Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί μια πόλη από μια άλλη; Το Μόναχο, η, κατά τεκμήριο, πιο πλούσια πόλη της πιο πλούσιας επαρχίας της Γερμανίας, δικαίως φημίζεται για την εξαιρετικά υψηλή ποιότητα ζωής που προσφέρει. Η Αθήνα, από την άλλη, ενώ παραμένει, ακόμα και έπειτα από τρία χρόνια οικονομικής συρρίκνωσης, η πλουσιότερη πόλη της βαλκανικής χερσονήσου, παρουσιάζει εμφανείς τάσεις οπισθοδρόμησης, εσωστρέφειας και απαξίωσης. Οι διαφορές αυτές, ων ουκ έστιν αριθμός, θα μπορούσαν συνοπτικά να αποτυπωθούν στο τρίπτυχο: οργάνωση, δυναμισμός, σεβασμός στον (συμ)πολίτη. Θα στεκόμουν ιδιαίτερα σε δύο εμφανείς αντιθέσεις.
Η πρώτη παρατήρηση ενός επισκέπτη του Μονάχου κατά την περίοδο που διανύουμε είναι η –απρόσμενα υψηλή–, διάχυτη εορταστική διάθεση. Μια πόλη που δεν ντρέπεται να στολιστεί και να γιορτάσει είναι μια πόλη με αυτοπεποίθηση αλλά και απόλυτη επίγνωση της καταλυτικής επίδρασης των εορτασμών στη θετική ψυχολογία των κατοίκων και των επισκεπτών της. Στον αντίποδα, η Αθήνα, από τον Δεκέμβριο του 2008 και έπειτα, μοιάζει απρόθυμη να «φορέσει τα καλά της», παραμένοντας εγκλωβισμένη στην έμμεση επιβολή ενός ιδιότυπου «πένθους» από εκείνους που, για τους δικούς τους ιδιοτελείς λόγους, αποστρέφονται κάθε οργανωμένη προσπάθεια εξωραϊσμού και εορτασμού, επενδύοντας σε μια μίζερη λογική υποβάθμισης της εικόνας της πόλης τους.
Η δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει με τη διαφορά αισθητικής του αστικού τοπίου. Είναι σχεδόν απίθανο να μην παρατηρήσει ο εξ Ελλάδος ορμώμενος επισκέπτης την παντελή απουσία γκράφιτι, τα προσφάτως βαμμένα κτίρια και την απόλυτη καθαριότητα δρόμων και πεζοδρομίων, αντιλαμβανόμενος, για ακόμα μια φορά, τη σπουδαιότητα των ευχάριστων οπτικών ερεθισμάτων που προσφέρει μια πόλη στους κατοίκους της.
Το πιο ουσιώδες συμπέρασμα, όμως, παραμένει η ύπαρξη μιας πολλαπλώς ευεργετικής αμφίδρομης σχέσης ενδιαφέροντος μεταξύ πόλης και πολιτών. Υπεύθυνοι πολίτες που νοιάζονται πραγματικά για την πόλη τους και το αποδεικνύουν έμπρακτα με την καθημερινή τους συμπεριφορά και μια πόλη που τους ανταποδίδει το ενδιαφέρον με υπηρεσίες υψηλού επιπέδου και εξωπραγματικά ανθρώπινο περιβάλλον διαβίωσης. Δε νομίζω ότι υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη της θεωρίας ότι οι κάτοικοι διαμορφώνουν την πόλη (και όχι το αντίθετο) αλλά και ισχυρότερη κατάρριψη του μύθου πως κάποιος άλλος (το κράτος ή ο δήμος) πρέπει πάντα να φροντίζει για τη λειτουργικότητα και ομορφιά του κοινού μας χώρου.
Προεκτείνοντας τη σκέψη αυτή, προσπαθώ να φανταστώ μια Αθήνα χωρίς γκράφιτι και σκουπίδια στον δρόμο αλλά και φρεσκοβαμμένα κτίρια – δεν έχω αμφιβολία ότι, με σχετικά χαμηλό κόστος, θα γινόταν μια πολύ ομορφότερη πόλη. Είναι τόσο δύσκολο να πραγματοποιηθεί αυτό; Είναι ουτοπικό να περιμένει κανείς άμεση μεταστροφή της μαζικής αδιαφορίας των περισσότερων Αθηναίων απέναντι στην υστερόβουλη μιζέρια μιας δυναμικής μειοψηφίας; Είναι τόσο απίθανο να διεκδικήσει στο άμεσο μέλλον αυτή η πόλη την ευρωπαϊκή αισθητική που της αξίζει; Κρίνοντας από τις ατομικές συμπεριφορές που, αθροιζόμενες, μετουσιώνονται σε συλλογική νοοτροπία, είμαι ελάχιστα αισιόδοξος. Προς το παρόν, τουλάχιστον.
* Ο κ. Δημήτρης Αμοργιανιώτης είναι σύμβουλος επενδύσεων.