«Τι ώρα θα μιλήσουμε για να πάρω άδεια από την πρόβα;» ρώτησε στην τελευταία επικοινωνία πριν ορίσουμε το τηλεφωνικό μας ραντεβού. Χρόνια είχα να ακούσω κάτι ανάλογο και μάλιστα από μια ηθοποιό αναγνωρισμένη. Οταν τελικά μού μίλησε από τις Πρέσπες, η Μαρία Ναυπλιώτου ήταν βιαστική αλλά συνεπής σαν καλή επαγγελματίας, χωρίς καθυστερήσεις αλλά και περιττά σχόλια για πράγματα έξω από τη δουλειά της. Σαν κάτι από την πειθαρχία του μπαλέτου να διέτρεχε τα λόγια της. Ο χορός άλλωστε καθόρισε την εφηβεία της, πριν ανοίξει ο κύκλος του θεάτρου.
«Εχω πειθαρχία, υπομονή και το σύνδρομο της καλής μαθήτριας σε κάθε τι που κάνω» παραδέχεται. Και είναι κάτι ακόμα που τη διαφοροποιεί από τη Μελίνα Μερκούρη, που ήταν υποχρεωμένη να αλλάζει σχολεία «λόγω αναρχικότητας», όπως έλεγε αστειευόμενη η ίδια. Ομως η Ναυπλιώτου δεν δίστασε να πρωταγωνιστήσει στο αφιέρωμα στη μεγάλη ηθοποιό, που πρωτοπαρουσιάστηκε στις Πρέσπες και θα δούμε στις 7 και 8 Σεπτεμβρίου στο Ηρώδειο με τίτλο «Μελίνα: όπου κι αν ταξιδέψω, η Ελλάδα…».
Είναι ένα πρωτότυπο μονόπρακτο του ποιητή Στρατή Πασχάλη μέσα από συνεντεύξεις και λόγια της Μελίνας, με αναφορές στους σπουδαιότερους σταθμούς της ζωής της, τους θεατρικούς και κινηματογραφικούς ρόλους, τα τραγούδια που σφράγισε, στιγμιότυπα από την αντιστασιακή και την πολιτική της δράση. Τη σκηνοθεσία και χορογραφία υπογράφει η Σοφία Σπυράτου, ενώ το μουσικό μέρος επιμελήθηκε ο Σταύρος Ξαρχάκος με ερμηνεύτριες την Ελλη Πασπαλά και την Ηρώ Σαΐα.
«Δεν είναι ακριβώς ρόλος. Δεν μπήκα σε διαδικασία μίμησης. Ούτε μιμούμαι κάποια χαρακτηριστικά της», επισημαίνει η Ναυπλιώτου. «Βεβαίως έχω περάσει πολλές ώρες μαζί της τον τελευταίο καιρό διαβάζοντας συνεντεύξεις, απολαμβάνοντας τις ταινίες της. Ως ηθοποιός έχω στο μυαλό μου ένα πρόσωπο που θαυμάζω. Οπωσδήποτε δανείζω δικά μου πράγματα ή αναζητώ άλλα, όμως ούτε ξανθιά γίνομαι, ούτε αντιγράφω τη φωνή της».
«Μια θύελλα»
Σαν να τη φοβίζει η λάμψη και η δύναμη αυτού του μύθου. Μια γυναίκα εκτός συμβάσεων, ανυπότακτη, έξω από κάθε στερεότυπο καλλιτεχνικό και κοινωνικό, που προκαλούσε τους συντηρητικούς της εποχής της. «Μια θύελλα» όπως την περιγράφουν όσοι την έζησαν, περιείχε την ανεξαρτησία, την προσδοκία του διαφορετικού, το άπιαστο και το ερωτεύσιμο. «Εμένα όλα με φοβίζουν – τίποτα δεν αντιμετωπίζω χαλαρά», παραδέχεται η Μαρία Ναυπλιώτου. «Πάντα δουλεύω πολύ σκληρά για κάτι, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος. Δουλεύοντας γι’ αυτό το πρόσωπο συγκινούμαι πολύ. Ισως να με φόβιζε αν έπρεπε να γίνω η Μελίνα ολοκληρωτικά, να τη μιμηθώ δηλαδή για το σινεμά».
