SHEREEN EL FEKI
Sex and the Citadel: Intimate Life
in a Changing Arab World
εκδ. Pantheon και Chatto
σελ. 368
Η Σιρίν Ελ Φεκί είναι μια γενναία γυναίκα. Δεν ήταν εύκολο εγχείρημα η έρευνα που έκανε «ανακρίνοντας» άνδρες και γυναίκες σε αραβικές χώρες με θέμα τη σεξουαλική ζωή τους. Εχοντας ολοκληρώσει αυτή την έρευνα, η κ. Ελ Φακί, αρθρογράφος με ειδικότητα τα επιστημονικά θέματα (πρώην συνεργάτης και του Economist), ραδιοτηλεοπτική παρουσιάστρια και αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής του ΟΗΕ για το έιτζ και τη νομοθεσία, έγραψε το Sex and the Citadel («Σεξ και το κάστρο»), μια συναρπαστική επισκόπηση πλούσια σε λεπτομέρειες. Παρά τον περιεκτικό τίτλο του, το βιβλίο εστιάζει κυρίως στην Αίγυπτο, αν και η συγγραφέας (που είναι κατά το ήμισυ Αιγύπτια και κατά το ήμισυ Ουαλλή, μεγαλωμένη στον Καναδά) έχει ταξιδέψει και έχει κάνει έρευνες και σε άλλες χώρες της περιοχής. Το να κατανοήσει κανείς τη συμπεριφορά και τη νοοτροπία των Αιγύπτιων όσον αφορά το σεξ είναι από μόνο του δύσκολο, ωστόσο η συγγραφέας χρησιμοποιεί επίσης το θέμα του σεξ για να καταλάβει καλύτερα μια χώρα που πρόσφατα βίωσε μια επανάσταση.
Ο αραβικός κόσμος επικρίνεται σήμερα σε ευρεία έκταση για έλλειψη σεξουαλικής ανοχής. Οι γυναίκες κρύβουν τα θέλγητρά τους κάτω από σκούρα υφάσματα· πολλά μικρά κορίτσια υφίστανται ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων τους με στόχο να ελέγχονται οι σεξουαλικές επιθυμίες τους· ομοφυλόφιλοι άνδρες συλλαμβάνονται και κατόπιν βιάζονται από τους δεσμοφύλακές τους.
Κάποτε, πριν από πολλά χρόνια, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Ο Προφήτης Μωάμεθ προέτρεπε τους πιστούς του να ικανοποιούν τις συντρόφους τους στο κρεβάτι. Οι σεμνότυφοι χριστιανοί του Μεσαίωνα επέκριναν τις λεπτομερείς συμβουλές του για τα ζητήματα του σεξ ως «πονηρό σχέδιο για να κερδίζει προσήλυτους», που υπονόμευε την εμμονή της δικής τους πίστης στην παρθενία, τη σεξουαλική αποχή και τη μονογαμία. Οταν ο Γκουστάβ Φλομπέρ ταξίδεψε στην Αίγυπτο τον 19ο αιώνα, πέρασε πολλές ώρες χαζεύοντας άσεμνες κωμικές παραστάσεις στους δρόμους με θέμα «πόρνες και συνουσιαζόμενους γαϊδάρους», και απολαυστικές νύχτες με τις τοπικές ιέρειες της Αφροδίτης.
Σήμερα, η Ανατολή και η Δύση έχουν αλλάξει θέσεις. Η Δύση, τουλάχιστον για τους μουσουλμάνους συντηρητικούς, είναι ένας «βόθρος σεξουαλικού χάους και ηθικής σήψης». Το σεξ στον αραβικό κόσμο είναι, θεωρητικά τουλάχιστον, περιορισμένο στον «νόμιμο, κοινωνικά και οικογενειακά αποδεκτό, θρησκευτικά επικυρωμένο γάμο». Πέρα από αυτά τα όρια, η ερωτική οικειότητα είναι επαίσχυντη και απαγορευμένη. Ακόμα και οι γνώσεις για το σεξ είναι «χαράμ» – αμαρτία. Αξιωματούχος από το υπουργείο Παιδείας της Αιγύπτου είπε στην κ. Ελ Φεκί ότι θα προτιμούσε η σεξουαλική εκπαίδευση να προσφέρεται όταν οι νέοι ξεκινούν πανεπιστημιακές σπουδές, όταν δηλαδή αρχίζουν να σκέπτονται τον γάμο, γιατί προηγουμένως θα τους ήταν αχρείαστη.
Οπως όμως διασαφηνίζεται στο βιβλίο, οι ισχυρισμοί αυτοί για τη σεξουαλική αποχή των νέων είναι γελοίοι. Στον αραβικό κόσμο, εξηγεί Αιγύπτιος γυναικολόγος, το σεξ είναι το αντίθετο των σπορ: «Οι πάντες μιλούν για ποδόσφαιρο χωρίς να παίζει σχεδόν κανένας. Το σεξ όμως – όλοι το κάνουν, αλλά κανένας δεν θέλει να μιλάει γι’ αυτό». Αποτέλεσμα είναι οι νεαροί Αραβες να ζουν μέσα σε οδυνηρή άγνοια. Η Ράνια, γιατρός στο Κάιρο, έχει θέσει σε λειτουργία μια τηλεφωνική γραμμή βοήθειας για μπερδεμένους εφήβους, που απαντάει στα πάντα, από τον αυνανισμό μέχρι το αν το να πλένεις εσώρουχα αγοριών και κοριτσιών μαζί μπορεί να οδηγήσει σε εγκυμοσύνη.
Οι επαναστάσεις της αραβικής άνοιξης δεν έφεραν σεξουαλική επανάσταση στην περιοχή, ούτε την περιμένει η Σιρίν Ελ Φεκί στο προσεχές μέλλον. Στο πεδίο του σεξ, η νοοτροπία και η συμπεριφορά των ανθρώπων είναι σφιχτά δεμένες με «χιλιάδες νήματα παρελθόντος και παρόντος». Παρ’ όλ’ αυτά, με την υπόσχεση για καλύτερη εκπαίδευση και περισσότερη ελευθερία, η συγγραφέας έχει την πεποίθηση ότι η αλλαγή δεν θα αργήσει πολύ να έρθει.