Οταν ανακοινώθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, συνοδεύθηκε από έντονες ανησυχίες εκδοτών, συγγραφέων και βιβλιοπωλών, σε διεθνές επίπεδο: η επικείμενη εξαγορά του αμερικανικού εκδοτικού οίκου Simon & Schuster από τον πολυεθνικό κολοσσό Penguin Random House, έναντι 2,17 δισ. δολαρίων, ίσως επιφέρει, έλεγαν πολλοί, συνέπειες σοβαρές για τον ανταγωνισμό.
Χαρακτηριστικά, ο Ρόμπερτ Τόμσον, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου News Corp., είχε δηλώσει ότι από μια τέτοια συμφωνία θα προκύψει ένας «εκδοτικός Λεβιάθαν» που θα ελέγχει το ένα τρίτο της αμερικανικής αγοράς βιβλίου. Ο γερμανικός όμιλος Bertelsmann, στον οποίο ανήκουν οι εκδόσεις Penguin Random House, είχε απαντήσει ότι η νέα εταιρεία θα κατέχει στην αγορά ένα μερίδιο της τάξης του 20%, ποσοστού που θα καταστήσει τη συμφωνία αποδεκτή από τις σχετικές ρυθμιστικές αρχές.
Οι Αμερικανοί συγγραφείς είχαν επίσης εκφράσει τις ανησυχίες τους, ενώ τον Ιανουάριο απευθύνθηκαν στο υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, συστήνοντάς του να ακυρώσει τη συμφωνία. Τον Φεβρουάριο, οι Βρετανοί συνάδελφοί τους ζήτησαν από την επιτροπή ανταγωνισμού και αγορών της Μεγάλης Βρετανίας να μελετήσει την εξαγορά, καθώς αυτή είναι πιθανόν να έχει ως αποτέλεσμα «αντιανταγωνιστικές τιμές βιβλίων που θα αποβούν επιζήμιες για τους καταναλωτές, αλλά και δυσμενείς για τους συγγραφείς ρήτρες συμβολαίων».
Ο μεγαλύτερος του κόσμου
Οι κινήσεις των αμερικανικών ρυθμιστικών αρχών αναμένονται, όμως η επιτροπή ανταγωνισμού και αγορών της Μεγάλης Βρετανίας ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι στο κομμάτι που την αφορά θα διερευνήσει τη συγχώνευση των δύο οίκων. Σύμφωνα με ανακοίνωσή της, η συγχώνευση θα εδραιώσει τον οίκο Penguin Random House ως τον μεγαλύτερο του κόσμου, κάτι που ίσως προκαλέσει στρεβλώσεις στον διεθνή ανταγωνισμό.
Τα μεγέθη της συγχώνευσης γίνονται πιο κατανοητά εάν αναλογιστεί κανείς ότι ο οίκος Penguin Random House κυκλοφορεί κάθε χρόνο περίπου 15.000 τίτλους, έναντι 2.000 του Simon & Schuster. Πολλοί από αυτούς μεταφράζονται σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, καθώς υπογράφονται από δημοφιλή ονόματα όπως ο Νταν Μπράουν, ο Στίβεν Κινγκ, ο Μπαράκ Ομπάμα, η Χίλαρι Κλίντον κ.ά.
Σχολιάζοντας τις εξελίξεις, ο Γιάννης Φαλδαμής των εκδόσεων Κλειδάριθμος, από τις οποίες κυκλοφορούν αρκετά βιβλία του Στίβεν Κινγκ, λέει: «Τέτοιες κινήσεις γίνονται όλο και συχνότερα στον εκδοτικό χώρο. Τα οικονομικά οφέλη για τους συμβαλλόμενους είναι προφανή, όμως μένει να δούμε την επίδραση των συγχωνεύσεων τόσο στους ανεξάρτητους εκδοτικούς οίκους όσο και στην ευρύτερη εκδοτική παραγωγή. Υπάρχουν περιπτώσεις πάντως όπου παρόμοιες συγχωνεύσεις δεν προχώρησαν, όπως το πρόσφατο παράδειγμα της McGraw Hill και της Cengage, δύο κολοσσών στο επιστημονικό βιβλίο. Οι εταιρείες είχαν συμφωνήσει τη συγχώνευσή τους, αλλά μήνες μετά ανακοίνωσαν την υπαναχώρησή τους».
Από τη μεριά του, ο Νίκος Ψυχογιός, διευθύνων σύμβουλος των ομώνυμων εκδόσεων (που μεταξύ άλλων εκδίδουν τα βιβλία του Νταν Μπράουν), βλέπει τέτοιες κινήσεις πιο θετικά. «Οι προκλήσεις στην ταχύτατα μεταβαλλόμενη αγορά του βιβλίου όσον αφορά το μέσο ανάγνωσης, τα κανάλια διάθεσης και εν γένει την ψηφιοποίηση των πνευματικών έργων, χρειάζονται συνέργειες προκειμένου να αντιμετωπιστούν. Αν οι συνέργειες αυτές σημαίνουν συγχωνεύσεις μεγάλων εταιρειών, θα έλεγα πως είναι συνήθως προς τη σωστή κατεύθυνση, έχοντας να προσφέρουν πλεονεκτήματα στον τελικό καταναλωτή. Αντίστοιχες κινήσεις θα είχαμε δει και στην Ελλάδα, εάν οι μέτοχοι ήταν πιο αποστασιοποιημένοι από την καθημερινότητα των εταιρειών τους. Αν δηλαδή υπήρχε διοίκηση περισσότερο από στελέχη και λιγότερο από οικογένειες-μετόχους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και την περίπτωση της συγχώνευσης του Penguin με τον Random House, όπου επίσης είχαν εκφραστεί φόβοι για την εξέλιξη της αγοράς του βιβλίου, η οποία τελικά δεν χρειάστηκε να τους αντιμετωπίσει».