«Η ευθύνη είναι πάντα ίδια: να κάνεις το καλύτερο που μπορείς. Οχι το αριστούργημα, αλλά αυτό που ορίζει την ύπαρξή σου. Αυτό που είναι τόσο δικό σου ώστε να μπορείς να το προσφέρεις. Αυτή είναι η ευθύνη απέναντι στον εαυτό μας, στην τέχνη που εξασκεί ο καθένας μας και στον συνάνθρωπό μας», εξομολογήθηκε σε κάποια στιγμή της συζήτησής μας ο Αλκίνοος Ιωαννίδης. Ο δημοφιλής τραγουδοποιός, ένας από τους πιο ταλαντούχους της γενιάς του, χαμηλών τόνων, στα μετόπισθεν που λένε, αλλά μόνο σε ό, τι έχει να κάνει με την περιττή έκθεση, μίλησε στην «Κ» για πολλά. Το τραγούδι, τη σκληρή εποχή που βιώνουμε όλοι, τη δική του «ευθύνη». Αφορμή στάθηκε η μεγάλη αποχαιρετιστήρια καλοκαιρινή συναυλία που θα δώσει τη Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου στην Τεχνόπολη στο Γκάζι. Μαζί του θα βρίσκονται οι σταθεροί του συνοδοιπόροι Γιώργος Κοντραφούρης, Γιώργος Καλούδης, Νίκος Παραουλάκης και Αγγελος Πολυχρόνου.
– Τι θα παρουσιάσετε στην Τεχνόπολη;
– Η τυπική απάντηση θα ήταν: «Τραγούδια από την προσωπική μου δισκογραφία κ. λπ.». Στην πραγματικότητα όμως θα παρουσιάσουμε τη ζωή μας. Οπως σε κάθε συναυλία. Το αποτέλεσμα της σκέψης, των αισθημάτων, της εργασίας, των εμπειριών, της συνύπαρξης. Τις ανικανότητες και τις δεξιότητες, τις επιθυμίες και τους έρωτές μας. Αλλά και την ανάγκη μας να τα μοιραστούμε όλα αυτά, μέσα από νότες και λέξεις, με όποιον έρθει να ζήσει μαζί μας τη νύχτα αυτή.
Το θαύμα του αοράτου
– Μέσα από τις συναυλίες που δίνετε αυτό το διάστημα, νιώθετε να έχει αλλάξει κάτι στο κοινό;
– Σε εποχές μεγάλης αγριότητας, όπως η σημερινή, οι άνθρωποι νιώθουμε εντονότερη την ανάγκη να μοιραστούμε την ουσία μας. Και αυτό ακριβώς κάνουν οι συναυλίες: Μας επιτρέπουν να μοιραστούμε τη στιγμή, να ζήσουμε από κοινού, έστω για λίγο, το θαύμα του αοράτου. Το τραγούδι είναι άυλο. Οι στίχοι, οι μουσικές, δεν έχουν βάρος, δεν έχουν χρηματιστηριακή αξία. Ο μόνος τρόπος να τα αγγίξεις ή να τα αποκτήσεις είναι να τα βάλεις στην καρδιά σου. Σε μια εποχή που όλα μετρούνται σε αριθμούς, νομίσματα και ψήφους, το τραγούδι μάς δίνει μιαν άλλη μονάδα μέτρησης, μια μηχανή ανίχνευσης της αλήθειας και του ψεύδους μας. Και γίνεται τόπος ευρύχωρος, να κατοικήσουν οι ομοιότητες, οι διαφορές, οι φόβοι και τα όνειρα όλων μας. Χρωστάω μια καλή συναυλία στο Γκάζι. Πέρυσι δεν κατάφερα να λειτουργήσω στη σκηνή. Πολλοί ακροατές ήταν ενθουσιασμένοι, γύρισα όμως στο σπίτι άδειος. Φέτος ελπίζω να το χαρούμε όλοι.
– Βλέπετε να υπάρχει ελπίδα σε ένα είδος νέας συλλογικότητας;
– Γιατί, υπήρξε και παλιά συλλογικότητα; Δεν λειτουργήσαμε σαν σύνολο, μόνο σαν παρατάξεις διαφορετικών συμφερόντων, σαν να πάλευε ο καθένας μας για μια άλλη χώρα, αντίπαλη των υπολοίπων. Δεν αντέξαμε τον άλλο άνθρωπο δίπλα μας, δεν αναγνωρίσαμε τις διαφορές του γείτονα, του συνεργάτη ή του συμπολίτη, σαν συστατικά πολύτιμα της ζωής μας. Περιγράφοντας ένα μέρος, λέμε «Παράδεισος!». Εννοώντας πως δεν υπάρχει κανείς εκεί. Οταν έχει κόσμο λέμε «Κόλαση γίνεται!». Νομίζουμε πως στον Παράδεισο θα είμαστε μόνοι. Προκαταβολικά λοιπόν, οι περισσότεροι συμπεριφερόμαστε σαν να μην υπάρχει κανείς άλλος τριγύρω. Ελάχιστοι συμμετέχουμε στα κοινά, χωρίς να έχουμε άμεσο, προσωπικό συμφέρον. Από την άλλη, για να μην αναφέρω μόνο τα κακά, βλέπουμε να δημιουργούνται, να οργανώνονται και να αναπτύσσονται ομάδες αγροτών, βιοπαραγωγών, ποδηλατών, δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, ομάδες εθελοντικής προσφοράς και δράσης, συλλογικές κουζίνες, καταστήματα με προϊόντα δίκαιου και αλληλέγγυου εμπορίου, δωρεάν μαθήματα, χαριστικά παζάρια και άλλα. Ολα αυτά δεν είναι αρκετά για να αλλάξουν άμεσα την αντίληψη του συνολικού πληθυσμού για το τι σημαίνει να είσαι πολίτης, όμως μέσα από τους κόπους και τις θυσίες πολλών εθελοντών, δημιουργούν την αισιοδοξία πως μπορεί κάποτε η χαρά της συν-ύπαρξης να γίνει κοινή συνείδηση και μέρος της καθημερινότητάς μας.
– Ακούτε καλά πράγματα από τη νέα γενιά τραγουδοποιών;
– Αποσπασματικά, ναι. Δεν υπάρχει όμως ακόμα κάτι που να δείχνει πως δημιουργείται ένα ρεύμα. Είναι λογικό. Τα παιδιά αυτά βγαίνουν να παίξουν σε ένα κατεστραμμένο γήπεδο, χάνοντας ήδη από τα αποδυτήρια. Κατ’ αρχήν, βγαίνουν στη ζωή χωρίς γονείς. Η παλιά γενιά, αυτή των δημιουργών-ιερών τεράτων, δεν υπάρχει γι’ αυτούς, ενώ η χλιαρή γενιά η δική μου δεν κατάφερε να γεφυρώσει αρμονικά το «Ησουν παιδί σαν το Χριστό» με το «Πίνω μπάφους και παίζω Pro» ή με το «Ασε με μάνα, σηκώνω μοϊκάνα». Μιλάνε ήδη άλλη γλώσσα. Σε πολλά είναι πιο σωστοί από εμάς. Εγώ, ας πούμε, βαρέθηκα να ακούω πως είμαι σεμνός καλλιτέχνης. Ομως, διακρίνω μια αληθινή σεμνότητα στους εικοσάρηδες, που ούτε κατά διάνοια δεν διαθέτω. Για παράδειγμα, όσα βαρύγδουπα λέω τόση ώρα δεν θα τα έλεγε ένας εικοσάρης. Απέχουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, από τους ρόλους του «πνευματικού ανθρώπου» ή του «διανοούμενου», που εμείς μάθαμε να ταυτίζουμε με τον όρο «καλλιτέχνης» ή