατευμένα σε γυάλινες προθήκες. Την προμελέτη του έργου προστασίας και ανάδειξης του τύμβου ενέκρινε προχθές το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ανοίγοντας τον δρόμο για την ένταξή του στο ΕΣΠΑ, με προϋπολογισμό 5 εκατ. ευρώ.
Καύσεις
Κατασκευασμένος σταδιακά πάνω σε ένα φυσικό ύψωμα, κοντά στον δρόμο που συνέδεε την Αδριανούπολη με τη Φιλιππούπολη, ο ταφικός τύμβος της Μικρής Δοξιπάρας -ύψους 7,5 και διαμέτρου 60 μέτρων- ήταν ένας από τους μεγαλύτερους της περιοχής και εκτιμάται ότι ανήκε σε πλούσια οικογένεια γαιοκτημόνων του 2ου μ.Χ. αιώνα. Παρόμοιοι τύμβοι, χρονολογούμενοι από την εποχή του χαλκού ώς τους ρωμαϊκούς χρόνους, έχουν ανασκαφεί σε ολόκληρη τη Θράκη, όμως ο συγκεκριμένος είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα όπου σώζονται καύσεις με ολόκληρες άμαξες και σκελετούς αλόγων. Η γυναίκα και οι τρεις άνδρες, που πέθαναν διαδοχικά σε διάστημα 30 χρόνων την εποχή της βασιλείας των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Τραϊανού και Αδριανού, αποτεφρώθηκαν και ενταφιάστηκαν μαζί με πολύτιμα κτερίσματα: κοσμήματα, χάλκινα και γυάλινα αγγεία, λυχνοστάτες, τηγανόσχημα σκεύη, καθώς και σύνεργα καλλωπισμού και κυνηγιού. Το κυνήγι ήταν, άλλωστε, προσφιλής δραστηριότητα των ανδρών της εποχής, όπως μαρτυρά ο μεγάλος αριθμός δοντιών από αγριογούρουνα, που εντοπίστηκαν στον τύμβο και την ευρύτερη περιοχή. Οι πέντε περίτεχνα διακοσμημένες άμαξες, με επάργυρα και χάλκινα εξαρτήματα, τοποθετήθηκαν πλάι στους νεκρούς μαζί με τα υποζύγιά τους και τα βοηθητικά άλογα -15 συνολικά- τα οποία θυσιάστηκαν επιτόπου.
Υπερσύγχρονος χώρος
Η μελέτη προβλέπει την κατασκευή ενός μικρού μουσείου, με πωλητήριο, καφέ, εργαστήριο, ηλεκτρομηχανικές εγκαταστάσεις για τη διατήρηση σταθερών κλιματικών συνθηκών, υπαίθριο χώρο και πάρκινγκ για τέσσερα λεωφορεία και 50 Ι.Χ. Ενα θολωτό κέλυφος προστασίας από μπετόν θα σκεπάζει τον πρωτότυπο εκθεσιακό χώρο -συνολικού εμβαδού 1.750 τ.μ.- ενώ τα βοηθητικά κτίρια θα είναι υπόσκαφα έτσι ώστε να εντάσσονται πλήρως στον περιβάλλοντα χώρο. Καθώς η αρχαιολογική θέση βρίσκεται ακριβώς πάνω σε ένα σεισμικό ρήγμα, το οποίο θεωρείται ανενεργό χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο επανενεργοποίησής του, την εκπόνηση της στατικής μελέτης του έργου έχει αναλάβει ειδική επιστημονική επιτροπή.