Υπήρχαν ίσως κι άλλοι ηθοποιοί εξίσου ωραίοι με τον Πίτερ Ο’ Τουλ στο απόγειό του, τη δεκαετία του ’60, σίγουρα όμως κανένας δεν είχε τέτοια μαγικά μάτια ― μάτια εκμαυλιστή ή οραματιστή, αμαρτωλού ή αγίου. Εκείνο το πρόσωπο ακτινοβολούσε ευφυΐα και ρομαντισμό. Υπήρχε όμως και κάτι βασανισμένο, σεξουαλικά ιδιότροπο και δυσλειτουργικό, κάτι που κανένας ρόλος του δεν θα μπορούσε ποτέ να εκφράσει πλήρως.
Το 1962, στα 30 χρόνια του, ο άγνωστος Πίτερ Ο’ Τουλ έκανε ένα εκθαμβωτικό ντεμπούτο στο σινεμά, πρωταγωνιστώντας στη μνημειώδη ταινία του Ντέιβιντ Λιν «Ο Λόρενς της Αραβίας». Η εντύπωση ήταν εκρηκτική ― το ίδιο μεγάλη με εκείνη που είχε κάνει η Βίβιαν Λι στο «Οσα παίρνει ο άνεμος» μια γενιά νωρίτερα. Ηταν ανεπιτήδευτος, σβέλτος, κομψός, έντονα Αγγλος -παρότι ο ίδιος ο Ο’ Τουλ ήταν Ιρλανδός και υπερήφανος γι’ αυτό- και επίσης ήταν απίστευτα σέξι.
Νεαρό λιοντάρι
Να λοιπόν ένας αυθεντικός σταρ που είχε ξεπηδήσει σχεδόν από το πουθενά: ήταν διαφορετικός από τα νεαρά λιοντάρια της εργατικής τάξης, όπως ο Αλμπερτ Φίνεϊ και ο Μάικλ Κέιν, καθώς διέθετε μια εκλέπτυνση και μια αυτοσυναίσθηση που μπορούσαν να συγκριθούν με του Λόρενς Ολίβιε. Και το πιο εκπληκτικό όσον αφορά τον «Λόρενς της Αραβίας» ήταν πως επρόκειτο για μια ταινία όπου δεν έπαιζε καμιά γυναίκα και γύρω από τον πρωταγωνιστή δεν υπήρχε το παραμικρό ρομαντικό ενδιαφέρον. Ο Ντέιβιντ Λιν έδωσε, στο μέτρο που μπορούσε, κάποιες νύξεις ομοερωτισμού. Σε άλλες ταινίες, ο Ο’ Τουλ έπαιξε πολύ πειστικά τον ρόλο του γόη και του γυναικά, ωστόσο αυτό το στοιχείο του εξωτισμού και του κινδύνου ποτέ δεν τον εγκατέλειψε.
Είναι απίστευτο που ο Ο’ Τουλ ήταν υποψήφιος οκτώ φορές για Οσκαρ καλύτερου ηθοποιού αλλά δεν το κέρδισε ποτέ ― και ούτε αντισταθμίστηκε η αδικία με το Οσκαρ «συνολικής προσφοράς» που του απονεμήθηκε το 2003. Η τελευταία υποψηφιότητά του ήταν το 2006, στα 74 χρόνια του, όταν είχε παίξει στο φιλμ «Αφροδίτη» του Ρότζερ Μίτσελ έναν ηλικιωμένο που βασανίζεται από την επιθυμία για μια όμορφη νεαρή γυναίκα. Ηταν ένας κλασικός ρόλος για τον Ο’ Τουλ: περιπαικτικός, πνευματώδης και αυτοσαρκαζόμενος, υποφέρει από τις ερωτικές του επιθυμίες και βρίσκει καταφύγιο σε ένα παραλήρημα εξεζητημένης ευρυμάθειας, που τελικά αποκαλύπτει πόσο ευάλωτος είναι.
Η δεκαετία του ’60 ήταν η καλύτερη εποχή του: ένας δυναμικός, γοητευτικός σταρ που πάντα υποσχόταν και απέδιδε κάτι το ιδιαίτερο. Ηταν υποψήφιος για Οσκαρ για τις ερμηνείες του στο φιλμ του Πίτερ Γκρένβιλ «Μπέκετ», το 1964, και στο «Λιοντάρι τον χειμώνα» του Αντονι Χάρβεϊ, το 1968.
