Στο Ζάγκρεμπ, με το που φτάνεις, έχεις ακόμα την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε μια καλοδιατηρημένη, φροντισμένη και κάπως πιο φωτεινή πόλη των Βαλκανίων. Τεχνικά ή αυστηρά γεωγραφικά μιλώντας, έτσι είναι. Καθώς περνούν όμως οι μέρες, συνειδητοποιείς ότι η πόλη ως κουλτούρα ερωτοτροπεί διαρκώς με την κεντρική Ευρώπη, κυρίως με τη Γερμανία και την Αυστρία (και πάλι: η γεωγραφία έχει και εδώ τον λόγο της) αλλά και με τη μεσογειακή Ιταλία. Δεν εξηγούνται διαφορετικά τα πολλά (και καλά) ιταλικά εστιατόρια, μερικά από τα οποία σερβίρουν εξαιρετική πίτσα (σε ό,τι αφορά το ιταλικό άρωμα της πόλης), αλλά και η γενικότερη ατμόσφαιρα της πόλης, η αίσθηση της καθαριότητας και της τάξης, που σαφώς σε κάνουν να νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε κάποια άγνωστη γερμανική πόλη. Το βέβαιο είναι ότι πολιτισμικά, η συλλογική ψυχική εγγραφή έχει κυρίως γοτθική γραμματοσειρά.
Καφέ γεμάτα κόσμο
Δεν ξέρω αν φταίει ότι τις ημέρες που πέρασα στο Ζάγκρεμπ, ο ήλιος ακτινοβολούσε, πάντως η πόλη έδειχνε λαμπερή, ζωντανή, ευχάριστη και χαλαρωτική. Ιδανική για περιπατητές αλλά και ποδηλάτες, είναι μια μικρή πόλη γεμάτη πλατείες (ειδικά η Πλατεία των Λουλουδιών είναι εμβληματική) στο κέντρο της που πλημμυρίζουν με κόσμο, καφέ και εστιατόρια, γραφικές ταβέρνες και μικρά μπαρ τις νύχτες που είναι όλα γεμάτα νέους (και όμορφους) ανθρώπους. Το παράδοξο είναι ότι, όπως μας είπαν κάτοικοι της πόλης, οικονομικά η Κροατία δεν είναι και σε πολύ καλύτερη κατάσταση από την Ελλάδα: εδώ και χρόνια, ο δείκτης της ανεργίας έχει σκαλώσει λίγο πάνω από το 20%, οι μισθοί είναι πολύ χαμηλοί (αλλά η ζωή όχι τόσο ακριβή όσο στην Ελλάδα) και αρκετοί κάτοικοι του Ζάγκρεμπ είναι υποχρεωμένοι να κάνουν δυο και τρεις δουλειές για να τα βγάζουν πέρα (όπως και στην Ελλάδα). Ωστόσο, στους δρόμους της πόλης παθαίνεις αυτό που παθαίνουν και οι ξένοι ταξιδιώτες που περιδιαβαίνουν την Αθήνα: καφέ γεμάτα κόσμο – πού είναι η κρίση; Απλώς ξεχνούν ότι με έναν καφέ μπορείς να ξεχαστείς για μερικές ώρες χωρίς να ξοδέψεις πολλά χρήματα.
Μπορεί να πρέπει να αλλάξεις αεροπλάνο στο Μόναχο ή στη Βιέννη, προκειμένου να φτάσεις στο Ζάγκρεμπ (οι πτήσεις είναι σύντομες και σε αντίθεση με την Austrian Airlines, η Lufthansa σερβίρει και φαγητό), όμως είναι ένας προορισμός που δεν σε απογοητεύει. Πέρα από τη σφύζουσα ζωή στην πόλη (για τους πιο παραδοσιακούς τουρίστες, τα μουσεία είναι πολλά και ενδιαφέροντα, μεταξύ αυτών το σπίτι του εφευρέτη Νίκολα Τέσλα -τον οποίο διεκδικούν και οι Σέρβοι- καθώς και το Μουσείο των αποχωρισμών ή Museum of Broken Relationships, ένα μικρό curiocity shop γεμάτο ανθρώπινες ιστορίες αγάπης και μίσους), το Ζάγκρεμπ έχει πολύ πράσινο και μικρούς λόφους γεμάτους απόμερες γωνιές και μικρά δρομάκια – η μπίρα και το κρασί συνίστανται σε μια έξοχη, καταπράσινη πλαγιά στην Ανω Πόλη, στην οποία ανεβαίνεις (και) με τελεφερίκ.
Βαριά Ιστορία
Το Ζάγκρεμπ έχει επίσης πολλή Ιστορία. Στον επιβλητικό νεογοτθικό Καθεδρικό Ναό μπορεί κάποιος να διακρίνει κάτι σαν σαρκοφάγο που ανήκει στον αρχιεπίσκοπο Στέπινατς. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, με μουσείο αφιερωμένο σε αυτήν, ακριβώς δίπλα από τον Καθεδρικό, λατρεύεται με ιερό φανατισμό από τους Κροάτες. Ο Στέπινατς θεωρείται αμφιλεγόμενη προσωπικότητα εξαιτίας της σχέσης του με τους Ναζί (η συνολική στάση της Κροατίας στον πόλεμο είναι ένα αμαρτωλό παρελθόν που όμως συζητείται ευρέως στη χώρα), μα οι διώξεις που υπέστη επί κομμουνισμού τον κατέστησαν επισήμως μάρτυρα από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο. Στο βάθος, οι ένθερμοι Καθολικοί Κροάτες προσκυνούν στο Ζάγκρεμπ έναν άγιο.
Η Κροατία έχει βαριά Ιστορία, με έναν πολύ πρόσφατο, αιματηρό πόλεμο (μην κάνετε το σφάλμα να ρωτήσετε περί «γιουγκοσλαβικού εμφυλίου» αλλά για τον «εθνικό πόλεμο» με τη Σερβία), ωστόσο δεν λείπει το χαμόγελο από τον απλό κάτοικο της πόλης (μιλούν όλοι καλά αγγλικά) και είναι ανοιχτοί σε συζητήσεις. Κάθε στιγμή πάντως αισθάνεσαι ότι είναι μια πόλη «προ των πυλών». Των πυλών της κεντρικής Ευρώπης και της κουλτούρας της.