Λίγοι σχεδιαστές κατανόησαν, σημάδεψαν και προσδιόρισαν τη μόδα του 20ού αιώνα όσο ολοκληρωτικά ο Ιβ Σεν Λοράν. Αγαπούσε βαθιά αυτόν τον αιώνα, τη νοοτροπία, τις τέχνες και όλα του τα επιτεύγματα, και η δουλειά του αντικατόπτριζε τέλεια το πνεύμα του.
Πρωτοσυνάντησα αυτό το μεγαλοφυές Λιοντάρι –γεννημένο στις 4 Αυγούστου 1936 στην Αλγερία, «πιε νουάρ», όπως ονομάζονταν οι Γάλλοι άποικοι της Βορείου Αφρικής– την ημέρα των γενεθλίων του, ένα ηλιόλουστο παρισινό απόγευμα στην τότε καινούργια έδρα του, ένα κτίριο στο φόντο της λεωφόρου Μαρσό, κοντά στον Σηκουάνα, που στέγαζε τα ατελιέ και της υψηλής ραπτικής και της σειράς πρετ α πορτέ «Ριβ Γκος» (Rive Gauche) που εφοδίαζε τις ομώνυμες μπουτίκ
σε όλο τον κόσμο.
Από την αρχή, τα πήγαμε πολύ καλά, ίσως γιατί είχα σκεφθεί να του φέρω για δώρο ένα βίντατζ γυάλινο δοχείο, του οποίου το πώμα έκλεινε με ένα μπρούντζινο φίδι, για τα τσιγάρα «Κάμελ» που συνήθιζε να καπνίζει. Ηξερα ότι τα φίδια ήταν αμοιβαίο πάθος μας, και αργότερα ανακάλυψα ότι συμπεριλάμβανε πάντα σχέδιά τους και στις χριστουγεννιάτικες και στις κάρτες για τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου που μας έστελνε.
Ισως να ευχαριστήθηκε και από το γεγονός ότι φορούσα μια φούστα και αεράτη ασπρόμαυρη μπλούζα με πουά από την πρόσφατη συλλογή της Ριβ Γκος, αλλά αμέσως έσπευσε να σημειώσει ότι «οι μόδες πάνε κι έρχονται, αλλά το στυλ είναι αιώνιο, το μόνο που έχει αληθινά σημασία! Πρόκειται για κάτι πολύ βαθύτερο, για έναν τρόπο ζωής ή, καλύτερα, για τέχνη του ζην. Αρχίζει από την πλήρη αυτογνωσία, την κατανόηση και ταύτιση με τον πραγματικό εαυτό μας. Στη συνέχεια, πρέπει να αγαπάμε τον εαυτό μας, έστω και λιγάκι, για να αρέσουμε και στους άλλους.
»Για μια γυναίκα, η σημασία του στυλ είναι κολοσσιαία. Την “εξοπλίζει” με ένα είδος ισορροπίας ώστε να μπορεί να βλέπει τη μόδα ξεκάθαρα, χωρίς να χάνεται μέσα σ’ έναν ωκεανό από γκίμικς.
»Εγώ ο ίδιος είμαι πολύ πιο χαλαρός από τότε που βρήκα το προσωπικό μου στυλ. Πριν το βρω, ήμουν πιο αγχωμένος. Δεν κατανοούσα το επάγγελμά μου σε βάθος. Το θεωρούσα πολύ πιο εύκολο απ’ ό,τι πραγματικά είναι. Αλλά, πριν από περίπου έξι χρόνια, άρχισα ν’ αναπτύσσω μια εντελώς προσωπική προσέγγιση στη μόδα. Βασικά, η μόδα αποτελείται από δύο σκέλη: το ένα είναι σταθερό, ένα είδος βάσης που στην ουσία δεν αλλάζει, και το άλλο είναι εφήμερο, με λεπτομέρειες που αλλάζουν από σεζόν σε σεζόν, χάριν διασκέδασης, κεφιού και καινοτομίας. Και σας διαβεβαιώνω ότι το δεύτερο σκέλος είναι πολύ ευκολότερο!».
Ρούχα χωρίς «βάρος»
Ο Σεν Λοράν καταλάβαινε τη γυναίκα και τις ανάγκες της καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο ντιζάινερ και τα ρούχα του ήταν απαλλαγμένα από οτιδήποτε εξεζητημένο. «Ευχαριστημένη είναι η γυναίκα της οποίας τα ρούχα δεν έχουν “βάρος”», συνήθιζε να λέει και οι γυναίκες που τα φορούσαν σπάνια αισθάνονταν ικανοποιημένες με δημιουργίες άλλων.
«Οι γυναίκες που θα φορέσουν τα ρούχα μου είναι πολύ πιο σημαντικές από οποιαδήποτε ιδέα μου ως σχεδιαστή. Γι’ αυτό πάντα κόβω τα ρούχα πάνω σε μανεκέν για να δω πώς αντιδρά το σώμα σε κάθε ύφασμα. Σημαντικό επίσης είναι να βλέπω τα ρούχα φορεμένα στον δρόμο, εκεί που κινούνται και αναπνέουν. Αυτό με κάνει να εντοπίζω ενδεχόμενα λάθη, πράγματα που θα έπρεπε να έχουν γίνει διαφορετικά.
»Το να βρεις το προσωπικό σου στυλ δεν είναι εύκολο – όμως όταν το πετύχεις, έχεις αποκτήσει ένα “συμβόλαιο ασφάλειας ζωής”. Ο τρόπος με τον όποιο μια γυναίκα εκφράζει το προσωπικό της στυλ και προσθέτει τη σφραγίδα της στα ρούχα που φοράει είναι τα αξεσουάρ. Καμιά φορά διασκεδάζω τον εαυτό μου προσδιορίζοντας την προσωπικότητα και το προφίλ γυναικών που φορούν το ίδιο φόρεμα μέσα από τα αξεσουάρ τους. Συνήθως βγαίνω 100% σωστός! Τίποτα δεν με σοκάρει περισσότερο από ένα “κουρασμένο” αξεσουάρ…».
Ανέκαθεν ο Σεν Λοράν αισθανόταν ιδιαίτερη έλξη και ταύτιση με τη δεκαετία του 1930 και ήταν ένας από τους πρώτους συλλέκτες επίπλων και αντικειμένων αρ ντεκό. «Η δεκαετία του 1930 είναι η πηγή του σύγχρονου, μοντέρνου κόσμου (σ.σ. εννοούσε του 20ού αιώνα) και της σύγχρονης, μοντέρνας γυναίκας. Η συγκλονιστική έκρηξη όλων των τεχνών σημάδεψε αυτή την εποχή με ένα πολύ δυνατό, αναγνωρίσιμο στυλ. Οι επόμενες δύο δεκαετίες, του 1940 και 1950, ήταν ένα βήμα πίσω προς τον 19ο αιώνα, και ψυχολογικά και αισθητικά. Ο 20ός αιώνας ανακαλύφθηκε ξανά τη δεκαετία του 1960.
»Οι γυναίκες του 1930 ήξεραν ακριβώς πώς να αντιμετωπίσουν τον εαυτό τους. Η σαγήνη έπαιζε μεγάλο ρόλο στη ζωή τους και η προσπάθεια να είσαι σαγηνευτική είναι κίνητρο για να ανακαλύψεις τον εαυτό σου, να καμουφλάρεις τα αδύνατα σημεία σου και να προβάλεις ό,τι καλύτερο διαθέτεις με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο – όλα καλά για τη μόδα και απαραίτητα για το στυλ.
»Σήμερα –ίσως δυστυχώς– σ’ αυτόν τον τομέα όλα είναι πιο απλά και άμεσα. Από την άλλη μεριά, οι γυναίκες τώρα είναι πιο άνετες, έχουν περισσότερη ελευθερία έκφρασης της προσωπικότητάς τους, και περισσότερη αυτοπεποίθηση.
»Κατά τ’ άλλα, είναι πολύ σημαντικό να έχεις τα μάτια και τα αυτιά σου ανοικτά σε ό,τι συμβαίνει στον γύρω κόσμο – στις εικαστικές τέχνες, στη μουσική, στο θέατρο και όχι μόνο στη μόδα. Ολες μας οι αντένες πρέπει να είναι σε εγρήγορση, για να πιάνουν τον σφυγμό της εποχής».
