Η αφανής ηρωίδα μιας επανάστασης

Η αφανής ηρωίδα μιας επανάστασης

Το ανεξίτηλο αποτύπωμα της Βρετανίδας πρωτοπόρου Ντέλια Ντερμπισάιρ στα πρώτα βινύλια της ηλεκτρονικής μουσικής

3' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο σεβαστός αριθμός των πρωτοπόρων συνθετριών ηλεκτρονικής μουσικής αποτελεί ένα ιδιαίτερο θέμα με μουσικές, ιστορικές, φυλετικές, πολιτικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις. Ανάμεσα στις Τζοχάνα Μπέγιερ, Κλάρα Ρόκμορ, Ντάφνι Οράμ, Μπέμπε Μπάρον, Γουέντι Κάρλος, Πολίν Αννα Στρομ, Σουζάν Σιάνι, Πολίν Ολιβέρος, περίοπτη θέση κατέχει η Βρετανίδα Ντέλια Ντερμπισάιρ (Λι ντε λα Ρους), επιδραστική μορφή του είδους [καίριο το ίχνος της στο έργο διάσημων σύγχρονων ονομάτων όπως Σόνικ Μπουμ (Sonic Boom), Αφεξ Τουίν (Aphex Twin), Chemical Brothers, Orbital κ.ά.], γεννημένη το 1937 στο Κόβεντρι, που στις 3 Ιουλίου συμπληρώνονται 21 χρόνια από τον θάνατό της στο Νορθάμπτον.

Την περίοδο 1962-1973 εργάστηκε ως συνθέτρια και τεχνικός στο BBC Radiophonic Workshop (στούντιο που από το 1958 επένδυε με ηχητικά εφέ ραδιοφωνικές-τηλεοπτικές παραγωγές) καταθέτοντας ένα απεριόριστο έργο στην ιστορία της ηλεκτρονικής μουσικής. Η ανεκτίμητη προσφορά της οφειλόταν στις γνώσεις της στα μαθηματικά, στην ηχοληψία, στην ανοιχτή άποψή της για την ακουστική, στην αρμονία του ήχου και στο ρηξικέλευθο, πειραματικό της κριτήριο, που υλοποίησε υποδειγματικά και τολμηρά παράγοντας πρωτόγνωρα ηχητικά τοπία με τους πιο ασυνήθιστους τρόπους. Συνδέθηκε ανεξίτηλα με τον τόνο και την πρωτοποριακή ηχητική επεξεργασία του μουσικού θέματος της διάσημης, μακροβιότερης και πιο επιτυχημένης στην τηλεθέαση όλων των εποχών τηλεοπτικής σειράς επιστημονικής φαντασίας «Doctor Who» (1963).

Υπογεγραμμένο από τον συνθέτη Ρον Γκρένερ και υλοποιημένο από την Ντερμπισάιρ, απηχεί τον έξοχο συνδυασμό ηλεκτρονικής και ποπ, ανοίγοντας την υπόθεση της ηλεκτρονικής μουσικής σε ένα ευρύτατο κοινό. Μουσικό κομμάτι άκρως αναγνωρίσιμο, με μια εξαιρετική ρυθμική βάση που επαναλαμβάνεται δύο φορές, συνδέεται με τη μελωδία σε μια ιδανική αρμονική αντίστιξη και συμπληρώνεται με τη χρήση ευρηματικών ηχητικών εφέ, χωρίς συνθεσάιζερ αφού ακόμα αυτά δεν ήταν διαθέσιμα εμπορικά. Εως το 2013 το όνομά της δεν αναφερόταν στους δημιουργούς της μουσικής, κάτι που δικαιολογεί το προσωνύμιο «η αφανής ηρωίδα της αγγλικής ηλεκτρονικής μουσικής» που της δόθηκε σχετικά πρόσφατα.

Η Ντερμπισάιρ είχε δημιουργική επαφή με διασήμους του διεθνούς ρεπερτορίου: Πολ Μακάρτνεϊ, Ρίνγκο Σταρ, Καρλχάινζ Στοκχάουζεν, Pink Floyd, Μπράιαν Τζόουνς και συνεργάστηκε στενά με τους συνθέτες Πίτερ Ζινόβιεφ, σερ Πίτερ Μάξουελ Ντέιβις, Ρομπέρτο Γκέρχαρντ (πλαισίωσε με ηχητικά εφέ το σπουδαίο έργο του «Anger of Achilles»), Λουτσιάνο Μπέριο και τον Γιάννη Χρήστου το 1965, κάνοντας ηχητική επεξεργασία στις ορχηστρικές δουλειές του. Το 1967 επεξεργάστηκε ηχητικά τη μουσική του για την ταινία «Oedipus the King» του σκηνοθέτη Φίλιπ Σαβίλ, βασισμένη στη σοφόκλεια τραγωδία «Οιδίπους τύραννος» και γυρισμένη στο Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης, με τους Κρίστοφερ Πλάμερ, Λίλι Πάλμερ, Ορσον Γουέλς, Ρίτσαρντ Τζόνσον, Ντόναλντ Σάδερλαντ και Ελληνες ηθοποιούς.

Η ακρόαση του δίσκου «Dreams», που κυκλοφόρησε το 2019 με πέντε εξαιρετικές συνθέσεις της προερχόμενες από ηχογραφήσεις του 1964, είναι μια σπάνια εμπειρία.

Ακούγοντας τον δίσκο βινυλίου «Dreams» που κυκλοφόρησε το 2019 από τη Fantôme Phonographique με πέντε εξαιρετικές συνθέσεις της προερχόμενες από ηχογραφήσεις του 1964, αντιπροσωπευτικές της δουλειάς της στο BBC Radiophonic Workshop, μέρος της σειράς τεσσάρων προγραμμάτων «Inventions for Radio», μας αποκαλύπτεται μια σπάνια εμπειρία. Η συνεργασία της με τον ποιητή και δραματουργό Μπάρι Μπερμάνζε είναι μοναδικής έμπνευσης πρωτοποριακό έργο που χαρακτηρίζεται από υποβλητική ατμόσφαιρα που σε βυθίζει στη σαγηνευτική γοητεία του. Ενα εκλεκτό δείγμα tape music, μουσικής από μαγνητοταινίες που συνδυάζει concrete music, ραδιοφωνικό «δράμα», ηλεκτρονική μουσική, επαναλαμβανόμενα μοτίβα και μονότονη αφήγηση μέσα από ένα υποδειγματικό τεκμήριο spoken music, νέους ήχους, drones, αβανγκάρντ.

Εκλεκτικό, υπνωτικό, καινοτόμο, αντλημένο από τις απαρχές των πειραματισμών του είδους, με γυναικεία και ανδρικά φωνητικά να γλιστρούν απόλυτα συντονισμένα πάνω στο ονειρικό ηχητικό κλίμα, το αριστουργηματικό αυτό υλικό σε «παγιδεύει» με την εύθραυστη τεχνητή ομορφιά του. Συναρμολογημένες/ανασυναρμολόγητες συνεντεύξεις με ανθρώπους που περιγράφουν τα όνειρά τους. Το μοντάζ και η επανάληψη μαζί με τα παράφωνα μουσικά – ηχητικά τοπία της που δημιουργούν μια μυσταγωγική ατμόσφαιρα τρόμου, κάνουν ευδιάκριτες την ανήσυχη φύση της και τις συνεχείς αναζητήσεις της. Ολες οι φωνές ηχογραφήθηκαν ζωντανά και εντάχθηκαν σε ένα περιβάλλον ηλεκτρονικών ήχων. Και παρότι οι πηγές δημιουργίας είναι τεχνητές ενεργοποιώντας πλήκτρα, κομβία, κονσόλες, μαγνητοταινίες, η ουσία του έργου αποκτά υπόσταση και δύναμη μέσα από μια βαθιά εσωτερική, συναισθηματική λειτουργία.

Τη διετία 1968-1969 ως ιδρυτικό μέλος του γκρουπ White Noise, στο δισκογραφικό ντεμπούτο «Electric Storm» (έξοχο, ασυνήθιστο μουσικό υλικό για την εποχή με ηλεκτρονική φυσιογνωμία και ψυχεδελικές αναφορές), συνθέτει τα εξαιρετικά «Love without sound» και «Firebird».

Ωστόσο σύντομα ήρθε η ώρα της δύσης του σπάνιου ταλέντου της. Το 1974 αποσύρθηκε από τη μουσική και έπειτα από κάποια τυπικά επαγγέλματα και ένα μικρό διάλειμμα ατελέσφορης συνεργασίας με τον Σόνικ Μπουμ, τα τελευταία χρόνια της τα πέρασε υπό το κράτος του αλκοολισμού.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή