Η σημερινή ελληνική ομιλία και προφορά των κειμένων κατατρύχεται στα στόματα αρκετών συμπατριωτών μας και ιδίως στα πανταχού παρόντα ΜΜΕ από ένα φαινόμενο που θα το έλεγα, επιτρέψτε μου για τις ανάγκες του παρόντος άρθρου, ανορθοφωνία. Είναι η προφορά συνδυασμών λέξεων, οι οποίοι έχουν ως πρώτο «συνθετικό» τα άρθρα αιτιατικής «τον» και «την» και ως δεύτερο λέξεις που αρχίζουν από κ, ξ, π, τ και ψ. Και εδώ συμβαίνει η καταστρατήγηση της παραδοσιακής ορθοφωνίας. Οι… ανορθοφωνούντες προφέρουν τις δύο λέξεις «ξεχωριστά», μία προς μία και, εξηγούμαι, χωρίς να λάβουν υπ’ όψιν τους την απαραίτητη ορθοφωνική (βλέπε και ελληνικό θέατρο) συμπροφορά του «ν» με τα κ, ξ, π, τ και ψ. Θα περάσω σε παραδείγματα για να γίνει αυτό χειροπιαστό. Ο συνδυασμός των λέξεων «την κόψη» προφέρεται, από αρκετούς και κακώς, [tin…kopsi] ενώ η ορθοφωνία απαιτεί ή έστω «καταχρηστικώς» [tigopsi]. Ο συνδυασμός των λέξεων «την περίπτωση» προφέρεται, από αρκετούς και κακώς, [tin…periptosi] ενώ η ορθοφωνία απαιτεί [timberiptosi] ή έστω «καταχρηστικώς» [tiberiptosi]. Ο συνδυασμός των λέξεων «την Τρίτη» προφέρεται, από αρκετούς και κακώς, [tin…triti] ενώ η ορθοφωνία απαιτεί [tindriti] ή έστω «καταχρηστικώς» [tidriti]. Ο συνδυασμός των λέξεων «την ξαπλώστρα» προφέρεται, από αρκετούς και κακώς, [tin…ksaplostra] ενώ η ορθοφωνία απαιτεί [tingzaplostra] ή έστω «καταχρηστικώς» [tigzaplostra]. Ο συνδυασμός των λέξεων «την ψιχάλα» προφέρεται, από αρκετούς και κακώς, [tin…psixala] ενώ η ορθοφωνία απαιτεί [timbzixala] ή έστω «καταχρηστικώς» [tibzixala].
Είναι ένα γλωσσικό φαινόμενο που υποθάλπεται από κάποια, δεν θα ‘λεγα «κέντρα», αλλά από κάποιες αλλόκοτες αντιλήψεις περί ορθής προφοράς της Κοινής Νεοελληνικής, της καθομιλουμένης μας επίσημης γλώσσας, στην οποία επιτέλους συνέκλιναν θαυμαστά όλες οι νεοελληνικές γλωσσικές τάσεις και «σχολές». Δεν τολμώ να πιθανολογήσω ότι αυτή η τάση της αποφυγής της παραπάνω παραδοσιακής συμπροφοράς του «ν» με τα κ, ξ, π, τ και ψ προέρχεται από την ενδεχόμενη εικασία των…ανορθοφωνούντων ότι «έτσι, με τέτοια ορθοφωνία, πρόφεραν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι» ή ότι προέρχεται από την απέχθεια έναντι των «βάρβαρων» (εδώ γελάνε..) ηχηρών, κατά τη γλωσσολογία, ελληνικών φθόγγων [g], [d] και [b], οι οποίοι βέβαια δεν είναι τίποτα άλλο από τα προϊόντα της ορθοφωνικής φυσιολογικής παραδοσιακής συμπροφοράς.
* Ο φθόγγος [] λέγεται υπερωικό ένρινο ή άγμα. Είναι ακριβώς ο φθόγγος που αντιστοιχεί π.χ. στο συμβατικό «γ» των λέξεων «άγχος» ή «αγχόνη» που βέβαια ως γνωστόν δεν προφέρεται [γ]!
* Ο κ. Θεόφιλος Βαμβάκος είναι διπλ. Μ-Η Μηχανικός ΕΜΠ και δημιουργός της ομάδας «ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ» στο Facebook.