Ενας διάσημος συλλέκτης προσπαθεί να πείσει έναν καλλιτέχνη να του δωρίσει ένα έργο του με αντάλλαγμα ότι θα «σταθεί» δίπλα σε άλλους δημιουργούς που φέρθηκαν το ίδιο έξυπνα με εκείνον. Ο τόνος της συζήτησης δεν αφήνει κανένα περιθώριο στον βαλλόμενο καλλιτέχνη να ψελλίσει, πόσο μάλλον να αξιώσει αμοιβή για τη δουλειά του.
Θα μπορούσε να είναι πραγματικό περιστατικό, ήταν, ωστόσο, μία από τις γελοιογραφίες του Πάμπλο Χελγκουέρα που περνούσαν μπροστά από την οθόνη, στο μεσοπάτωμα του ΕΜΣΤ, στη συζήτηση «Τhe ethics of collecting», με συντονίστριες τη διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου και την διευθύντρια του «State of Concept Athens», Ηλιάνα Φωκιανάκη.
«Ο κόσμος της τέχνης έχει στοιχηθεί με την πρωτοπορία σε πολλούς τομείς, έχει δείξει ωστόσο μια πρωτοφανή καθυστέρηση στο να θίξει το ζήτημα της αμοιβής των καλλιτεχνών», σχολίασε η κ. Γρέγου.
Αφορμή για τη συζήτηση υπήρξε η παρουσίαση του Κώδικα Δεοντολογίας για Συλλέκτες Σύγχρονης Τέχνης, μιας πρωτοβουλίας που συνέταξαν δέκα συλλέκτες από διαφορετικές χώρες, θέτοντας ευθέως το ζήτημα των ανήθικων πρακτικών στην αγορά της τέχνης. Γιατί όμως κώδικας; «Ισως η λέξη να ακούγεται “επίσημη” και η στεγνή, τεχνική γλώσσα με την οποία είναι γραμμένο το κείμενο να δημιουργεί ήδη εχθρούς, ωστόσο η τόση αδιαφάνεια και ασάφεια στις συναλλαγές μεταξύ καλλιτεχνών και συλλεκτών –είτε μιλάμε για ιδιώτες είτε για ιδρύματα– ίσως να μπορεί να αντισταθμιστεί με ένα επιχείρημα γραμμένο με σαφήνεια που θα αποτυπώνει το πρόβλημα στο πραγματικό του μέγεθος», δήλωσε ο Πιερτζόρτζιο Πέπε, συλλέκτης και ένας εκ των συντακτών του κώδικα.
«Οι καλλιτέχνες, όπως και όλοι οι άλλοι άνθρωποι, αμείβονται για το έργο τους», είπε η διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κ. Γρέγου.
Εργαλείο ευημερίας
«Η ιδέα γι’ αυτήν την πρωτοβουλία γεννήθηκε μέσα στην πανδημία· συλλέκτες από κάθε γωνιά συζητούσαμε μέσω zoom κάθε δύο εβδομάδες, διαπραγματευόμασταν κάθε άρθρο και προχωρούσαμε. Καλλιτέχνες, συλλέκτες, διευθυντές ιδρυμάτων και επιμελητές συνέβαλαν με τις παρατηρήσεις τους. Δεν είναι δεσμευτικό, δεν είναι θεσμοθετημένο μέτρο, είναι ένα εργαλείο που προάγει την ευημερία των καλλιτεχνών. Μπορείς να μη συμφωνήσεις, όμως το ζήτημα έχει τεθεί, μπορεί όποιος αισθάνεται ότι τα δικαιώματά του προσβάλλονται, να το επικαλεστεί», τονίζει και ο Ιορδάνης Κερενίδης, ο οποίος επίσης εργάστηκε για τη σύνταξη του μανιφέστου. Ο καλλιτέχνης Walid Raad παρουσιάζει το κείμενο ως μια πρόσκληση στα «θολά σαλόνια» της τέχνης.
Είναι γνωστό πως οι συλλέκτες έχουν, σε κάποιες περιπτώσεις, τη φήμη του «κακομαθημένου», που χρησιμοποιεί την τέχνη για να ανέλθει κοινωνικά, για καπρίτσιο, για επένδυση, ωστόσο αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της αλυσίδας και πρέπει να συμπεριφέρονται με τρόπο που να εξασφαλίζει τη συνέχεια του καλλιτεχνικού έργου των δημιουργών. Σύμφωνα με τον κώδικα, δεν θα πρέπει να «απαιτούν» δωρεές, να «στήνουν» δημοπρασίες, να επηρεάζουν, εφόσον βρίσκονται σε διοικητικά συμβούλια ιδρυμάτων, τις αποφάσεις τους. Θα πρέπει να ενημερώνουν τους καλλιτέχνες για τη μεταπώληση του έργου τους και με απλά λόγια να μη λειτουργούν με γνώμονα το δικό τους συμφέρον.
Και τα ιδρύματα, όμως, από τη θέση του συλλέκτη φέρουν και αυτά ευθύνη. «Η δημοσιότητα δεν πληρώνει λογαριασμούς», επισήμανε η Κατερίνα Γρέγου, υιοθετώντας τις θέσεις του κώδικα. «Είναι στρεβλό ένα μουσείο να ευεργετείται από τους καλλιτέχνες, να αναζητά δωρεές για να συγκροτήσει μια συλλογή. Αντιθέτως, το μουσείο είναι εκείνο που πρέπει να τους στηρίζει. Αυτή η πολιτική πρέπει να αλλάξει και στο ΕΜΣΤ έχει ήδη αλλάξει. Οι καλλιτέχνες, όπως και όλοι οι άλλοι άνθρωποι, αμείβονται για το έργο τους».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr
