Ο Ουκρανός στρατιώτης της φωτογραφίας κάνει διάλειμμα από τη μάχη, μπαίνει στο βομβαρδισμένο μουσικό σχολείο «Μαρίγια Σοκίλ» της πόλης Ορεκοφ, στην περιοχή της Ζαπορίζια, κάθεται μπροστά στο πιάνο και αρχίζει να παίζει στα σκονισμένα πλήκτρα του.
Το βλέμμα του μοιάζει να «χάνεται» στις νότες που πιθανόν τον μεταφέρουν σε πιο ανέμελες εποχές, τότε που σαν παιδί έκανε τα πρώτα του βήματα στη μουσική, γεμάτος φιλοδοξίες για μεγάλα ρεσιτάλ ή για συναυλίες σε ποπ μουσικές σκηνές.
Η φωτογραφία θυμίζει τη σκηνή κατά την οποία ο πιανίστας του Πολάνσκι, κυνηγημένος από τους ναζί, βρίσκει ένα πιάνο και «σπάει» τη μαρτυρική καθημερινότητά του με κομμάτια του Σοπέν, ίδια με εκείνα που έπαιζε όταν δούλευε στη Ραδιοφωνία της Βαρσοβίας.
Λίγο πριν καθίσει ο Ουκρανός στρατιώτης στο πιάνο, το κτίριο είχε πληγεί από ρωσικό σύστημα εκτόξευσης ρουκετών (Uragan).
Οι συνεχείς βομβαρδισμοί της περιοχής δεν επέτρεψαν στο προσωπικό να εκκενώσει τον χώρο από τα πιάνα, καταφέρνοντας μόνο να τα τυλίξουν όπως όπως με μια προστατευτική μεμβράνη. Επρεπε να δώσουν προτεραιότητα στην ασφάλεια των 150 παιδιών που φοιτούν εκεί.
Το σχολείο που βομβαρδίστηκε πήρε το όνομά του από τη Μαρίγια Σοκίλ, διάσημη Ουκρανή μέτζο σοπράνο που συνεργάστηκε με όπερες ανά τον κόσμο, όπως σε Χάρκοβο, Κίεβο, Λβιβ, Βαρσοβία, Πράγα, Βιέννη, Βερολίνο, αλλά και σε πόλεις των ΗΠΑ και του Καναδά. Μάλιστα, ήταν τόσο αγαπητή στην Ουκρανία, ώστε το σπίτι των παιδικών της χρόνων μετετράπη σε μουσείο.
Κατά τη διάρκεια της συνεργασίας της με την όπερα του Χαρκόβου, η Μαρίγια γνωρίζεται και συνεργάζεται με τον διευθυντή ορχήστρας, πιανίστα και συνθέτη Αντιν Ραντνίτσκι, τον οποίο παντρεύεται το 1931.
Κατά τη διάρκεια της περιοδείας τους στον Καναδά, το 1939, λαμβάνουν ένα γράμμα από τη μητέρα του Αντιν που τους λέει ότι δεν πρέπει να επιστρέψουν, σε καμία περίπτωση, εξαιτίας της ναζιστικής εισβολής.
Ετσι, επιλέγουν να γίνουν Αμερικανοί πολίτες και να δημιουργήσουν το σπιτικό τους στη Νέα Υόρκη. Η Μαρίγια, ως πιο ρεαλίστρια, συνειδητοποιεί ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν ποτέ στην Ουκρανία και προτρέπει τον Αντιν να κάνουν παιδιά και να εγκατασταθούν μόνιμα σε μια φάρμα, στο Τομς Ρίβερ του Νιου Τζέρσεϊ, πείθοντάς τον ότι, παράλληλα με τη μουσική, μπορεί να ασχοληθεί με τη γεωργία, παρόλο που δεν είχε παρόμοια εμπειρία. Ετσι, τα δύο παιδιά τους, αφού γεννήθηκαν στη Νέα Υόρκη, μεγάλωσαν σε μια φάρμα με κοτόπουλα.
Κατέληξε μια απογοητευμένη νοικοκυρά σε μια φάρμα με κοτόπουλα στις ΗΠΑ.