Και στις δύο ταινίες έπαιξε το ίδιο πρόσωπο, τον βασιλιά Ερρίκο Β΄. Στην πρώτη είχε απέναντί του τον Τόμας Μπέκετ του Ρίτσαρντ Μπάρτον, έναν άγιο της εποχής του, στο «Λιοντάρι» αγωνιζόταν ενάντια στις φιλοδοξίες των γιων του και της συζύγου του, της Ελεονόρας της Ακιτανίας, που την ερμήνευε η Κάθριν Χέπμπορν. Ο ρόλος έφερε στην επιφάνεια τη βασιλική αρχοντιά του Ο’ Τουλ, την ικανότητά του να δείξει τον φόβο και την οργή του αρχηγικού αρσενικού που αναγκάζεται να υποχωρήσει.
Στο «Goodbye Mr Chips» του Χέρμπερτ Ρος (1969), βασισμένο στο θεατρικό έργο του Τέρενς Ράτιγκαν, κέρδισε τις εντυπώσεις παίζοντας έναν συνεσταλμένο δάσκαλο που ερωτεύεται την Πετούλα Κλαρκ, ενώ το 1972 έκανε ένα απρόσμενο βήμα συμμετέχοντας στο θρίλερ του Πίτερ Μέντακ «The Ruling Class», στον ρόλο ενός μισότρελου νεαρού ευγενή.
Από εκεί και πέρα η καριέρα του πήρε την κατηφόρα, ωστόσο υπήρξαν δύο αξιοσημείωτες ταινίες -αμφότερες με θέμα τον κινηματογράφο και τη σόου μπίζνες- που τον έφεραν και πάλι στο προσκήνιο τη δεκαετία του ’80. Στο φιλμ «The Stunt Man» υποδύεται πολύ πειστικά έναν μεγαλομανή, ψυχικά διαταραγμένο σκηνοθέτη, ενώ στο «H αγαπημένη μου χρονιά», του Ρίτσαρντ Μπέντζαμιν (1982), έδωσε πραγματικό ρεσιτάλ ηθοποιίας. Η ταινία είναι βασισμένη σε αναφορές για τον Ερολ Φλιν όταν, πρόωρα γερασμένος και μεθυσμένος, έκανε μια χαοτική εμφάνιση στην εκπομπή του Σιντ Σίζαρ «Your Show of Shows». Ο Ο’ Τουλ υποδύθηκε έναν ξεθωριασμένο αστέρα της χρυσής εποχής που τον καλούν σε τηλεοπτικό σόου και με έκπληξη ανακαλύπτουν ότι προκαλεί άφθονο γέλιο.
Το τελευταίο φιλμ
Τα τελευταία χρόνια ο Πίτερ Ο’ Τουλ εξακολούθησε να συμμετέχει σποραδικά σε ταινίες. Ανάμεσά τους η «Τροία», το 2005, όπου ερμήνευσε τον Πρίαμο, και η «Αφροδίτη», το 2006, στην οποία οφείλει την τελευταία υποψηφιότητά του για Οσκαρ. Πριν από έναν χρόνο ανακοίνωσε ότι αποσύρεται, ωστόσο πήρε πίσω την απόφασή του και συμμετείχε στο φιλμ του Μάικλ Ρέντγουντ «Katherine of Alexandria», στον ρόλο ενός Ρωμαίου ρήτορα. Η ταινία έχει προγραμματιστεί να προβληθεί το 2014.
Παρά τα σκαμπανεβάσματα της καριέρας του, η εκτίμηση για τον Πίτερ Ο’ Τουλ παρέμεινε μέχρι το τέλος πέρα από κάθε αμφισβήτηση. Πάντα όμως θα τον θυμόμαστε για τον μεγάλο του ρόλο, στον οποίο έδωσε τόση δύναμη και πάθος: τον Τόμας Εντουαρντ Λόρενς, τον άνθρωπο που κατάφερε από μόνος του να καθοδηγήσει με επιτυχία μια αραβική δύναμη εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να κάνει έξω φρενών τους κορδωμένους γραφειοκράτες που αποτελούσαν το σώμα αξιωματικών του βρετανικού στρατού. Εφερε στην κινηματογραφική οθόνη ακαταμάχητη ερωτική γοητεία και αιχμηρή αίσθηση κινδύνου. Και τώρα η αναχώρησή του έφερε λύπη στην καρδιά μας.