Με αυστηρούς όρους θα μπορούσε να περιγραφεί σαν ένας σύγχρονος μουσικός κανόνας για τη 200ή επέτειο του 1821. Σαν ένα απάνθισμα τραγουδιών που γράφτηκαν με τις προσλαμβάνουσες του παρόντος, για να συνομιλήσουν με πρόσωπα και πράγματα του αγώνα της Ανεξαρτησίας. Ωστόσο, το «A Greek Songbook», ο κύκλος συναυλιών που παρουσιάζει από αύριο Παρασκευή μέχρι την Κυριακή 21/11 η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, είναι κάτι πιο σύνθετο: είναι ένα «Βιβλίο τραγουδιών», σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή, γεμάτο με άσματα, συνθέσεις και έργα video art, που εμπνεύστηκαν περισσότεροι από τριάντα μουσικοί και καλλιτέχνες, βασισμένοι σε ιστορικά υλικά της Ελληνικής Επανάστασης και έχοντας στη διάθεσή τους ενορχηστρώσεις με όργανα ευρωπαϊκά και παραδοσιακά. Με δυο λόγια, το «A Greek Songbook» είναι αυτό που συμβαίνει όταν ο Γιάννης Αγγελάκας οδηγεί σε ηλεκτρονικά μονοπάτια ένα ηπειρώτικο μοιρολόι· όταν η Μάρθα Φριντζήλα και ο Βασίλης Μαντζούκης οργανώνουν μουσικά το παραδοσιακό τραγούδι «Της Σούσας» και ο Κωνσταντίνος Βήτα δημιουργεί μουσική και video art με βάση τη μορφή του Οδυσσέα Ανδρούτσου.
Ο δρόμος του μαρτυρίου
Ενα «Βιβλίο τραγουδιών» γεμάτο με συνθέσεις και έργα video art, που εμπνεύστηκαν περισσότεροι από τριάντα μουσικοί και καλλιτέχνες.
Ο Θοδωρής Γκόνης έγραψε μερικούς στίχους με πρωταγωνιστή τον Ιωάννη Καποδίστρια – τη μουσική ανέλαβε ο Φώτης Σιώτας. «Σπάνια βρέθηκε άνθρωπος», λέει ο Θοδωρής Γκόνης, «σε τόσο δύσκολη θέση όσο ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας και αυτό με γοητεύει. Υπήρχε μια “ιδιοτέλεια” στο εγχείρημά μου, καθώς πέρασα τα πρώτα γυμνασιακά μου χρόνια σε ένα σπίτι στο Ναύπλιο, στο στενό της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος που ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε. Θέλησα ωστόσο να γράψω δύο τραγούδια όπου να αχνοφαίνονται δύο κόσμοι: εκείνος του Καποδίστρια και εκείνος που συνάντησε όταν ήρθε εδώ. Στο πρώτο τραγούδι, ο Καποδίστριας περπατάει στον δρόμο του μαρτυρίου του προς την εκκλησία. Το δεύτερο έχει κωμικό θέμα και αφηγείται την περιβόητη ιστορία με τις πατάτες. Οταν ο Καποδίστριας αποφάσισε να τις φέρει στην Ελλάδα, πολλοί αντέδρασαν κάνοντας λόγο για δηλητήριο – θα τους έλεγε κανείς “αντιπατατιστές”. Εκείνος, γνωρίζοντας ποιοι είμαστε, έβαλε στρατιώτες δήθεν να φυλάνε τις πατάτες στον σταθμό του Ναυπλίου, προκειμένου να θεωρηθούν πολύτιμες και οι Ελληνες να τις κλέψουν οπωσδήποτε. Ετσι κι έγινε. Είχε μια λαχτάρα ο Καποδίστριας· έβλεπε τους Ελληνες σαν τα πεινασμένα παιδιά του».
Ο Παύλος Παυλίδης καταπιάστηκε με τον Λόρδο Βύρωνα. «Τον επέλεξα σχεδόν ενστικτωδώς», λέει ο μουσικός, «όταν έφερα στο μυαλό μου όλες τις εικόνες που έχω για το 1821. Εμφανίστηκαν μπροστά μου τα κάδρα των ηρώων που έβλεπα παιδί στο σχολείο. Συνειδητοποίησα ότι το πρόσωπο του Μπάιρον ξεχώριζε, γιατί μου φαινόταν αλλόκοτο και όχι ηρωικό. Ισως και επειδή ήταν σημαντικός ποιητής για την εποχή του και άφησε το στίγμα του στη λογοτεχνία. Μου φάνηκε καλή ιδέα να τον ανακαλύψω κι εγώ εξαρχής. Γνώριζα τα βασικά, αλλά αγνοούσα τις λεπτομέρειες. Πήρα λοιπόν μια σύγχρονη βιογραφία του και βυθίστηκα στη ζωή του. Ηταν ένα σοκ για μένα όταν έμαθα για τις μεγάλες δυσκολίες που έζησε στην παιδική του ηλικία, καθώς δεν είχε κληρονομήσει εκ γενετής τον τίτλο ευγενείας του. Ανακάλυψα επίσης ότι όταν απόκτησε πια τη δυνατότητα, όρμησε κυριολεκτικά στις σπουδές του. Ολη η ζωή του ήταν σαν χείμαρρος. Ηταν ένας άνθρωπος που έζησε πυρετωδώς. Ετσι διάλεξα τον τίτλο “Ο πυρετός του Μπάιρον”».
Η Nalyssa Green έγραψε το έργο «Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα», διαρκείας επτάμισι λεπτών. «Μου ήρθε από την αρχή στο μυαλό η ηρωίδα, ίσως γιατί μικρή είχα επισκεφθεί το μουσείο της στις Σπέτσες και μου είχε εντυπωθεί. Επίσης, ήταν μια δυναμική γυναικεία φυσιογνωμία, κάτι που με αφορά ως γυναίκα», λέει η μουσικός. Αραγε η επιλογή της είχε να κάνει και με την απουσία της γυναικείας φωνής από τις ιστορικές αφηγήσεις; «Είναι κάτι που ισχύει στην πατριαρχία», καταλήγει η Nalyssa Green, «όπου η γυναίκα δεν είναι συνήθως το υποκείμενο, αλλά αυτό για το οποίο μιλάει ένας άνδρας παρατηρητής. Συμβαίνει σε όλες τις στιγμές της ζωής μας, στην τέχνη και την καταγραφή της Ιστορίας. Για το συγκεκριμένο έργο, αρχική πρόθεσή μου ήταν να βρω ένα κείμενο γραμμένο από την ίδια την Μπουμπουλίνα ή έστω μια καταγραφή των λόγων της. Δεν βρήκα και γι’ αυτό ακριβώς μιλούν οι πρώτοι στίχοι του έργου. Παρακάτω αναφέρονται σε κάτι πιο γενικό: στο ότι ποτέ δεν βρίσκω τη γυναικεία φωνή».