να αποποιούμαστε αυτάρεσκα. Μαζί, απομακρύνονται και από τη ροπή στη μεγαλομανία, τον κίνδυνο γελοιοποίησης, αλλά και από την ευθύνη που έχουν αυτοί οι ρόλοι. Αντιμετωπίζουν τους εαυτούς, την τέχνη και τη θέση τους στην κοινωνία πιο χαλαρά, ενώ απέχουν και από τη σκυλάδικη γκλαμουριά. Απ’ αυτή την άποψη, είναι πιο κοντά στους δημοτικούς και τους ρεμπέτες. Εχουμε λοιπόν να μάθουμε πολλά από αυτούς που έρχονται. Φτάνει να δώσουν και έργο…
Καινούργιες σκέψεις
– Είναι γόνιμη αυτή η περίοδος για εσάς;
– Από τη μια νιώθω άπραγος, σαν να χασομερώ. Πεθύμησα να κάνω δίσκο. Να κλειστώ στο υπόγειο να γράψω και να χαθώ στην ησυχία του στούντιο για μήνες. Από την άλλη, εδώ και πολύ καιρό είμαι σε ασταμάτητη περιοδεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταγράφω για ορχήστρα και χορωδία τη μουσική που έγραψα πέρυσι στις Βάκχες του Ευριπίδη, ώστε να παρουσιαστεί στη Ρωσία στις 21 Σεπτεμβρίου, βασανίζω στο μυαλό μου κάποιες καινούργιες σκέψεις, ενώ παράλληλα συμμετέχω στο μεγάλωμα τριών παιδιών… Είναι γόνιμη περίοδος λοιπόν.
Είναι εύκολο να αναπαράγουμε την ασχήμια
– Καλλιτέχνες που απολάμβαναν την εκτίμηση και την αγάπη του κόσμου για πολλά χρόνια σήμερα τρώνε γιαούρτια. Τι λέτε γι’ αυτό;
– Καθρεφτίζουμε το καλό μας πρόσωπο σ’ έναν καλλιτέχνη και τον ανεβάζουμε στην κορφή. Κάποτε όμως, κάποιοι συνειδητοποιούμε πως πια δεν μας εκπροσωπεί, δεν ζει και δεν κινείται όπως θα θέλαμε. Εχει κάνει άλλες παρέες στη διαδρομή, έχει αλλάξει απόψεις, γειτονιά και τρόπο ζωής. Η στάση του απέναντι σε όσα μας απασχολούν μας προσβάλλει, μας ενοχλεί ή, έστω, μας απογοητεύει. Τότε στο πρόσωπό του καθρεφτίζουμε την ασχήμια μας και το πετροβολάμε. Είναι αντιαισθητικό, αδιέξοδο, και ταυτόχρονα καθόλου ευφάνταστο, το να εκφράζουμε το παράπονο, την αντίθεση ή την οργή μας για τον τρόπο που διάλεξε να υπάρχει, μέσα από συμπεριφορές γηπέδου ή κομματικής συγκέντρωσης. Δεν ανησυχώ για τον καλλιτέχνη. Αν είναι ακόμα αφοσιωμένος στην τέχνη του και δεν την έχει μετατρέψει σε όχημα προσωπικού πλουτισμού και προβολής, θα συνέλθει και θα επανέλθει. Ανησυχώ όμως για τον ακροατή. Ο οποίος δεν μπορεί να υποβαθμίζεται σε οπαδό που, απογοητευμένος από την ομάδα ή το κόμμα του, βρίζει και φτύνει αυτούς που αποθέωνε όσο του έκαναν τα χατίρια. Σε εποχές, νοοτροπίες και πόλεις άσχημες είναι πανεύκολο να αναπαράγουμε την ασχήμια. Οι συναυλίες και το τραγούδι πρέπει να προστατευτούν από αυτήν. Και αυτό είναι ευθύνη όλων μας, καλλιτεχνών και ακροατών.