ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΛΑΚΑΤΕ
Χωρίς πρόσωπο
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 323
Η Κατερίνα Μαλακατέ με το νέο της μυθιστόρημα «Χωρίς πρόσωπο» μας παραδίδει έναν νέο ήρωα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Γνωρίζουμε τον Διονύση στα 23 και τον αφήνουμε σε ώριμη νεότητα στο κατώφλι των 40, έναν άνθρωπο που περνάει από μια μαύρη τρύπα σε ένα φως αυτοσυνειδησίας με βαθμιδωτές διακυμάνσεις. Περισσότερο από ένα βιβλίο αισθησιασμού, όπως το θέμα του θα μπορούσε να επιτρέψει, το «Χωρίς πρόσωπο» είναι ένα μυθιστόρημα ψυχικής ενηλικίωσης. Γιατί, ο Διονύσης στα 23 του, μετά μία ένταση με τη μητέρα του, αυτοπυροβολείται και χάνει το μισό του πρόσωπο. Περνάει 15 χρόνια σε αφάνεια, οργανώνει ένα προσωπικό μπλογκ ως παράθυρο στον έξω κόσμο ώσπου μια γιατρός του μιλάει για τις εξελίξεις της ιατρικής και τη δυνατότητα για μεταμόσχευση προσώπου από εγκεφαλικά νεκρό δότη.
Αυτό το περίγραμμα αρκεί για να αντιληφθεί ο αναγνώστης πως η Κατερίνα Μαλακατέ διάλεξε ένα δύσκολο δρόμο. Το θέμα της, σύγχρονο και ερεθιστικό, δεν προσφέρεται για ανέμελη ανάγνωση. Ωστόσο, κατόρθωσε να γράψει ένα μυθιστόρημα με στέρεη δομή ακολουθώντας τη μέθοδο της πολυφωνικής αφήγησης με κεντρικό ήρωα τον Διονύση. Η μητέρα του, Κάλλια και η Μάνια, η γυναίκα που τον στήριξε, ορίζουν, κατά κύριο λόγο, τις διαφορετικές οπτικές, μαζί με μία σειρά από δευτερεύοντες χαρακτήρες (ο ψυχοθεραπευτής, ο αδελφός, η γυναίκα του Αμερικανού δότη, κ.ά.) που οργανώνουν ένα πυκνό υπόστρωμα.
Η Κατερίνα Μαλακατέ έχει το χάρισμα της αφηγήτριας. Η γλώσσα της ρέει και συνθέτει όμορφα και με φυσικότητα την καθομιλουμένη με τη στοχαστική γραφή. Το θέμα, αν και τόσο ευαίσθητο, δεν κλωτσάει. Πείθει ο Διονύσης, καθώς παλεύει με την ενοχή, την αγάπη, την υπέρβαση, την αγωνία για επαναφορά. Πείθει η μάνα, με τη δική της ενοχή, την ανάγκη αναπλήρωσης και προσφοράς. Πείθει η Μάνια, με τα δικά της διλήμματα, ως η επιτομή της καθημερινής γυναίκας με τα καίρια ερωτήματα. Αλλά, πάνω από όλα, το «Χωρίς πρόσωπο» είναι ένα μυθιστόρημα με εσωτερική ταχύτητα, με δύναμη που χτίζεται σταδιακά, χωρίς κοιλιές και μελίρρυτες αμηχανίες. Ευθύς ο λόγος, χωρίς δράμα, με φυσικότητα μας οδηγεί στην πορεία ενός ανθρώπου που στην αρχή της ζωής του κατέστρεψε τα νιάτα του. Και διεκδικεί το δικαίωμα να είναι ο εαυτός που δεν έπαψε να είναι.
Αλλά, αυτά που επικρατούν δεν είναι ούτε η ηθική κλίμακα ούτε ο συναισθηματικός εγκλωβισμός. Ο ρεαλισμός της Κατερίνας Μαλακατέ μας δίνει τους ήρωες απτούς, γήινους και κυρίως σύνθετους με τις φωτεινές και σκοτεινές πλευρές τους. Ενα σύγχρονο μυθιστόρημα, ρωμαλέο και τολμηρό.