ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Νερό
εκδ. Κέδρος
Στην πιο «πεζή, την πεζότερη ή πλέον αδιάφορη στιγμή της ούτως ή άλλως δίχως ενδιαφέρον καθημερινότητας» ενός άντρα, όταν δηλαδή πηγαίνει στην τουαλέτα, εισβάλλει ο χειρότερος εφιάλτης. «Σχέδιο σατανικό», «σκοτεινή συνωμοσία» εξυφαίνεται από τους γείτονές του, τους πάνω ως επί το πλείστον, αλλά χωρίς να είναι και οι κάτω άμοιροι ευθυνών. Τον παρακολουθούν και τραβούν τον νιαγάρα την ίδια στιγμή μ’ αυτόν. Αισθάνεται την παρουσία τους από πάνω του, νιώθει το βλέμμα τους να προχωρεί και να διαβάζει ακόμα και τις σκέψεις και τα σχέδιά του, παρατηρεί την εύθραυστη, όπως παραδέχεται, ψυχική του ισορροπία να γίνεται κομμάτια, καθώς προσπαθεί να καθηλώσει μια εικόνα του εαυτού του και του κόσμου, σφραγισμένη από μια έντονη ζωικότητα: το χέρι ως ζώο, ο βήχας ως ζώο, το νερό ως ζώο – ο κόσμος ως ζούγκλα, σκοτεινή και απειλητική.
Μία κίνηση λοιπόν, το καζανάκι, που καταλήγει σε απασφάλιση βόμβας, σε έκρηξη, μέσα από την οποία ξεπηδά η πραγματικότητα, εξωθώντας το φανταστικό εκτός του κάδρου και φωτίζοντας από τη μια την παράνοια στη σχέση της με τη γλωσσική της εκφορά -το λακανικό ασυνείδητο ως γλώσσα- και από την άλλη την υδραυλική της ίδιας της γλώσσας, που διαχειρίζεται και σχολιάζει τον εαυτό της. Με άλλα λόγια, έχουμε από τη μια ένα παραλήρημα, όπως σημαίνεται στην πορεία με προσημάνσεις διάφορες και ερμηνεύεται στο τέλος, μια εμμονή με το νερό, το οποίο παρουσιάζεται ως κομματιασμένο ζώο που ενώνεται και καταπίνει τα πάντα, μια άρνηση επικοινωνίας «ραμμένο στόμα» – μια ψυχική ασθένεια εν ολίγοις, πυροδοτημένη, εν μέρει τουλάχιστον, από το πένθος και την επιβεβλημένη σιωπή. Κι από την άλλη, έναν υπόρρητο σχολιασμό της ίδιας της λειτουργίας της γλώσσας, καθώς μάλιστα τα νερά παρομοιάζονται με τα λόγια, αμφότερα έχουν βάρος και πέφτουν.
Χαίνουσες πληγές
Γλωσσοκεντρικός τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία του, ο Κώστας Παπαγεωργίου συνεχίζει με το βραχύ αυτό πεζό του να οικοδομεί το ενιαίο έργο του -το ραμμένο στόμα είναι λόγου χάρη και τίτλος συλλογής του-, μέσα από ένα διαρκή αναστοχασμό όσον αφορά τη φύση του πραγματικού και την αναπαράστασή του, την αποδομητική δύναμη του λόγου που καταργεί και ανασυνθέτει την πραγματικότητα κατά βούληση, την εντροπία του βίου και τις ραγισματιές των ανθρώπων, που καταλήγουν βάραθρα και χαίνουσες πληγές. Κι αν λέει ο ήρωάς του εδώ ο ανώνυμος ότι «δεν είναι οι πράξεις μόνο μα ούτε τα γεγονότα αυτά που φέρνουν αποτέλεσμα, αρκούν και οι μιμήσεις τους καμιά φορά, φτάνει να είναι πιστές και αληθοφανείς», ο Παπαγεωργίου δεν πιστεύει στην πιστότητα. Ολο το κείμενο είναι δομημένο με βάση μια αρχή διπλής ύπαρξης, μιας ποικιλότροπης αντανάκλασης σε όλα τα επίπεδα, που καταλήγει, μέσα από τον εσωτερικό μονόλογο με την κλονισμένη, παραπαίουσα σύνταξη, αναστοχασμός επί του λόγου καθαυτόν.
Ετσι, από τη μια μεριά διαβάζει κανείς έναν μονόλογο που ξεχειλίζει αγωνία, εκφρασμένη μέσα από την επανάληψη και την εμμονή, σε ένα εγώ που πασχίζει να επιβεβαιώσει το αρραγές της ύπαρξής του, την ύπαρξή του την ίδια· κι από την άλλη, ένας «καθρέφτης ήχων» εικονοποιεί τον αναδιπλασιασμό και τη δυναμική του σε όλα τα επίπεδα, πέρα από την τρέλα που σαρώνει τελικά την υποκειμενικότητα του ήρωα. Ακριβώς διότι στο επίκεντρο δεν βρίσκεται το πρόσωπο, αλλά η φωνή του, ο συντριμμένος λόγος του, που λειτουργεί γι’ αυτόν ως δίχτυ το οποίο προσπαθεί να περισυλλέξει ό,τι πραγματικό μπορεί ακόμα να διασωθεί, και για τον αναγνώστη ως ιστός αράχνης, που τον αιχμαλωτίζει στην επίγνωση ότι όλα τα ειπωμένα πραγματώνονται αμετάκλητα κατά την εκφορά τους.
Μια άσκηση λογοτεχνικής ετοιμότητας από έναν ποιητή που δεν σταματά να πολιορκεί τις δυνατότητες της γλώσσας στη σχέση της με το υποκείμενο, τον κόσμο και τις πολλαπλές του προσλήψεις.