Επιγραφές στο παλιό εμπορικό κέντρο της Αθήνας αλλά και εγχάρακτες πλάκες με ονόματα αρχιτεκτόνων συνθέτουν λίγο-πολύ ένα παράλληλο σύμπαν που έχει πολλά να μας πει για την ταυτότητα της πόλης, την ιδιαίτερη οπτική κουλτούρα της, την ιστορία των ιδεών, του ντιζάιν και της αισθητικής. Μαζί με τις επιγραφές και τις ξεχωριστές γραμματοσειρές, θα προσθέσει κανείς και τους αριθμούς σε κατοικίες και κτίρια γραφείων, πολλοί από τους οποίους είναι κομψοτεχνήματα της αρ ντεκό του ’30 ή της ιδιαίτερης καλλιγραφίας των δεκαετιών του ’50 και του ’60.
Αυτός ο οπτικός πολιτισμός που τυλίγει την πόλη μπορεί να ξεκινάει από την ευγενή μαρμάρινη χάραξη και να καταλήγει στην ευτελή κατάχρηση με αυτοκόλλητα και τάγκινγκ. Είναι, όμως, ένας δρόμος κατανόησης του βαθύτερου ήθους της πόλης. Η Αθήνα έχει ένα απόθεμα γραφιστικής αισθητικής, η οποία κατά κανόνα κακοποιείται ή καταστρέφεται, ιδίως όταν ανακαινίζονται κτίρια ή είσοδοι πολυκατοικιών. Είναι προνόμιο για μια πόλη με τέτοιο αστικό πολιτισμό όπως η Αθήνα να διαθέτει αυτούσιες γραμματοσειρές και αριθμούς σχεδιασμένους από αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου σε ύφος αρ ντεκό, ή αριθμούς εισόδων σε εμαγέ ή ακόμη εγχάρακτα ονόματα αρχιτεκτόνων ή πλάκες που μνημονεύουν ότι ένα σπουδαίο πρόσωπο έζησε εκεί. Ανάλογα τον ιδιοκτήτη και την ευαισθησία του ποικίλλει και η φροντίδα. Ενδεικτικό παράδειγμα, δύο κτίρια του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Βουρέκα, «υπογεγραμμένα» και τα δύο. Το ένα στην κατοικία Ζολώτα επί της Διονυσίου Αρεοπαγίτου (1960) είναι σε άριστη κατάσταση. Το άλλο σε κτίριο γραφείων της Πανεπιστημίου 69 (1956) είναι βανδαλισμένο. Μπορεί να ακολουθήσει κανείς διαδρομές στα ίχνη των αρχιτεκτόνων που έχουν αφήσει την υπογραφή τους, από τον Αναστάσιο Μεταξά στο Μουσείο Μπενάκη και τον Κίμωνα Λάσκαρι στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων έως τις πολυκατοικίες των Καψαμπέλη, Βασιλείου, Παπαζήση, Στάικου, Λαζαρίδη – Μπόνη και πολλών ακόμη που σφράγισαν τον εκσυγχρονισμό της πρωτεύουσας.
Αλλά θα προσθέσουμε και την οπτική παρακαταθήκη που αφήνουν τα παλιά εμπορικά με τις επιγραφές τους. Καταστήματα για πώληση χονδρικής, πρατήρια, αποθήκες και βιοτεχνίες, και μαζί φαρμακεία, καθαριστήρια, παντοπωλεία, ταβέρνες και καφενεία, καταστήματα νεωτερισμών, κομμωτήρια, αρτοποιεία, τυπογραφεία, ηλεκτρικά είδη… Και μαζί, τα έτη ανέγερσης των κτιρίων, οι τεχνικές εταιρείες που τα κατασκεύασαν, τα σήματα για είσοδο και τα ενοικιάζεται, τα παλαιά «απαγορεύεται το καπνίζειν», όπως και οι σημάνσεις στη γραμμή του ηλεκτρικού με όλη εκείνη τη θερμή κληρονομιά της παλιάς Αθήνας.
Η νέα οπτική ταυτότητα της Αθήνας υπηρετείται από τη γραφιστική άνθηση των τελευταίων ετών, που πρέπει και αυτή να αποτυπωθεί στον δημόσιο χώρο και να μείνει ως σφραγίδα της δικής μας εποχής στον χαρακτήρα και στη ρευστή προσωπικότητα της πόλης. Αλλά, πρώτα, ας εκτιμήσουμε την πολύ σημαντική, αυτή, παράμετρο του αστικού πολιτισμού που συναιρείται στις γραμματοσειρές που τυλίγουν και στεφανώνουν την πόλη σαν τις παλιές φωτεινές διαφημίσεις.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
