Λίγα συγκροτήματα έχουν επηρεάσει τη σύγχρονη ροκ μουσική όσο οι Gang of Four, οι οποίοι εμφανίστηκαν την περασμένη Παρασκευή στο φεστιβάλ «Αναιρέσεις». Το post punk συγκρότημα της δεκαετίας του ’80, που ξεπήδησε από τις εργατικές συνοικίες του Λιντς, επηρέασε καθοριστικά με τον ήχο του μεγάλα ονόματα της εποχής μας, όπως οι Kaiser Chiefs ή οι Franz Ferdinand, αλλά και την ελληνική εναλλακτική σκηνή, όπως για παράδειγμα τις «Τρύπες». Ο Andy Gill, κιθαρίστας και μοναδικό μέλος της αρχικής σύνθεσης των Gang of Four, βρίσκεται ως παραγωγός πίσω από δουλειές ονομάτων όπως οι Red Hot Chilli Peppers, Stranglers, Killing Joke, Michael Hutchence κ.ά.
Παρότι ανδρώθηκε μέσα στο βρετανικό punk ρεύμα του ’80, ο ήχος των Gang of Four παραμένει πρωτοποριακός και επίκαιρος. Η αιτία είναι η καλλιτεχνική τους φιλοσοφία, η οποία προσιδιάζει στην εποχή μας. Οι GοF έσπασαν μουσικά στεγανά συναιρώντας το πανκ με ρέγκε και φανκ στοιχεία σε μια εποχή που τα μουσικά ιδιώματα έτειναν να διαχωρίζονται. Φρόντιζαν να δημιουργούν ισχυρά πολιτιστικά μηνύματα αντίστασης στο πρότυπο της εποχής τους (θατσερισμός, καταναλωτισμός) χωρίς να προσχωρούν στην ευκολία του καταγγελτικού πολιτικού λόγου. Τροτσκιστές και καταστασιακοί, έγραφαν μουσική για να μιλήσουν στην εποχή τους. Λίγο πριν από τη συναυλία, ο Andy Gill μίλησε στην «Κ» για τους GοF, αλλά και τη μουσική σήμερα.
– Είναι βεβαίως γνωστό ότι έχετε υπάρξει σημαντική επιρροή για ένα μεγάλο μέρος του μουσικού φάσματος που ακολούθησε, όμως πώς φτάσατε στον ήχο των GοF;
– Οταν μεγάλωνα στο Λιντς, μου άρεσε πολύ ο θόρυβος που ερχόταν από την underground σκηνή. Ομως, μου άρεσαν και ο James Brown, ο George Clinton, o ήχος της Motown, η ρέγκε, οι Wailers, ο Jimmy Cliff κ.ά. Και υπήρχε αυτό το περίεργο φαινόμενο στην Αγγλία, τότε, να ακούνε ρέγκε μόνο οι σκίνχεντ, δηλαδή οι φασίστες. Σκεφτόμασταν με τον Τζον Κινγκ, πως τα θέλαμε και τα δύο στη μουσική μας. Ομως, όταν άρχισε να μορφοποιείται αυτό που θα κάναμε, καταλάβαμε πως ήταν κάτι παραπάνω από απλώς μουσική. Αρχίσαμε να το βλέπουμε σαν μια γλώσσα – θέλαμε να κάνουμε κάτι εντελώς καινούργιο. Προσθέταμε ένα προς ένα τα στοιχεία στη μουσική και στον στίχο, σαν να ήταν κώδικας Μορς, ενώ ταυτόχρονα συζητούσαμε πολύ για τη ζωή, ό,τι συνέβαινε γύρω μας. Δεν ήταν πιο σημαντική η φωνή από τα τύμπανα ή την κιθάρα. Τα βλέπαμε όλα ισότιμα κι έτσι συνθέταμε.
