Η Ανι Λίμποβιτς θέλει να ξεκαθαρίσει κάτι εξαρχής: δεν είναι φωτογράφος μόδας. Δεδομένου ότι το τελευταίο της βιβλίο, «Wonderland» (εκδόσεις Phaidon), είναι μια ανθολογία φωτογραφιών μόδας που τραβήχτηκαν κυρίως για τη Vogue, αυτό μας παραξενεύει. Επειδή, όμως, το βιβλίο βασίστηκε στις «Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ, ίσως τελικά δεν μας παραξενεύει.
Καθώς η Αλίκη συναντά μια σειρά αλλοπρόσαλλων χαρακτήρων, αναρωτιέται: «Ποια στο καλό είμαι;». Μέσω της μόδας, η Λίμποβιτς κάνει την ίδια ερώτηση. «Μεγάλωσα δουλεύοντας σε αυτό το είδος, αλλά δεν συμβάδιζε με τη δική μου αντίληψη για τον εαυτό μου και τη δουλειά μου. Θέλω τα πράγματα να έχουν σημασία. Η αμφιθυμία και η ειρωνεία υπάρχουν μέσα στο βιβλίο», μου είπε αργότερα.
Ως φοιτήτρια στο Καλλιτεχνικό Ινστιτούτο του Σαν Φρανσίσκο, η Λίμποβιτς εμπνεύσθηκε από τις ρεαλιστικές και αυθόρμητες φωτογραφίες των Ρόμπερτ Φρανκ και Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν. Παρότι θαύμαζε τη δουλειά των Ρίτσαρντ Αβεντον, Χέλμουτ Νιούτον και Ιρβιν Πεν, δεν είχε καμία επιθυμία να τους μιμηθεί: «Πίστευα ότι η μόδα ήταν σαχλή».
Συναντηθήκαμε στο Studio 525, στη γειτονιά Τσέλσι του Μανχάταν, όπου η γκαλερί Hauser & Wirth είχε οργανώσει ένα πενθήμερο pop-up σόου για το «Wonderland». Η Λίμποβιτς, που είναι 72 ετών, μετακινούνταν προσεκτικά καθώς την πονούσε ο γοφός της, ο οποίος θα χρειαστεί να αντικατασταθεί χειρουργικά. Φορούσε τη συνηθισμένη στολή της: μαύρο παντελόνι και ασορτί μπλούζα. Εκείνο το πρωί είχε ρωτήσει μία από τις έφηβες κόρες της αν θα έπρεπε να φορέσει μια ταλαιπωρημένη μπλε μπλούζα που έχει εδώ και 20 χρόνια, αλλά εκείνη της είπε να βάλει τη μαύρη. «Είμαι ένα πλάσμα της άνεσης», είπε. «Δεν φαντάζομαι ότι με κοιτάζει κάποιος».
Η Λίμποβιτς είναι μία από τις κορυφαίες φωτογράφους πορτρέτων στον κόσμο, αλλά θαυμάζω τις φωτογραφίες μόδας της εδώ και καιρό – με πολλούς τρόπους, νομίζω ότι είναι η πιο δυνατή δουλειά της. Για τον περισσότερο κόσμο, το «Wonderland» θα είναι η πρώτη επαφή με το ταλέντο της Λίμποβιτς σε αυτόν τον τομέα.
Ημουν αδίστακτη προκειμένου να τραβήξω τη σωστή φωτογραφία. Δεν είχα την καλύτερη συμπεριφορά.
Οι 341 εικόνες του βιβλίου φέρουν τη σφραγίδα του στυλ της Λίμποβιτς –επιδέξια χρήση του χρώματος, θεατρική σκηνοθεσία, αριστοτεχνική αλληλεπίδραση μεταξύ του τεχνικού και φυσικού φωτός–, αλλά οι καλύτερες από αυτές ανταποκρίνονται στον τίτλο του βιβλίου. Είναι μαγευτικές, τυλιγμένες σε ένα οπτικό αφήγημα που αναδεικνύει τα χαρίσματά της ως δεινής αφηγήτριας.
