SΤΕΡΗΕΝ ΚΙΝG
Joyland
εκδ. Hard Case Crime
Η συνηθισμένη πύλη εισόδου για την κακία και το σκοτάδι στη σύγχρονη αμερικανική μυθοπλασία τρόμου είναι η νεανική σεξουαλικότητα. Οι ορμόνες που ξεχειλίζουν προκαλούν τους δαίμονες. Αυτό συμβαίνει με τις νεαρές μπέιμπι-σίτερ που μόλις κοιμίσουν τα παιδιά τηλεφωνούν στο αγόρι τους λέγοντάς του να έρθει, και που καλά θα έκαναν να προσέχουν τους αιμοδιψείς μαχαιροβγάλτες που καραδοκούν στο κατώφλι. Το ίδιο και στις κατασκηνώσεις όπου στριμώχνονται κορίτσια κι αγόρια με σορτς και που τόσο συχνά προσελκύουν φριχτούς εισβολείς από τα δάση.
Ποια είναι αυτά τα τέρατα; Είναι οι ματαιωμένοι και οι περιφρονημένοι, με την ψυχή τους αλυσοδεμένη από την καταπίεση και την απόρριψη. Τρέφονται για λίγο από την ερωτική ζωτικότητα των άλλων, αλλά τελικά τους νικάει η ίδια ενέργεια, με τη μορφή ενός γενναίου κοριτσιού ή αγοριού που μπήγει ένα παλούκι ή ρίχνει έναν τυχερό πυροβολισμό αποκαθιστώντας την υγεία και την τάξη στον κόσμο.
Αυτό είναι το βασικό μοτίβο πίσω από το «Joyland», το νοσταλγικό καλοκαιρινό μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ για έναν ερωτοχτυπημένο σπουδαστή κολεγίου σε ένα στοιχειωμένο λούνα παρκ του αμερικανικού Νότου. Το βιβλίο προσφέρει ανατριχίλες, όχι σοκ, και είναι ανάλαφρα τρομακτικό, σαν την αφήγηση ενός τελειόφοιτου σε πρωτάκια γύρω από τη νυχτερινή φωτιά όπου ψήνουν μανιτάρια. Είναι μια άσκηση στην κοροϊδευτική αντιμετώπιση της γοτθικής αμερικανικής μυθοπλασίας, στην οποία ο τόνος είναι σημαντικότερος από την πλοκή, κυρίως επειδή δεν υπάρχει πλοκή, μόνο περιστασιακές εκρήξεις φρικιαστικής απειλής. Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου δεν υπάρχει καν κακός, μόνο μια διάχυτη αίσθηση κινδύνου που καραδοκεί.
Joyland και τρόμος
Ο χαρακτηριστικά Αμερικανός ήρωάς μας είναι ο Ντέβιν Τζόουνς, ένα ευαίσθητο αγόρι που έχει γίνει πλέον άντρας και θέλει να μας πει για εκείνη την τρελή περιπέτεια στην αθώα δεκαετία του ’70, όταν διέσχισε το κρίσιμο κατώφλι χάνοντας ταυτόχρονα την παρθενιά του και κερδίζοντας μια πένθιμη επίγνωση για το πόσο εύθραυστη είναι η ζωή. Ο Ντέβιν, που ονειρευόταν να γίνει μυθιστοριογράφος αλλά κατέληξε να γράφει σε περιοδικά, αναδύεται σαν μια εκδοχή του ίδιου του Στίβεν Κινγκ, κάτι που προσθέτει στην αφήγησή του μια προσωπική χροιά, σαν κλείσιμο ματιού. Ο αναγνώστης υποψιάζεται ότι οι αναμνήσεις του Ντέβιν από εκείνο το καλοκαίρι στο λούνα παρκ Joyland αντανακλούν την αισθηματική αγωγή του διάσημου συγγραφέα τρόμου.
Η Joyland είναι ένα χαριτωμένο, παλιομοδίτικο λούνα παρκ που προσφέρει βόλτες με ξεχαρβαλωμένα εναέρια τρενάκια, «πειραγμένα» παιχνίδια δεξιοτεχνίας, και άλλες χαζές αλλά ακίνδυνες διασκεδάσεις, ανάμεσά τους και ένα «τούνελ του τρόμου» όπου συνήθως τα παιδιά βρίσκουν την ευκαιρία για αγκαλιές και φιλιά. Αυτό υπήρξε η σκηνή ενός εγκλήματος πριν από μερικά χρόνια, όταν κάποιος -που δεν έχει συλληφθεί και πιθανόν κάπου να καραδοκεί- σκότωσε μια νεαρή κοπέλα που την έλεγαν Λίντα Γκρέι και έριξε το πτώμα της από το βαγόνι στις σκοτεινές ράγες. Το ανήσυχο φάντασμά της ποτέ δεν εγκατέλειψε το μέρος, και ενίοτε εμφανίζεται σε φωτογραφίες-σουβενίρ που τραβάει μια ομάδα κοριτσιών φωτογράφων, οι οποίες δίνουν στο λούνα παρκ μια σέξι νότα. Για τον Ντέβιν, το φάντασμα είναι μια πηγή προβληματισμού και μια καλοδεχούμενη περίσπαση από την επίμονη, οδυνηρή ανάμνηση ενός απρόσιτου κοριτσιού πίσω στην πόλη που γεννήθηκε.
Αγάπη για έθιμα και παραδόσεις
Εκείνο που προσθέτει μεγάλη δόση ενδιαφέροντος είναι η αγάπη του Στίβεν Κινγκ για την ντοπιολαλιά και τα έθιμα της επαρχίας. Είναι ένας ερασιτέχνης ανθρωπολόγος που απολαμβάνει τις τελετουργίες και τις λαϊκές παραδόσεις μιας τάξης ανθρώπων που οδεύει προς την εξαφάνιση: «Εμαθα την Ομιλία· έμαθα τη γεωγραφία, τόσο πάνω όσο και κάτω από το έδαφος· έμαθα όλα τα κόλπα των παιχνιδιών».
Ανάμεσα στις γραμμές διακρίνεται μια κριτική των αποστειρωμένων, υψηλής κερδοφορίας πάρκων αναψυχής τύπου Ντίσνεϊλαντ που έχουν αντικαταστήσει τα πιο απλά και «χειροτεχνικά» λούνα παρκ της παλιάς εποχής. Μέσα από τον Ντέβιν, που νιώθει ότι οι μέρες της Τζόιλαντ είναι μετρημένες, ο Στίβεν Κινγκ θρηνεί την εξαφάνιση ενός τύπου ανέμελης αλητείας, που δεν διαφέρει πολύ στο πνεύμα από τα ευτελή βιβλία pulp fiction. Και οι δύο μορφές διασκέδασης προσφέρουν στο κοινό την ίδια φτηνή και απολαυστικά δημοκρατική ανατριχίλα.
Καθώς ο Ντέβιν διδάσκεται από τους δασκάλους του επαγγέλματος που τον υιοθετούν στην αδελφότητά τους, τα ευτελή θέλγητρα του λούνα παρκ παίζουν με την ανθεκτική επιθυμία των ανθρώπων να τους χειραγωγήσουν έντιμα και να τους ξετινάξουν γοητευτικά.
Το πραγματικό ταλέντο του Ντέβιν είναι να δίνει χαρά στα παιδάκια, ιδίως όταν είναι μεταμφιεσμένος σε τεράστιο σκύλο, όταν «φοράει τη γούνα» σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο.
Το μυθιστόρημα είναι σαν ένα λαχταριστό «μαλλί της γριάς»: γεμίζει το στόμα με αφρώδη γλύκα που αμέσως διαλύεται όταν ο αναγνώστης αρχίζει να μασουλάει. Αυτό είναι προσχεδιασμένο. Η φιλοδοξία του Στίβεν Κινγκ αυτή τη φορά δεν είναι να μας αρπάξει και να μας κρατήσει έντρομους στα νύχια του, αλλά να μας ανεβάσει ψηλά κι έπειτα να μας κατεβάσει όπως γίνεται με τη μεγάλη ρόδα του λούνα παρκ. Ή με την πρώτη αγάπη.