– Οι GοF είναι κι ένα από τα πιο πολιτικά συγκροτήματα της εποχής. Η καταγγελία του θατσερισμού ήταν στις προθέσεις σας;
– Θέλαμε να μιλήσουμε για τη ζωή όπως τη βλέπαμε γύρω μας και δεν θέλαμε να κλείσουμε τα νοήματα στην καταγγελία, απλά. Δεν αρκεί να καταγγέλεις το σύστημα. Το σύστημα είναι παντού, εμποτίζει τον πολιτιστικό λόγο (discourse), είναι μέρος της καθημερινής μας συζήτησης. Μουσική και λόγια για εμάς έρχονταν από την ίδια μήτρα. Παίρναμε ρυθμούς ή αρμονίες απο τηλεοπτικές διαφημίσεις και αντιστρέφαμε το νόημα, όπως κάναμε με το «Natural’s not in it». Βέβαια, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και είδαμε τραγούδια που γράψαμε με αυτό το πνεύμα να χρησιμοποιούνται ξανά σε διαφημίσεις, οπότε έκλεισε ο κύκλος.
«Η πολιτική έγινε αποκρουστική»
– Ποιες μπάντες σάς αρέσουν σήμερα;
– Ακούω συνεχώς ένα γκρουπ από τη Γερμανία, τις Boy (είναι δύο γυναίκες). Η αφήγησή τους περιστρέφεται γύρω από την ενηλικίωση και τις αλλαγές που επιφέρει. Μου αρέσει η απλότητα, σε μπάντες όπως οι XX. Ολοι χρησιμοποιούν υπολογιστές πλέον και είναι τόσο εύκολο να παραπλανηθείς από στοιχεία που δεν χρειάζεται να είναι στη μουσική σου. Χρειάζεται τεράστια πειθαρχία. Τότε είχαμε ένα-δυο πετάλια στην κιθάρα και αυτό ήταν. Δεν μπορούσες να γράψεις με βάση τα εφέ, εκτός αν ήσουν ο Μπράιαν Ινο.
– Ερχόσασταν από το post punk βέβαια, το οποίο είχε πολιτική άποψη για το χειροποίητο, και μοιραζόταν σε κασέτες.
– Για να φανταστείς, φτιάξαμε μόνοι μας τα ηχεία που χρησιμοποιούσαμε στις πρώτες συναυλίες. Βρήκαμε κάτι ξύλινες μικρές ντουλάπες στα σκουπίδια, με τον Τζον (Κινγκ), πήγαμε σε ένα παλιατζίδικο, πήραμε κάτι μεγάφωνα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με δέκα λίρες, και τα φυτέψαμε εκεί μέσα. Το κάναμε γιατί ήταν πιο εύκολο να παίξεις και να βγάλεις χαρτζιλίκι αν είχες δικό σου ηχοσύστημα. Το πνεύμα ήταν: ξεκούνα τον κώλο σου και κάν’ το. Ξεκινήσαμε τη διαδρομή μας πηγαίνοντας απροειδοποίητα σε μια συναυλία των Βuzzcocks με το ηχοσύστημά μας. Τους λέμε: «Σας πειράζει να βάλουμε τα ηχεία μας μπροστά από τα δικά σας, να παίξουμε και να τα βγάλουμε μετά;» Δεν τους πείραζε κι έτσι παίξαμε. Οταν τελειώσαμε, μας κάλεσαν να παίζουμε support μαζί τους.
– Σήμερα με τους υπολογιστές, τι θα θέλατε να ακούσετε σε αυτή την τεχνική;
– Μια καλή ιδέα. Δεν ακούς συχνά γκρουπάκια με μια πραγματική ιδέα από πίσω. Δεν είναι απλώς η μουσική το θέμα. Είναι σημαντικό να βρίσκεσαι με άλλους και να δοκιμάζεις τις ιδέες σου. Είναι δημιουργική διαδικασία.
– Το πολιτικό κλίμα στην Ευρώπη σήμερα μοιάζει κάπως με αυτό της δεκαετίας του ’80, με την έννοια ότι έχουμε νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις σε όλη την Ευρώπη. Η μουσική όμως;
– Δεν ξέρω. Η πολιτική έγινε πολύ αποκρουστική κάποια στιγμή. Ναι, η μουσική το ’80 ήταν στάση ζωής και μέρος του πολιτικού αγώνα για κάποιους. Δεν ξέρω πώς συνδέεται η μουσική με την πολιτική σήμερα. Βρίσκω όμως εντυπωσιακό αυτό που γίνεται στην Ελλάδα, ότι δηλαδή οι άνθρωποι προσπαθούν να ακούγονται και δεν το βουλώνουν.