BRAD STONE
Amazon unbound
εκδ. Simon and Schuster, σελ. 488
Από το 2017 εναλλάσσεται στην πρώτη θέση της λίστας με τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, με προσωπική περιουσία που έχει φτάσει τα 200 δισ. δολάρια, δηλαδή μεγαλύτερη από το ΑΕΠ πολλών χωρών, περιλαμβανομένου και του ελληνικού. Το μικρό διαδικτυακό βιβλιοπωλείο που έστησε το 1994 σε ένα γκαράζ στο Σιάτλ, με δάνειο 250.000 δολαρίων από τους γονείς του, γιγαντώθηκε σήμερα σε μια παγκόσμια αυτοκρατορία, την Amazon, που «πουλάει τα πάντα και παντού» και με χρηματιστηριακή αξία 1,6 τρισ. δολαρίων και 1,3 εκατ. υπαλλήλους κυριαρχεί στο ηλεκτρονικό λιανεμπόριο και στις υπηρεσίες λογιστικού νέφους και παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικτυακή διαφήμιση, στην παραγωγή κινηματογραφικών και τηλεοπτικών ταινιών, και στην αγορά βιολογικών τροφίμων.
Ο ιδρυτής της υπήρξε αντικείμενο θαυμασμού και φθόνου ήδη από το 1999, όταν ανακηρύχθηκε από το περιοδικό Time «πρόσωπο της χρονιάς» για τις τεχνολογικές καινοτομίες του, βρέθηκε επανειλημμένως στο στόχαστρο του Ντόναλτ Τραμπ ως ιδιοκτήτης της Washington Post και στο επίκεντρο της δημοσιότητας με τις διαστημικές φιλοδοξίες του και ένα επεισοδιακό διαζύγιο μετά 25 χρόνια γάμου.
Φρενήρης ανάπτυξη
Ποιος όμως είναι ο Τζεφ Μπέζος που εγκατέλειψε μια καλοπληρωμένη δουλειά στη Γουόλ Στριτ για το ρίσκο του Σιάτλ και ύστερα από 25ετή πορεία «προφητικής καινοτομίας, στρατηγικού οράματος και πειθαρχημένης διοίκησης» συσσώρευσε τόσο πλούτο, δύναμη και φήμη; Την αποκωδικοποίησή του επιχειρεί ο Μπραντ Στόουν, αρχισυντάκτης τεχνολογίας στο Bloomberg, 10 χρόνια μετά την κυκλοφορία του προηγούμενου βιβλίου του για τον τεχνολογικό κολοσσό. Στη δεκαετία που μεσολάβησε η αξία της επιχείρησης εικοσαπλασιάσθηκε και ο προσωπικός πλούτος του ιδρυτή της δωδεκαπλασιάσθηκε, σε μια φρενήρη επέκταση, που ούτε το διαζύγιό του το 2019, το οποίο του κόστισε 38 δισ. δολάρια, ούτε η πανδημία του κορωνοϊού το 2020 μπόρεσαν να ανακόψουν. Η πανδημία, μάλιστα, λειτούργησε ως «αυξητική ορμόνη» για την επιχείρηση, καθώς ήταν πανέτοιμη να ανταποκριθεί στη δραματική αύξηση της ζήτησης για το ηλεκτρονικό εμπόριο και την κατ’ οίκον παράδοση σε συνθήκες εγκλεισμού.
Κατά τον συγγραφέα, όποια γνώμη και αν έχει κανείς για τον Μπέζος, ένα είναι σίγουρο: με τη δημιουργία της Amazon άνοιξε «ένα δρόμο χωρίς πισωγύρισμα».
Για τη συγγραφή του βιβλίου ο συγγραφέας μίλησε με πολλούς εντός και εκτός της επιχείρησης, όχι όμως και με τον ιδρυτή της. Από την αφήγηση αναδύεται ο θαυμασμός για την τεχνολογική ιδιοφυΐα και το επιχειρηματικό δαιμόνιο του Μπέζος, αλλά και η κριτική για μονοπωλιακές πρακτικές, φοροαποφυγή και αντισυνδικαλιστική συμπεριφορά, με κόστος για τους εργαζομένους και τις μικρές επιχειρήσεις. Ο Μπέζος είναι για τους θαυμαστές του ο «διορατικός εφευρέτης, ο καινοτόμος του Διαστήματος και ο προστάτης της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας», αλλά για τους επικριτές του στερείται ενσυναίσθησης και ευθύνεται για την παραμέληση των εργαζομένων και τον θάνατο του εμποράκου.
Σε μια εποχή εντυπωσιακής τεχνολογικής προόδου, ο Μπέζος δεν φοβάται τον πειραματισμό και τα λάθη. Απόδειξη η αποτυχία του να κατασκευάσει ένα έξυπνο τηλέφωνο, το Fire Phone, ξοδεύοντας 170 εκατ. δολάρια, ή να διεισδύσει αποτελεσματικά στην Κίνα και την Ινδία. Τον ενδιέφεραν πάντα οι μεγάλες ιδέες και πίεζε τους συνεργάτες του για ριψικίνδυνες, πρωτοποριακές τεχνολογικές λύσεις. Ενώ η Google ήξερε τι αναζητούσαν οι χρήστες της και η Facebook τι τους άρεσε, η Αmazon γνώριζε τι αγόραζαν. Ετσι δημιούργησε ένα «χρυσωρυχείο στην αυλή της», όταν επέτρεψε σε τρίτους την προβολή και διαφήμιση των προϊόντων τους στην πλατφόρμα της αποκομίζοντας τεράστια κέρδη από προμήθειες και διαφημιστικά έσοδα, όπως χρυσοφόρα απεδείχθη και η παροχή σε τρίτους υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους AWS.
Για τον Μπέζος προέχει η προσήλωση στο δόγμα της «Πρώτης Ημέρας», όταν η επιχείρηση δρα διαρκώς όπως την πρώτη ημέρα της λειτουργίας της, με την εφαρμογή νέων καινοτομιών, ενώ αν επικρατήσει η νοοτροπία της «Δεύτερης Ημέρας» ακολουθούν η στασιμότητα, η παρακμή και ο αργός θάνατος. Ετσι δημιουργήθηκαν ο ψηφιακός βοηθός Alexa, το Amazon Go για να χρεώνεται ο καταναλωτής στο ράφι, χωρίς να στήνεται στην ουρά του ταμείου, το Kindle για το βιβλίο χωρίς χαρτί, η συνδρομή Prime για παράδοση εντός 24 ωρών μέσω μιας τεράστιας εφοδιαστικής αλυσίδας.
Με την αγορά της Washington Post το 2013 έναντι 250 εκατ. δολαρίων, ο Μπέζος δεσμεύθηκε να επενδύσει στην ανεξάρτητη δημοσιογραφία ως θεμέλιο της δημοκρατίας. Με σλόγκαν «η δημοκρατία πεθαίνει στο σκοτάδι» έδωσε νέα πνοή στη μεγάλη εφημερίδα, αλλά εισέπραξε την εχθρότητα του Τραμπ, καθώς αυτή στάθηκε επικριτικά στην προεδρία του. Εχει εισέλθει επίσης δυναμικά στην οικιακή διασκέδαση με το Prime Video, στο Χόλιγουντ με το στούντιο της Amazon και στο Διάστημα με την εταιρεία Blue Origin. Καθώς συμμετείχε ο ίδιος στο παρθενικό διαστημικό ταξίδι της φέτος, το όραμά του είναι να μειωθεί το κόστος πρόσβασης στο Διάστημα για εμπορικούς και τουριστικούς σκοπούς, και να απελευθερωθούν οι ίδιες δημιουργικές δυνάμεις που έφεραν τη χρυσή εποχή της καινοτομίας στο Διαδίκτυο.
Η έρευνα
Ενώ σφίγγει ο κλοιός για όλους τους τεχνολογικούς κολοσσούς, η Amazon αντιμετωπίζει την εξονυχιστική έρευνα του Τύπου και των ρυθμιστικών αρχών στις δύο όχθες του Ατλαντικού για καταχρηστικές πρακτικές, φοροελαφρύνσεις και εξοντωτικές συνθήκες εργασίας. Οι επικρίσεις πάντως ανάγκασαν την εταιρεία να αυξήσει το ελάχιστο ωρομίσθιο στα 15 δολάρια, ποσό διπλάσιο από το κατώτερο σε ομοσπονδιακό επίπεδο, και τον Μπέζος να υποσχεθεί τη διάθεση 10 δισ. δολαρίων για την προστασία του περιβάλλοντος.
Καθώς ο ιδρυτής ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα παραδώσει τα ηνία του διευθύνοντος συμβούλου, ο συγγραφέας διερωτάται αν τελικά ο κόσμος έγινε καλύτερος με την Amazon, για να καταλήξει ότι όποια γνώμη και αν έχει κανείς για τον Μπέζος, δημιούργησε μια εταιρεία που έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, «ανοίγοντας ένα δρόμο χωρίς πισωγύρισμα».
* Ο κ. Αχιλλέας Παπαρσένος υπηρέτησε στην ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον ως προϊστάμενος του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας.
