Λίγα πράγματα στο ζωντανό ελληνικό τραγούδι είναι τόσο συγκινητικά όσο η εκτέλεση του «Νυν και αεί» του Σταύρου Ξαρχάκου –και του Νίκου Γκάτσου–, ειδικά όταν ο 83χρονος πια μαέστρος βρίσκεται ο ίδιος πάνω στη σκηνή, σε απόσταση αναπνοής από τους μουσικούς να τους καθοδηγεί και να ζει μαζί τους κάθε νότα, κάθε λεπτή απόχρωση αυτού του συγκλονιστικού τραγουδιού. Πόσο μάλλον που εκείνος, μαζί με τους συνεργάτες του, καταφέρνει να βρει ακόμα νέους τρόπους ερμηνείας, όχι μόνο του συγκεκριμένου αλλά και άλλων σπουδαίων έργων που έχει συνθέσει μέσα στις δεκαετίες.
Μια τέτοια συλλογή καλοκαμωμένων ενορχηστρώσεων μας παρουσίασε το βράδυ της Δευτέρας ο Ξαρχάκος, στον αύλειο χώρο της Μονής Τοπλού στη Σητεία. Πλάι σε έναν πέτρινο ανεμόμυλο και δίπλα στην είσοδο του μοναστηριού με τη μακραίωνη ιστορία, πάνω από 1.000 θεατές, κυρίως ντόπιοι αλλά και κάποιοι τουρίστες, συγκεντρώθηκαν ανυπομονώντας για την έναρξη της συναυλίας. Την «προθέρμανση» ανέλαβε η Φιλαρμονική του Λιμενικού Σώματος, ώσπου στη σκηνή ανέβηκε η Ηρώ Σαΐα.
Η διακεκριμένη ερμηνεύτρια ξεκίνησε με μια μελωδική εκδοχή του «Τροπαρίου της Κασσιανής» –για να μας θυμίσει ότι βρισκόμαστε και σε μοναστήρι–, πριν υποδεχθεί την υπόλοιπη μπάντα και τον ίδιο τον μαέστρο. Στην περίπου μία ώρα που ακολούθησε, ο μικρός, σχετικά ταπεινός χώρος της χωμάτινης αυλής έγινε επίκεντρο μουσικών δονήσεων, από αυτές που σε κρατούν καθηλωμένο στη θέση σου. Τραγούδια «βαριά», τελετουργικά τα περισσότερα, σχεδόν καθόλου ερωτικά, και ένας Ξαρχάκος ως συνήθως αεικίνητος να ελέγχει τα πάντα, απαιτώντας από όλους την τελειότητα. Οι μουσικοί του φυσικά όλοι διαλεγμένοι, με πρώτο τον Χρίστο Θεοδώρου στο πιάνο και την καθαρή, γεμάτη ευαισθησία φωνή της Σαΐα στο τραγούδι. Τριανταπεντάρηδες ή σαραντάρηδες στην πλειονότητά τους, είναι οι τελευταίοι από όσους (αμέτρητους) ο μαέστρος έχει διδάξει· και παίζουν με ακρίβεια καλοκουρδισμένου ρολογιού. Εκείνος, πάντα δίπλα, πάσχει μαζί τους και το πάθος του μεταφέρεται ατόφιο τόσο στους ίδιους όσο και στο κοινό απέναντι.
«Εβαλε ο Θεός σημάδι», δίνεται το σύνθημα και οι Κρητικοί γύρω μας ακολουθούν συγκινημένοι το τραγούδι του δικού τους Νίκου Ξυλούρη. Στην πρώτη σειρά ο δραστήριος ηγούμενος της μονής, αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος, κρατάει κι εκείνος το ίσο. Το πρόγραμμα κλείνει πανηγυρικά με το «Γεια σου χαρά σου Βενετιά», εν μέσω αποθέωσης. Την άλλη μέρα το πρωί, κάποιοι αγουροξυπνημένοι επιβάτες στην πτήση για Αθήνα σιγοτραγουδούσαν ακόμα…