Χαμηλών τόνων
Ομορφη, γοητευτική, αλλά μια γυναίκα χαμηλών τόνων, η συνομιλήτριά μου μοιάζει εντελώς διαφορετική από τη Μελίνα. «Κι εγώ έκανα τις δικές μου επαναστάσεις. Δεν ήταν ίδιες, αλλά διάλεξα ακριβώς τη ζωή που επιθυμούσα, κόντρα στις επιθυμίες των γονιών μου. Αλλά, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να συγκριθώ με το θάρρος αυτής της γυναίκας, την ειλικρίνειά της να εξομολογείται αυτό που ήταν. Πέρα απ’ όλα τ’ άλλα, η Μελίνα είναι και ένα παράδειγμα του ανθρώπου που μπόρεσε να είναι ο εαυτός του. Γι αυτό τη θαυμάζω. Και βέβαια για κάποιους ρόλους που έπαιξε, όπως της Μήδειας και της Φαίδρας».
Θέμα πίστης
Μήπως όμως μύθοι όπως ο δικός της, διευκολύνθηκαν και από την εποχή τους; «Τώρα ζούμε το απόλυτο τέλμα. Τίποτα δεν μας ενώνει πέρα από μια δύσκολη καθημερινότητα. Οι άνθρωποι δεν έχουν κάπου να ακουμπήσουν, ούτε ιδεολογία, ούτε ηγέτη. Από την άλλη πιστεύω πως είναι ένας κύκλος. Αυτοί έζησαν σε μια εποχή συγκρούσεων και ιδεολογιών όπου πίστευαν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Ηταν αφοσιωμένοι. Τώρα δεν ξέρω πόσοι πιστεύουν κάτι ανάλογο.
Ωστόσο, άνθρωποι ξεχωριστοί υπάρχουν γύρω μας και σήμερα. Εχει σημασία τι υπαγορεύει η εποχή και τι πιστεύουν οι άνθρωποι ότι μπορούν να είναι. Αν πιστεύεις ότι θα κάνεις κάτι, θα γίνει. Η πίστη δεν έχει να κάνει με το μυαλό, αλλά με ένα βαθύτερο ασυνείδητο κομμάτι. Αισθάνομαι τυχερή που έχω ακόμη δουλειά, ότι παίζω κάθε χρόνο στο θέατρο και ελπίζω να συνεχιστεί. Η ανεργία είναι ένα φάντασμα πάνω από τους ανθρώπους που τους απαγορεύει το όνειρο και την ελπίδα. Σήμερα ζούμε σε μια τραγική εποχή που η μεγαλύτερη ομπρέλα είναι ο φόβος. Ομως χρειάζεται και μια δύναμη για να μπορούν οι άνθρωποι να εκτοξευτούν. Οι ξεχωριστές προσωπικότητες σαν τη Μελίνα έβρισκαν έδαφος για να ανθήσουν. Η εποχή μας δεν ευνοεί κάτι ανάλογο. Ομως είμαι αισιόδοξη. Κάτι εγκυμονείται. Μόνο που η εγκυμοσύνη αυτή θα διαρκέσει πάνω από εννιά μήνες.»
«Δεν είμαι και τόσο εσωστρεφής»
Για κάποιον που στέκεται στο καλλιτεχνικό της πρόσωπο, η Μαρία Ναυπλιώτου, το κορίτσι των κρατικών σκηνών και των καλών επιλογών, μοιάζει γεμάτη εκπλήξεις. Οσοι είχαν την ευκαιρία να την ακούσουν στο Faust και στο Rock ‘n’ Roll να τραγουδά το «Perhaps, perhaps, perhaps» ή το «Love is a losing game», αιφνιδιάστηκαν ευχάριστα. Μέλος του συγκροτήματος «Tricky Pony» που έφτιαξαν με τον συνθέτη Δημοσθένη Γρίβα, κάνει διασκευές με χαρακτήρα. «Διαλέγουμε κομμάτια που αγαπάμε και τα αντιμετωπίζουμε με μια διαφορετική ματιά. Τώρα πάντως θέλουμε να μπούμε σε μια άλλη διαδρομή, τη δουλειά της ίδιας της μπάντας».
Οπότε η χειμερινή της επιλογή να υποδυθεί τη λαμπερή Σάλι Μπόουλς στο «Καμπαρέ», το μιούζικαλ που θα δούμε στο Μέγαρο Μουσικής από τις αρχές Οκτωβρίου σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου δεν είναι απρόβλεπτη. «Οταν διάλεξα να γίνω χορεύτρια, ένα κομμάτι μου, αυτό που λάτρευε τον κλασικό χορό, ήθελε να γίνει μπαλαρινάκι. Ομως το άλλο μου κομμάτι ονειρευόταν να γίνει χορεύτρια στα μιούζικαλ. Ο ρόλος πράγματι είναι σφραγισμένος κινηματογραφικά από τη Λάιζα Μινέλι, όμως αυτό που θα δούμε είναι η θεατρική του εκδοχή. Το μιούζικαλ είναι είδος με τεράστιες δυσκολίες, σωματικές και ψυχικές, πρέπει να χορεύεις, να τραγουδάς, να παίζεις. Ισως ξαφνιάσω εκείνους που δεν γνωρίζουν ότι ξεκίνησα από τον χορό. Αρα δεν υπάρχει χάσμα στις επιλογές μου».
Η εποχή που διαδραματίζεται το «Καμπαρέ» έχει ομοιότητες με τη σημερινή. Δυσκολίες, κοινωνική και οικονομική κρίση, άνοδος του ναζισμού, παρακμή, περιθώριο, ταλαντούχοι άνθρωποι και συγχρόνως χαμένοι. «Σε αυτό το περιβάλλον ζει η Σάλι Μπόουλς στα χρόνια που όλοι οι καλλιτέχνες της Ευρώπης ήθελαν να βρεθούν στο Βερολίνο, σε ένα χώρο ακραίας δημιουργίας, άκρατου ερωτισμού, πολλών περίεργων πραγμάτων και μιας κοινωνίας που υποχωρούσε μπροστά στον φασισμό. Η ηρωίδα είναι μια φιλόδοξη αρτίστα που την ένοιαζε μόνο το σήμερα. Ενα πλάσμα λαμπερό, χαμένο χωρίς προσανατολισμό».
Η ίδια πάντως μοιάζει μετρημένη, απόμακρη με απόλυτο έλεγχο του εαυτού της. «Ισως γιατί το κομμάτι της δημοσιότητας δεν μου είναι πολύ οικείο. Δεν αγαπώ πολύ το αλισβερίσι που γίνεται εκτός σκηνής. Η σκηνή στην οποία βρίσκομαι από παιδί -από 15 χρονών χορεύω επαγγελματικά- είναι το σπίτι μου. Βέβαια δεν είμαι τόσο εσωστρεφής όσο φαντάζονται πολλοί, γιατί αλλιώς δεν θα ήμουν ηθοποιός.»
Ο κύκλος του χορού έκλεισε, δεν νοσταλγεί να χορέψει ξανά. «Μάλλον αυτό που ήθελα στη ζωή μου ήταν να βρω ένα κανάλι για να μπορέσω να εκφραστώ.» Αυτό το αίσθημα την οδήγησε και στη σκηνή, αρχικά στη σχολή της Ραλλούς Μάνου από την οποία αποφοίτησε, στις χορευτικές ομάδες όπου συνέχισε, ώς τις «Ροές» της Σοφίας Σπυράτου όπου υπήρξε βασικό μέλος. Η συμμετοχή της σε μια ταινία μικρού μήκους της Μαρίας Ντούζα ήταν η αφορμή για να στραφεί στο θέατρο. Το ευρύ κοινό την ξεχώρισε για τη φινέτσα της στην «Αίθουσα του θρόνου» μια από τις καλύτερες στιγμές της ελληνικής τηλεόρασης. Θεατρικά από το 1998 συναντήθηκε μεταξύ άλλων με τους: Μπομπ Γουίλσον, Γιάννη Κόκκο, Σλόμπονταν Ουνκόφσκι, Νικίτα Μιλιβόγεβιτς, Νικαίτη Κοντούρη, Κωνσταντίνο Ρήγο κ.ά. Ομως οι συνεργασίες της με τον Στάθη Λιβαθινό ήταν από τις καλύτερες στις οποίες συμμετείχε.