Ακούγεται πολύ τρυφερή αυτή η προστακτική στον τίτλο του 5ου Διαδικτυακού Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: «Θυμήσου, σώμα…» διαβάζει κανείς στην κορυφή του προγράμματος της εκδήλωσης και σχεδόν υποχρεώνεται, ειδικά εν μέσω πανδημίας, να υπακούσει. Συμφωνεί και ο Κωνσταντίνος Ρήγος, ο διευθυντής του Μπαλέτου της Λυρικής, που έχει αναλάβει την καλλιτεχνική επιμέλεια του εγχειρήματος. «Ο τίτλος αναφέρεται στο ομώνυμο ποίημα του Καβάφη, αλλά και μας αναγκάζει, μας καλεί να ξαναθυμηθούμε τον τρόπο κίνησης και λειτουργίας μας, μέσα από μια επαναφορά των αισθήσεων και της επαφής μας με τον χώρο», λέει στην «Κ» και εξηγεί: «Ολο το Φεστιβάλ έχει απεγκλωβιστεί από τη θεατρική σκηνή και έχει βγει σε μια παραλία, ένα εργαστήριο, ένα ασανσέρ, μια αυλή, μια αίθουσα χορού, ένα δωμάτιο ξενοδοχείου. Με στόχο να δούμε τις αισθήσεις μας να κινούνται σε διαφορετικούς χώρους. Σαν ένα φλας μπακ σε όσα δεν ζήσαμε». Τι θα δούμε λοιπόν από σήμερα και ώς τις 22 Ιουνίου, στο nationalopera.gr/GNOTV, όπου θα προβληθεί το Φεστιβάλ; Δώδεκα νέες χορογραφίες πάνω σε έργα Ελλήνων συνθετών, οι έξι πρώτες εκ των οποίων είναι υπογεγραμμένες από τους Χάρη Κούσιο, Θανάση Σολωμό, Μαρία Κουσουνή, Ελευθερία Στάμου, Φώτη Διαμαντόπουλο και Τατιάνα Παπαδοπούλου. Κάθε έργο, ομαδικό, ντουέτο ή σόλο, μεταφέρει τους χορευτές του Μπαλέτου σε απρόβλεπτα σημεία της πόλης, όπου προκύπτουν ξεχωριστές εμπειρίες και αναδύονται διαφορετικές αναμνήσεις, ιδωμένες σαν δώδεκα μικρού μήκους ιστορίες χορού. Κάποιες, όπως εκείνη στο ασανσέρ, ακούγονται ασφυκτικές. Αλλες, όπως εκείνη της παραλίας, μοιάζουν πιο απελευθερωτικές. Είναι στα αλήθεια αυτή η βασική τους διχοτομία;
Απόδραση
«Για την ακρίβεια, στο έργο που διαδραματίζεται αρχικά στο ασανσέρ, η διέξοδος βρίσκεται τελικά στην παραλία», απαντά ανακουφιστικά ο Κωνσταντίνος Ρήγος. «Σε αρκετά έργα κυριαρχεί η αίσθηση της ανάγκης για απόδραση. Η διάθεσή μας ήταν να βγούμε από το black box της Κεντρικής Σκηνής της Λυρικής και να καλέσουμε Ελληνες χορογράφους να συνεργαστούν με τους χορευτές του Μπαλέτου, δημιουργώντας ταινίες μικρού μήκους σαν χειρονομίες πάνω στην τέχνη του χορού, που εκτός από όσα θέλουν να πουν οι ίδιες, αποτέλεσαν και μια δημιουργική διέξοδο για τους συμμετέχοντες την προηγούμενη περίοδο. Από τη στιγμή που βρέθηκα στο Μπαλέτο της Λυρικής θεώρησα σημαντικό να ανοίξουν όσο περισσότερο γίνεται οι ορίζοντες των χορευτών και των χορογράφων που θα έρθουν εδώ. Μην ξεχνάμε ότι, για πολλά χρόνια, πολλοί Ελληνες χορογράφοι δεν είχαν επαφή με το Μπαλέτο της Λυρικής και δεν είχαν χορογραφήσει με βάση την κλασική τεχνική που έχουν οι χορευτές του. Το Φεστιβάλ, λοιπόν, αποτελεί και μια συνάντηση διαφορετικών τεχνικών». Ναι, αλλά θα μεταδοθεί διαδικτυακά. Φοβάται μήπως ο Κωνσταντίνος Ρήγος ότι θα συνηθίσουμε σε αυτήν τη συνθήκη, ότι τα σώματά μας θα γίνουν διστακτικά απέναντι στην τόσο αναγκαία κοινότητα των άλλων σωμάτων; «Δεν πιστεύω ότι θα συνηθίσουμε ποτέ να είμαστε εγκλωβισμένοι», αποκρίνεται. «Με την πρώτη ευκαιρία, το σώμα θα θυμηθεί, θα απελευθερωθεί και θα επιστρέψει στην αρχική του κατάσταση. Μπορεί να είναι δύσκολο, επώδυνο, μπορεί το σώμα να έχει χάσει χρόνο –και οι χορευτές χάνουν χρόνο όταν δεν βρίσκονται επί σκηνής– αλλά δεν υπάρχει πιθανότητα να μην επανέλθει η ενέργεια που δημιουργείται μεταξύ χορευτών και κοινού. Το σώμα μας είναι αντιδραστικό από τη φύση του, πρέπει και θέλει να αντιδρά, να κινείται, να ξεφεύγει. Γι’ αυτό και η τέχνη του χορού είναι τόσο απελευθερωτική. Το σώμα του χορευτή είναι σαν να εκρήγνυται στο διάστημα. Σαν να διαχέει την ύλη του προς όλες τις κατευθύνσεις».
Υπήρξε κάποια κατεύθυνση προς την οποία ο ίδιος, ως διευθυντής του Μπαλέτου, δεν μπόρεσε να κινηθεί λόγω πανδημίας; Υπήρξε κάποια άλλη που ανοίχτηκε μπροστά του; «Το κύριο εμπόδιο είναι η έλλειψη επαφής με το κοινό, ο εγκλωβισμός στην εσωτερική δημιουργία», σημειώνει ο Κωνσταντίνος Ρήγος. «Από την άλλη, η διαδικτυακή διέξοδος των παραστάσεών μας, η νέα πρόκληση να δημιουργήσεις κάτι που με τη βοήθεια της κάμερας θα εστιάσει στο πρόσωπο, στο δέρμα των χορευτών και θα γίνει πιο ενδοσκοπικό, συνιστά μια προσέγγιση διαφορετική από το να παρακολουθείς κάτι αντικειμενικά, καθισμένος σε μια απόσταση από τη σκηνή. Επίσης, το έργο ανοίγεται πλέον σε ένα διεθνές κοινό. Η επιστροφή στις αίθουσες είναι αναγκαία, ωστόσο από τις διαδικτυακές παραγωγές αποκτήθηκε και ένα επιπλέον κέρδος, ακόμη και σε αρχειακό επίπεδο. Παλιότερα κάναμε δουλειές που πέρα ίσως από μια αρχειακή βιντεοσκόπηση, χάνονταν. Τώρα, δημιουργούμε μια βιβλιοθήκη για το μέλλον».