Ο Αντιν και η Μαρίγια ήταν αυτό που αποκαλούμε «φυσικά ταλέντα». Ομως οι ακραίες πολιτικές εντάσεις μεταξύ των Ουκρανών μεταναστών εκείνη την εποχή δημιουργούν έντονο κλίμα, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν οι καριέρες του ζευγαριού.
«Μετά το 1952, η Μαρίγια Σοκίλ δεν θα τραγουδήσει ξανά», λέει ο γιος της, Ντόριαν Ραντνίτσκι και συνεχίζει, «θυμάμαι αμυδρά εκείνη την τελευταία δημόσια συναυλία που τραγούδησε η μητέρα μου, με τη φωνή της να σπάει πότε από την έλλειψη εξάσκησης και πότε από τα συναισθήματα των υπολοίπων».
Μόνο ο σύζυγός της Αντιν συνέχισε τις μουσικές του δραστηριότητες διδάσκοντας πιάνο ιδιωτικά, ενώ αργότερα δημιούργησε το δικό του ωδείο στο Τομς Ρίβερ.
Παράλληλα διηύθυνε μια χορωδία στη Φιλαδέλφεια, για την οποία συνέθετε κομμάτια, ενώ δημιούργησε και μια μουσική σειρά που παρουσίαζε νέα ταλέντα, κυρίως από τη Νέα Υόρκη και τη Φιλαδέλφεια.
Σε αντίθεση με τον Αντιν, που ένιωθε πολύ άνετα ως Αμερικανός πολίτης, η Μαρίγια πάντα αισθανόταν πιο περιθωριοποιημένη και ποτέ δεν έκανε πραγματικούς Αμερικανούς φίλους, ούτε έμαθε ποτέ καλά την αγγλική γλώσσα, καταλήγοντας μια απογοητευμένη νοικοκυρά, δεδομένου ότι μισούσε να είναι κολλημένη στο σπίτι αντί στη σκηνή, όπου πάντα πίστευε ότι ήταν «η θέση της».
Ο Ρομάν και ο Ντόριαν
Ομως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Εχοντας έντονο το μουσικό στοιχείο μέσα τους, τόσο η Μαρίγια όσο και ο Αντιν θα φροντίσουν να το μεταδώσουν στα δύο παιδιά τους, τον Ρομάν και τον Ντόριαν, διδάσκοντάς τους πιάνο και τσέλο.
Ο Ρομάν Ραντνίτσκι θα εξελιχθεί σε «ιδιοφυΐα του πιάνου» δίνοντας κοντσέρτα με ορχήστρες από τα επτά του κιόλας χρόνια, ανά τον κόσμο. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην Αυστραλία για την 22η περιοδεία του. Οσο για τον δεύτερο γιο της οικογένειας, τον Ντόριαν Ραντνίτσκι, είναι παλιός γνώριμος των Ελλήνων μουσικόφιλων, ιδιαίτερα εκείνων που αγαπούν τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.
Ο Ντόριαν υπήρξε ένα από τα τρία ιδρυτικά μέλη του συγκροτήματος New York Rock and Roll Ensemble με το οποίο συνεργάστηκε ο Χατζιδάκις, ενόσω βρισκόταν στη Νέα Υόρκη, για τη δημιουργία του περίφημου άλμπουμ Reflections.
Στο άλμπουμ ο Ντόριαν έγραψε στίχους για τα κομμάτια Orpheus και Noble Dame. Μάλιστα, το δεύτερο είναι καθαρά βιωματικό κομμάτι και αναφέρεται σε μια Γερμανίδα βαρώνη την οποία ερωτεύτηκε αρχικά, μετά παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα, αλλά στη συνέχεια χώρισε, ξανασυνάντησε τη βαρώνη του και από τότε ζουν μαζί στη Γερμανία.
Δύο πόλεμοι επηρέασαν το όνομα της Μαρίγια Σοκίλ. Οι συνέπειες του πρώτου την ανάγκασαν να διακόψει απότομα μια επιτυχημένη καριέρα, ενώ ο δεύτερος κατέστρεψε το σχολείο που φέρει τιμητικά το όνομά της. Μοναδικό της όπλο απέναντι στους πολέμους; Η μετάδοση μουσικής παιδείας στους δύο γιους της.