Από το 2016, σχεδιαστής του οίκου Ιβ Σεν Λοράν –του πιο κληρονομικά «φορτωμένου» από δόξα και επιρροή οίκου στον κόσμο, μαζί με τους Ντιορ και Σανέλ– βρίσκεται στα χέρια του υπερ-ταλαντούχου 39χρονου Βέλγου σχεδιαστή Αντονι Βακαρέλο, πέμπτου διαδόχου του θρυλικού ιδρυτή του. Προηγήθηκαν ο Αλμπέρ Ελμπάζ (που στη συνέχεια μεσουράνησε στον Οίκο Λανβέν), ο Tομ Φορντ, o Στέφανο Πιλάτι και ο Χέντι Σλιμάν.
Από την πρώτη κιόλας συλλογή του, την άνοιξη του 2017, ο Βακαρέλο, γόνος Σικελών γονέων, ενθουσίασε τους συντάκτες μόδας και το κοινό, και έκτοτε δεν έπαψε να το κάνει. Εκατό τοις εκατό εμπνευσμένος από το πνεύμα και την αισθητική του Σεν Λοράν, εμπλουτίζει τις συλλογές του με σύγχρονες τάσεις και υλικά όπως, π.χ., το βινύλιο, πανταχού παρόν στην αριστουργηματική συλλογή φθινόπωρο/χειμώνας 2020, την οποία διέχεε η αόρατη παρουσία του Σεν Λοράν – τόσο στις εφαρμοστές σιλουέτες, τα κολάν και φούστες από βινύλιο, όσο και στους εκτυφλωτικούς, έντονα «Σεν Λοραν-ικούς» συνδυασμούς χρωμάτων. Δυστυχώς λόγω της πανδημίας, η καταπληκτική αυτή συλλογή δεν κυκλοφόρησε αρκετά «στον δρόμο».
«Πριν αρχίσω μια κολεξιόν, συλλογίζομαι όλα τα στοιχεία που συνοψίζουν το πνεύμα του Σεν Λοράν, αλλά δεν ξεκινώ να σχεδιάσω μια “συλλογή Σεν Λοράν”. Αν επιχειρούσα κάτι τέτοιο, το “φορτίο” του Οίκου είναι τόσο βαρύ που θα με μπλόκαρε», εξηγεί ο Βακαρέλο που στη συλλογή άνοιξη/καλοκαίρι 2021 αναβιώνει, μεταξύ άλλων, την εμβληματική ζακέτα «Saharienne» του Σεν Λοράν. Το κάνει όμως με καινούργιο, διαφορετικό τρόπο: μαύρη με χρυσά κορδόνια, για πιο βραδινή εκδοχή. «Ηθελα να παντρέψω την αίσθηση του κομφόρ του 1968 με το κομφόρ του σήμερα», σημειώνει αναφερόμενος στην πρόσφατη, ανάλαφρη κολεξιόν που παρουσιάστηκε διαδικτυακά με εντυπωσιακό, μινιμαλιστικό φόντο ένα στενό μονοπάτι σε αχανή έρημο, που σκοτείνιαζε και φωτιζόταν με φλόγες για το βραδινό κομμάτι της.
Η δημιουργική φαντασία και τεχνογνωσία του Βακαρέλο (που έκλεισε τον προσωπικό του οίκο όταν ανέλαβε τον Σεν Λοράν) συνοδεύεται και από τεράστια εμπορική επιτυχία. Επειτα από δεκαετίες χωρίς κέρδη, σήμερα ο οίκος παρουσιάζει τζίρο 2,05 δισ. ευρώ – δεύτερος σε κέρδη και διεθνείς πωλήσεις όλων των μπραντ του ομίλου Κέρινγκ (ιδιοκτησίας Φρανσουά Πινό), μετά τον Gucci.
* H κ. Eλενα Ματθαιοπούλου, associate editor του αγγλικού περιοδικού Οpera Νow, στην αρχή της δημοσιογραφικής της καριέρας, πριν από την ενασχόλησή της με τη μουσική και την όπερα, και τη συγγραφή επτά βιβλίων για σχετικά θέματα, ήταν συντάκτρια μόδας για 6 χρόνια στο περιοδικό Tatler, στην εφημερίδα Daily Express και στη συνέχεια international editor-at-large της Vogue.