Σημασία έχει –τι άλλο– το τραγούδι. Το οποίο ίσως να γράφτηκε και να ερμηνεύτηκε ας πούμε από τον Μπομπ Ντίλαν, ίσως όμως να το τραγούδησε η Μπίλι Χόλιντεϊ, αλλά ο δημιουργός του να ήταν ο Λιούις Αλαν («Strange Fruit»). Μπορεί επίσης να το έκανε γνωστό ο Βαγγέλης Περπινιάδης, αλλά να το συνέθεσε ο Χρήστος Λεοντής και να έγραψε τους στίχους ο Μιχάλης Παπανικολάου («Πού να χωρέσει τ’ όνειρο»). Και ενώ τέτοιες γνώσεις οι παλιότεροι τις είχαν ίσως πιο ευχερείς, σήμερα, στην εποχή των υπηρεσιών streaming μουσικής και των περισσότερων από 70 εκατομμυρίων τραγουδιών που αυτές διαθέτουν, το θέμα της ταυτοποίησης, της αναγνωρισιμότητας και της αμοιβής των δημιουργών περιπλέκεται περισσότερο.
Για την ακρίβεια, οι μουσικές πλατφόρμες streaming, με χαρακτηριστικότερη το Spotify, είναι τόσο κυρίαρχες ως τρόπος ακρόασης, που τις χρησιμοποιεί το 78% των καταναλωτών – 524 εκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως. Αυτή είναι κατ’ αρχήν η εικόνα της αγοράς, όπως την περιγράφει η έρευνα που θα παρουσιαστεί σήμερα στις Βρυξέλλες από την GESAC, τον συνασπισμό ευρωπαϊκών οργανισμών συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δημιουργών στον οποίο συμμετέχει ως διαπιστευμένο μέλος και ο ελληνικός οργανισμός της «Αυτοδιαχείρισης».
Το κυριότερο ερώτημα που απασχόλησε την έρευνα ήταν η θέση των συνθετών και των στιχουργών στην ευρωπαϊκή αγορά streaming μουσικής, καθώς και το πώς μπορεί αυτή να βελτιωθεί, στο πλαίσιο ενός πιο ισότιμου και πολυμορφικού μουσικού οικοσυστήματος.
Το 90% των ακροάσεων στο Spotify τον Μάρτιο του 2021 αφορούσε 57.000 καλλιτέχνες από τα 8 εκατομμύρια που φιλοξενούνται.
Μερικά από τα συμπεράσματα της έρευνας, που έχει ήδη στη διάθεσή της η «Κ», είναι ενδεικτικά: βασισμένη καθώς είναι στα μεγάλα σουξέ, η αγορά streaming μουσικής έχει δημιουργήσει ένα σύστημα-πυραμίδα, εντός του οποίου λίγα επιτυχημένα τραγούδια αιχμαλωτίζουν τους περισσότερους ακροατές – το 90% των ακροάσεων στο Spotify τον Μάρτιο του 2021 αφορούσε 57.000 καλλιτέχνες, από τα 8 εκατομμύρια που φιλοξενούνται. Οσον αφορά τις αμοιβές, από τη συνδρομή που καταβάλλουν οι χρήστες σε μια πλατφόρμα, το 30%-34% συνιστά το κέρδος της, ενώ από το υπόλοιπο 70%, το 55% επιστρέφει στις δισκογραφικές εταιρείες, στους τραγουδιστές και στους μουσικούς, ενώ ο τραγουδοποιός και ο μουσικός εκδότης (ο οποίος διαχειρίζεται τα δικαιώματα μιας σύνθεσης) λαμβάνουν το 15%.
Στην Ελλάδα, το μουσικό είδος που σύμφωνα με την «Αυτοδιαχείριση» παίζεται περισσότερο στις πλατφόρμες, είναι η ραπ και η τραπ, οι οποίες προσελκύουν χρήστες 16-25 ετών ή και νεαρότερους. Ο οργανισμός εισπράττει επίσης πνευματικά δικαιώματα από διάφορες χώρες στις οποίες γίνεται χρήση τραγουδιών των μελών της (μέσω της συνεργασίας της με τη Mint Digital Services), ωστόσο η ανάγκη πολλών εγχώριων δημιουργών για δικαιότερες αποδόσεις δικαιωμάτων, για εκπαίδευση στο «ανέβασμα» ενός τραγουδιού ή ακόμη και για ορθή αναφορά των ονομάτων τους, παραμένει.
Η έρευνα της GESAC προτείνει ακόμη πιο συνολικές και δομικές λύσεις στα ζητήματα της αναγνώρισης, της αμοιβής και της ταυτοποίησης των δημιουργών: μεταξύ άλλων, υποχρεωτική αναφορά των στοιχείων ενός τραγουδιού στις πλατφόρμες, δικαιότερες αμοιβές για τους δημιουργούς μέσω προώθησης των συνδρομητικών πακέτων streaming (έναντι των δωρεάν που κυριαρχούν), αλλά και χρήση αλγορίθμων που θα προωθούν την ανακάλυψη καλλιτεχνών και την πολυμορφία. Εργαλεία σαν το τελευταίο, υποστηρίζει η έρευνα, θα μπορούσαν να προωθηθούν και από την Ευρωπαϊκή Ενωση.