ΣAΜΠΑΧΑΤΤΙΝ ΑΛΗ
Διηγήματα
μτφρ.: Θάνος Ζαράγκαλης
εκδ. Τσουκάτου
ΦΥΡΟΥΖΑΝ
Ενα καλοκαίρι γεμάτο αγάπη και Το βιβλίο με τα τραγούδια
μτφρ.: Θάνος Ζαράγκαλης
εκδ. Τσουκάτου
Πρόσφατα κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Τσουκάτου, σε μετάφραση του Θάνου Ζαράγκαλη, δύο σπουδαίοι Τούρκοι συγγραφείς που, μολονότι δεν ανήκουν στην ίδια περίοδο, τους συνδέει κάτι κοινό, που δεν είναι άλλο από την αφήγηση, η οποία εστιάζει περισσότερο στον συναισθηματικό κόσμο των ηρώων και λιγότερο στην πλοκή των ιστοριών τους. Και οι δύο παρουσιάζουν μια μεγάλη γκάμα χαρακτήρων, κυρίως από τα λαϊκά στρώματα, αλλά και αποδίδουν την πολυπρόσωπη, πολυσχιδή σύνθεση της χώρας, στην περίπτωση της Φυρουζάν, ιδιαιτέρως της Κωνσταντινούπολης. Το έργο και των δύο συγγραφέων, που είναι ευρέως γνωστό στην Τουρκία, έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.
Ο Σαμπαχαττίν Αλή (1907-1948), μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος, ποιητής και δημοσιογράφος, είναι ένας από τους σημαντικότερους Τούρκους συγγραφείς, ο οποίος έλαβε δυτική παιδεία και, επηρεασμένος καθώς ήταν κυρίως από Ρώσους και Γερμανούς δημιουργούς, προσέδωσε στο έργο του την κατάλληλη εσωτερικότητα που συνέδεε τον συναισθηματικό κόσμο των ηρώων του με το κοινωνικό τους περιβάλλον, με τα προβλήματα της εποχής. Εγινε ευρέως γνωστό το μυθιστόρημά του «Η Μαντόνα με το γούνινο παλτό» (1943) –κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ροές (2019)–, στο οποίο κυρίαρχη θέση έχει η ψυχολογική εμβάθυνση των ηρώων.
Η γραφή του χαρακτηρίζεται από ποιητικό ρεαλισμό, ενώ τα διηγήματά του, ακόμα και οι αλληγορίες του, παραπέμπουν σε θέματα όπως είναι η καταστροφή του περιβάλλοντος, ο αγώνας για λύτρωση από την αυταρχική εξουσία, από όπου και αν αυτή προέρχεται, οι προσωπικές σχέσεις, οι δυσκολίες των απλών ανθρώπων, είτε της υπαίθρου είτε της πόλεως, καθώς και η σύγκρουση των πατροπαράδοτων αξιών με το σύγχρονο, που δεν έχει δοκιμαστεί στον χρόνο και δεν στηρίζεται σε γερά θεμέλια.
Σε αυτή τη συλλογή περιλαμβάνονται εννέα διηγήματα –μερικά είχαν δημοσιευθεί σε περιοδικά σε μετάφραση του Θάνου Ζαράγκαλη– στα οποία, με τη χρήση πότε της πρωτοπρόσωπης και πότε της τριτοπρόσωπης αφήγησης, έρχονται στο φως λεπτομέρειες απλών καταστάσεων, οι οποίες καθώς αναπτύσσονται προσλαμβάνουν ιδιαίτερη ένταση και περιεχόμενο. Κι όλα αυτά με φόντο είτε την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχής είτε σε άχρονο πλαίσιο.
Δύο νουβέλες της γνωστής με το ψευδώνυμο Φυρουζάν Τουρκάλας διηγηματογράφου παρουσιάζονται μεταφρασμένες για πρώτη φορά στα ελληνικά. Πρόκειται για τη δημοφιλή νουβέλα «Ενα καλοκαίρι γεμάτο αγάπη» και «Το βιβλίο με τα τραγούδια», έργα που παρουσιάζουν δύο διαφορετικές πλευρές της κοινωνίας. Στην πρώτη η ηρωίδα περιγράφει στιγμιότυπα από τη μεγαλοαστική τάξη, στη δεύτερη οι ήρωες και οι ηρωίδες είναι απλοί άνθρωποι του μόχθου, πολλοί από τους οποίους προέρχονται από την κοινότητα των Ρωμιών.
Η αφήγηση στις δύο νουβέλες είναι πρωτοπρόσωπη και χρησιμοποιείται ο εσωτερικός μονόλογος, μέσω του οποίου δίνεται έμφαση στη χρονική ασυνέχεια και στην καταγραφή των συνειρμών. Εικόνες και εντυπώσεις περιγράφονται με την ίδια ένταση που προβάλλονται τα συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα οι χρωματικές εναλλαγές συμβαδίζουν με τις διαθέσεις της αφηγήτριας και στις δύο περιπτώσεις. Ετσι, αποτυπώνεται η ρευστότητα της ζωής, με τις πολυσχιδείς όψεις, αλλά και ανασύρεται κάθε ορατό και αόρατο, όπως προσλαμβάνεται από τις δύο ηρωίδες.
Αυτός ο αφηγηματικός τρόπος παραπέμπει στα έργα της Κάθριν Μάνσφιλντ (Ν. Ζηλανδία 1888 – Γαλλία 1923), μόνο που η Φυρουζάν, σε ορισμένες περιπτώσεις, ταυτίζει τις εσωτερικές εικόνες με τους τόπους των άλλων.