«Συνήθως, όταν κάποιος κάνει μια φωτογράφιση μόδας, ο στόχος είναι να αναδειχθούν τα ρούχα», σημειώνει η Φίλις Πόσνικ, contributing editor στη Vogue και τακτική συνεργάτις της Λίμποβιτς. «Η Ανι “ντύνει” την εικόνα». Οταν επαίνεσα τη Λίμποβιτς για το βιβλίο, απάντησε: «Δεν πιστεύω πολύ αυτά τα κομπλιμέντα. Εχω μεγάλη εμπειρία». Πενήντα ετών για την ακρίβεια, ξεκινώντας ως φωτορεπόρτερ στο Rolling Stone. Απαθανάτισε μερικές από τις πιο καθοριστικές στιγμές της εποχής, από την ατιμωτική έξοδο του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον από τον Λευκό Οίκο μέχρι έναν γυμνό Τζον Λένον κουλουριασμένο σε εμβρυϊκή στάση γύρω από τη Γιόκο Ονο. Στο Vanity Fair έγινε γνωστή για τα ιδιαίτερα, εννοιολογικά πορτρέτα πρώτων ονομάτων, μεταξύ των οποίων και μια γυμνή, επτά μηνών έγκυο, Ντέμι Μουρ.
Η πρώτη φορά
Επειτα, το 1993, η συγγραφέας Σούζαν Σόνταγκ, σύντροφος της Λίμποβιτς, την ενθάρρυνε να εμβαθύνει στη δουλειά της καταγράφοντας τη σύρραξη στο Σεράγεβο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Αλλά το 1998, η αρχισυντάκτις της Vogue Αννα Γουίντουρ –πλέον η global editorial director της Condé Nast– την προσέγγισε για να δουλέψει για το περιοδικό. Ενα χρόνο αργότερα, την έστειλαν στο Παρίσι κατά τη διάρκεια των ντεφιλέ υψηλής ραπτικής για ένα φωτογραφικό δοκίμιο με τη fashion editor του περιοδικού, Γκρέις Κόντινγκτον. Το φωτογραφικό δοκίμιο περιελάμβανε την Κέιτ Μος και τον Σον Κομπς, που τότε ήταν γνωστός ως Puff Daddy.
Η Λίμποβιτς, η οποία ποτέ πριν δεν είχε παρευρεθεί σε επίδειξη μόδας, έμεινε «έκθαμβη», είπε, σχολιάζοντας τη δεξιοτεχνία που εξετίθετο εκεί: «Ηταν σαν performance art». Η εμπειρία αυτή την έκανε να εκτιμήσει περισσότερο τη μόδα. «Αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ να είμαι μια κανονική φωτογράφος μόδας», προσέθεσε, εξηγώντας ότι θεωρεί τον εαυτό της «μια εννοιολογική καλλιτέχνιδα που χρησιμοποιεί τη φωτογραφία».
Ο Τζέιμς Ντάνζιγκερ, η γκαλερί του οποίου εκπροσωπούσε τη Λίμποβιτς για περισσότερο από μία δεκαετία, ήταν ο πρώτος που της έδειξε φωτογραφίες μόδας το 2006. «Είναι πιθανό ότι, όπως συμβαίνει συνήθως, αυτές οι εικόνες –οι οποίες είναι φοβερές φωτογραφίες μόδας– θα αντέξουν στον χρόνο», τόνισε. «Ετσι γίνεται στη φωτογραφία. Οι περισσότεροι διάσημοι θα ξεχαστούν, αλλά η μόδα παραμένει». Η Λίμποβιτς συνέχισε στη Vogue για τα επόμενα 23 χρόνια, δημιουργώντας ένα σημαντικό corpus δουλειάς, αλλά θεωρούσε πως ήταν «πολύ ήπιο» για να γίνει βιβλίο. Τελικά, διάφοροι σχεδιαστές μόδας επιλέχθηκαν για να υποδυθούν διάφορους χαρακτήρες του βιβλίου· ανάμεσά τους, ο Τζον Γκαλιάνο ως Ντάμα Κούπα, ο Τομ Φορντ ως Λαγός και ο Μαρκ Τζέικομπς ως Κάμπια. Ο Καρλ Λάγκερφελντ, που ήθελε να είναι ο Λαγός, υποδύθηκε τον εαυτό του. «Πάντα αγαπούσα τον τρόπο με τον οποίο η Ανι δίνει μια αίσθηση αφήγησης και εξιστόρησης στις φωτογραφίες μόδας της», έγραψε η Γουίντουρ σε ένα email. «Εχει καλό μάτι και ξέρει να αποτυπώνει πράγματα που έχουν προσωπικότητα, να αποτυπώνει τη σύγκρουση, το ρομάντζο, το δράμα – πάντα νιώθεις ότι κάτι ενδιαφέρον συμβαίνει, ή πρόκειται να συμβεί ή μόλις συνέβη».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr