Ακόμη και για μια πόλη σαν την Αθήνα που διακρίνεται για την ικανότητά της να ξεχνά αναζητώντας διαρκώς καινούργια ταυτότητα, το παρελθόν είναι αδύνατον να διαγραφεί. Οι ψηφίδες που συνθέτουν το παλίμψηστο της ζωής της ανιχνεύονται ξύνοντας ελαφρά την επιφάνεια κάθε νέας επίστρωσης. «Στην επιδερμίδα των κτιρίων, στις μεσοπολεμικές πολυκατοικίες, στα παλιά αντικείμενα και στις φωτογραφίες, στις λεπτομέρειες που αναδεικνύουν ήσσονα στοιχεία μέσα από τα οποία το παρελθόν φιλτράρεται στο παρόν», όπως λέει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Βατόπουλος, ο οποίος έχει συγκεντρώσει την προσοχή του εκεί εδώ και χρόνια.
Αστική ζωή
Δεινός περιπατητής, του ταιριάζει ο γαλλικός όρος flâneur που περιγράφει τον περιπλανώμενο των πόλεων στον οποίο το τυχαίο αποκαλύπτει κρυμμένα μυστικά της πραγματικότητας, έχει διαμορφώσει με συνέπεια μια ιδιαίτερη οπτική της αστικής ζωής που αποτυπώνεται στο πλουσιότατο προσωπικό φωτογραφικό αρχείο του. Αυτή τη φορά, και για χάρη της ατομικής φωτογραφικής έκθεσής του με τίτλο «Κάτοικος Μουσείου», στρέφει το βλέμμα στην οδό Πατησίων και στην περιοχή πέριξ του Αρχαιολογικού Μουσείου.
Σαράντα ασπρόμαυρες και έγχρωμες φωτογραφίες, άλλοτε πανοραμικές και άλλοτε εστιασμένες σε μια ελάχιστη λεπτομέρεια, προσκαλούν τον θεατή να ανακαλύψει τον απόηχο της μικρής αλλοτινής Αθήνας μέσα στη σύγχρονη χαοτική μητρόπολη. Σκοπός του φωτογράφου δεν είναι να κρίνει, αλλά να καταγράψει τα ίχνη ενός κόσμου που ώς τα πρόσφατα χρόνια –με έμφαση από το 1920 έως και το 1950– ήταν ευανάγνωστος και συντεταγμένος πριν κατακερματιστεί η δομή της πόλης.
Ο Νίκος Βατόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε σε αυτή τη γειτονιά. «Ως παιδί και αργότερα έφηβος», λέει, «έζησα την ακμή της Πατησίων και της Φωκίωνος Νέγρη στις δεκαετίες του 1960 και 1970. Στην πορεία, η οικογένειά μου ακολούθησε το ρεύμα της εξόδου των κατοίκων του κέντρου, που το εγκατέλειψε όταν η καθημερινότητα εδώ άρχισε να γίνεται αβίωτη. Για μία ακόμη φορά στην ιστορία της πόλης, το παλιό αποχωρούσε και στη θέση του ερχόταν κάτι νέο. Για μένα αυτή η έκθεση σηματοδοτεί, εκτός των άλλων, μια επιστροφή στο πατρικό τόπο και μια συνομιλία με τη δική μου ενηλικίωση».
Σκοπός του φωτογράφου είναι να καταγράψει τα ίχνη ενός κόσμου που ώς τα πρόσφατα χρόνια ήταν ευανάγνωστος και συντεταγμένος.
Για τους Αθηναίους η περιοχή του Μουσείου δεν χρειαζόταν κάποτε καμιά επιπλέον διευκρίνιση. «…Για τους παλιούς Αθηναίους, ένα ήταν το Μουσείο», σημειώνει ο Νίκος Βατόπουλος. «Και όταν έλεγαν “Μουσείο” εννοούσαν το Εθνικό Αρχαιολογικό, που έδωσε το όνομά του στην περιοχή και έγινε το “Μουσείο” με τους ωραίους δρόμους του, μια γειτονιά περιζήτητη». Αλλωστε ήδη από τα πρώτα βήματα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, ο καλός κόσμος της πόλης είχε για διασκέδαση, χειμώνα-καλοκαίρι, τον περίπατο στην οδό Πατησίων. Πριν από το τέλος του 19ου αιώνα ο δρόμος διέθετε το περίφημο τοπόσημό του, το Πεδίον του Αρεως, και δύο εμβληματικά δημόσια κτίρια, το Πολυτεχνείο σε σχέδια του Λύσανδρου Καυταντζόγλου και το Αρχαιολογικό Μουσείο που σχεδιάστηκε από τον Λούντβιχ Λάνγκε, ενώ η πρόσοψή του διαμορφώθηκε από τον Τσίλλερ. Και τα δύο χρηματοδοτήθηκαν από Αιγυπτιώτες, τον Νικόλαο Στουρνάρη, τον Μιχάλη Τοσίτσα και τη χήρα του Ελένη, και τον Γεώργιο Αβέρωφ.
Η κιβωτός της Αθήνας
«Ο εύγλωττος τίτλος της έκθεσης, έχοντας με τρυφερή οικειότητα χρησιμοποιηθεί από πολλούς Αθηναίους της περιοχής, επιβεβαιώνει την οργανική σχέση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου –της κιβωτού της Αθήνας– με την καθημερινότητα και την πνευματική καταφυγή των Αθηναίων. Το Μουσείο, είναι ο τόπος, όπου όλοι οι δρόμοι εξακολουθούν να οδηγούν», σχολιάζει η Ιρις Κρητικού που επιμελείται την έκθεση η οποία από σήμερα υποδέχεται τους επισκέπτες της στο Καφέ του Αρχαιολογικού Μουσείου.
«Κάτοικος Μουσείου», έως 20 Σεπτεμβρίου.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr