Ο Γιάννης Μαρκόπουλος εκφράζει με τα έργα του μια ιδιαίτερη πτυχή του πλούτου της ελληνικής μουσικής έκφρασης. Οι πνευματικές του καταβολές αγκαλιάζουν ηχητικές και τελετουργικές μνήμες από την Ανατολική Μεσόγειο, τη Βενετιά, αλλά και όλη την Ευρώπη. Συνεχίζοντας λόγιες σπουδές στην Αθήνα και το Λονδίνο, μουσικών, κοινωνικών, φιλοσοφικών επιστημών, ο Γιάννης Μαρκόπουλος επιστρέφει κατά τη διάρκεια της δικτατορίας στην Ελλάδα το 1969 εσπευσμένα από το Λονδίνο και πρωτοστατεί στη διαμόρφωση ενός μουσικού πνευματικού κινήματος εντός των τειχών. Η συναίσθηση της διακύβευσης του οράματος μιας κοινής πνευματικής πατρίδας, η απώλεια της συνοχής, ο αφανισμός και αλληλοσπαραγμός των Ελλήνων, οι ζωντανές πύρινες μνήμες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η αστική οικογένειά του, η σπουδή του στον Σολωμό, ήταν οι αγωνιώδεις επιταγές που τον καλούσαν για μια επείγουσα προσωπική χωρίς αναστολή αναβάθμιση και ηχητική ανασυγκρότηση της μουσικής στην Ελλάδα.
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ερμηνεύει με ένα δικό του ξεχωριστό τρόπο σε σύνθετες μουσικές δημιουργίες και μορφές, τις συμβολικές προεκτάσεις των ορφικών ποιημάτων, την ποίηση του Κορνάρου, του Ελύτη, του Σεφέρη, του Σολωμού, τους στίχους του Κ.Χ. Μύρη, του Μάνου Ελευθερίου, του Μιχ. Κατσαρού και αναζωπυρώνει τον λόγο τους. Η δημοτικότητα της μουσικής του δεν τάραξε απλά τα νερά της εποχής, αλλά δημιούργησε και ένα νέο κύκλο συζητήσεων γύρω από το θέμα των σχέσεων μουσικής και κοινωνίας.
Οι ρίζες μας, οι μαρτυρίες και τα μαρτύριά μας, η διαχρονική συνεχιζόμενη πολιορκία της ταυτότητάς μας, η ιθαγένειά μας, η αφιέρωσή μας στα κοινά μας πράγματα, η απόγνωσή μας, η θητεία μας σε αυτά, ο προσανατολισμός μας, η νέα αποδημία των μεταναστών, οι σύγχρονες σειρήνες, η ελευθερία και η αγάπη είναι τα θέματα που καταγράφονται κωδικοποιημένα στα έργα του συνθέτη σαν πρόσφορα φροντίδας και έγνοιας για τον συνάνθρωπο και αποτελούν αυθεντικές μαρτυρίες μιας συγχρονισμένης εναγώνιας συλλειτουργίας της νεοελληνικής κοινωνίας. Μια μουσική δημιουργία μέσα από πολύ σκληρές συνθήκες. Με την αναπλασιακή δύναμη των ξάγρυπνων μουσών, ο Μαρκόπουλος καταθέτει και απαιτητικές μορφές μουσικής έκφρασης. Συνδυάζει τη μνήμη της παράδοσης και της ποιητικής μυθολογίας σε μια προσωπική μορφολογία, που σε πολλές περιπτώσεις διατυπώνεται με πολυεπίπεδα έργα.
Τα έργα σκηνής, χορού και κινηματογράφου εκτείνονται σε ένα μεγάλο φάσμα αισθητικών αναζητήσεων. Συνδυάζουν κόσμους της μεσαιωνικής, αναγεννησιακής και σύγχρονης νοηματοδότησης, ενισχύοντας τη δυναμική της έκφρασης της σκηνικής και κινηματογραφικής δραματουργίας.
Πλούσια σε ηχοχρώματα, ρυθμολογίες και μελωδική ευρηματικότητα είναι και τα τελευταία έργα του συνθέτη όπως π.χ. Σχήματα σε κίνηση (κονσέρτο για πιάνο), 24 Πυρρίχιοι χοροί κ.ά. που συνδυάζουν υποστρώματα προσωπικών ηχητικών μηνυμάτων μεταθέσιμα σε όρους άλλων κωδίκων.
Η χαρακτηριστικότητα και αυθεντικότητα της μουσικής έκφρασης του Γιάννη Μαρκόπουλου κίνησαν το παγκόσμιο ενδιαφέρον και δεν ήταν απλά ένας καθρέφτης των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα, αλλά η δημιουργική συνδιαμόρφωση ενός νέου αναθεωρητικού τοπίου στο ελληνικό μουσικό γίγνεσθαι, με επίκεντρο την ίδια την κοινωνική ανάγκη για άμεση μουσική επικοινωνία που βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη και ίσως δεν έχει χαθεί για πάντα.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Δ. Κακαβελάκης είναι συνθέτης – μουσικολόγος.