Μια μεγάλη γυναίκα της επιστήμης

Μια μεγάλη γυναίκα της επιστήμης

Το έργο «Photograph 51» της Aννας Ζίγκλερ ανεβάζει ο Τάκης Τζαμαργιάς στο «Υπόγειο» του Θεάτρου Τέχνης

3' 35" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σε σκηνικές λεπτομέρειες πειραματικού εργαστηρίου, στο πλαίσιο ενός ερευνητικού προγράμματος βιοφυσικής του King’s College London, στηρίχτηκε υφολογικά η παράσταση του έργου της Aννας Ζίγκλερ με τίτλο «Photograph 51», που σκηνοθέτησε ο Τάκης Τζαμαργιάς. Ο χώρος του Υπογείου του Θεάτρου Τέχνης ταιριάζει απόλυτα στο κλειστό και ασφυκτικό περιβάλλον ενός εργαστηρίου, στην ψυχρή σκηνική ατμόσφαιρα που αποτυπώνει τη μοναξιά της Ρόζαλιντ Φράνκλιν, της χημικού που εργάστηκε ατομικά ατελείωτες ώρες στον τομέα της βιοφυσικής, προκειμένου να αποτυπώσει σε κρυσταλλογραφία το ανθρώπινο DNA. Κατασκεύασε το δικό της αναβαθμισμένο μηχάνημα ακτίνων-Χ και αφού εκτέθηκε εκατοντάδες ώρες στη ραδιενέργεια κατάφερε να αποτυπώσει τη «Φωτογραφία 51», το σημείο αναφοράς στην αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος. Τη συγγραφέα Αννα Ζίγκλερ απασχολούν τα θέματα της ηθικής ευθύνης της επιστήμης απέναντι στην ανθρώπινη ύπαρξη, αλλά και η στάση της ηθικής ουδετερότητας που υιοθετεί ο επιστήμονας, όταν το ενδιαφέρον του για τη γνώση συνδυάζεται με την ακόρεστη επιθυμία του για εξουσία, για οικονομική δύναμη και κοινωνική προβολή.

Το έργο αποτελεί ένα σοβαρό εγχείρημα στο πεδίο της δραματουργίας που βιογραφεί την πορεία της Ρόζαλιντ Φράνκλιν (1920-1958) σε όλη τη διάρκεια του «πιο μοναχικού ταξιδιού» στον κόσμο: το ταξίδι του ερευνητή. Ο σκηνοθέτης τόνισε την αφηγηματική ροή της θεατρικής δράσης και ακολούθησε τη σχολιαστική γραμμή του ειρωνικού και καυστικού τόνου, όσον αφορά κυρίως τη διαχείριση των δύο ανδρικών ρόλων, των επιστημόνων Φράνσις Κρικ και Τζέιμς Γουάτσον. Η παράστασή του είναι διακριτική όπως προκύπτει από την ψύχραιμη έκθεση των συγκρούσεων, εσωτερικών και διαπροσωπικών, αγγίζοντας τα όρια της μπρεχτικής αποστασιοποίησης.

Η Λένα Δροσάκη με λεπτότητα και ευαισθησία παρατηρεί και καταγράφει τις ψυχικές διακυμάνσεις της ηρωίδας. Ερμηνεύει την ορθολογική προσωπικότητα της Φράνκλιν, που δουλεύει σκληρά και θέτει τη ζωή της σε κίνδυνο. Νοσεί από καρκίνο των ωοθηκών στα 36 της χρόνια, λόγω της πολύωρης έκθεσής της στην ακτινοβολία. Η Δροσάκη απέφυγε σωστά τις συναισθηματικές εξάρσεις, περιπλανήθηκε στη γοητεία του θανάτου, απέδωσε με την ψυχρότητα των εκφράσεων του προσώπου της την εμμονή της Φράνκλιν στη λεπτομέρεια, την τελειοθηρία και το πάθος της για την έρευνα, ώσπου να βρει τον τρόπο να αποτυπώσει τη διπλή έλικα του DNA και «να διαχωρίσει τις δύο μορφές άνδρα και γυναίκας από το να κάνουν έρωτα». Αναζήτησε με καταναγκαστικό τρόπο την επιστημονική αλήθεια, ενδιαφέρθηκε για τις εξισώσεις της, αλλά χωρίς σε αυτές να περιλαμβάνει τον δικό της ανθρώπινο παράγοντα. Ωραία η στιγμή της ηθοποιού που εκφράζει τη θεατρόφιλη πλευρά της προσωπικότητας της Φράνκλιν, καθώς αναφέρεται στη σκηνοθεσία του σαιξπηρικού «Χειμωνιάτικου παραμυθιού» το 1951 από τον Πίτερ Μπρουκ, ορίζοντας έτσι και το χρονικό πλαίσιο δράσης.

Την τέχνη της χειρονομίας και ένα παίξιμο σώματος εύγλωττων μορφασμών και έντονης εξωτερίκευσης εκτιμά ο θεατής στο παίξιμο του επιστημονικού διδύμου Κρικ και Γουάτσον. Η πειστικότητα των Δημήτρη Μαγγίνα (Κρικ) και Δημήτρη Πασσά (Γουάτσον) στους ρόλους των διασήμων βιοφυσικών είναι ένα προσόν της παράστασης, που επιτρέπει στον θεατή να συλλάβει την ειρωνική οπτική της δραματουργού απέναντι στους δύο νομπελίστες, που σύμφωνα με τελευταίες μαρτυρίες αξιοποίησαν μέρος της έρευνας της Φράνκλιν, χωρίς να της αποδώσουν την αναγνώριση που της αρμόζει.

Η Ρόζαλιντ Φράνκλιν εκτέθηκε σε τεράστιες ποσότητες ακτινοβολίας, προκειμένου να αποτυπώσει σε κρυσταλλογραφία το ανθρώπινο DNA, και πέθανε από καρκίνο στα 36 της.

Η ερμηνεία του Αλέξανδρου Μπουρδούμη στον ρόλο του συνεργάτη της Μορίς Ουίλκινς υπογραμμίζει το ερωτικό στοιχείο που λανθάνει ανάμεσά τους. Ο Μάνος Στεφανάκης ως βοηθός Γκόσλινγκ καταθέτει μια ερμηνεία γνήσιας ευαισθησίας και ψυχισμού με ζωηρά τα στοιχεία ενός εκφραστικού παιχνιδιού, ανάλαφρων κινήσεων και στάσης του σώματος που λειτουργεί ενίοτε ως κωμικό αντίβαρο στο δραματικό φορτίο. Η σκηνογράφος Αση Δημητρολοπούλου αξιοποιεί συνδυαστικά την προβολή σε βίντεο (Γκόραν Γκάγκιτς) αποσπασμάτων των αυθεντικών σημειώσεων της ερευνήτριας και το φόντο ορεινών τοπίων, τονίζοντας τη φυσιολατρία της ηρωίδας.

Τα ερωτήματα σχετικά με τον βαθμό υποτίμησης της έρευνας της Φράνκλιν από τους άνδρες συνεργάτες της αιωρούνται και οι απόψεις συχνά διίστανται. Το «Photograph 51» ανεβαίνει πρώτη φορά στην Ελλάδα και η παράσταση υποστηρίζεται από την Ενωση Oγκολόγων Παθολόγων (ΕΟΠΕ) και την Ενωση Γυναίκες στην Oγκολογία (W4OHellas).

Οι θεατές βιώνουν στο φινάλε όλα τα διαδοχικά «αν» που περιέβαλαν τη σύντομη ζωή της Φράνκλιν, όλα αυτά τα «αν» που θα μπορούσαν να αφορούν μια κανονική ζωή, μια φυσιολογική, ίσως συμβατική ζωή, «αν η Φράνκλιν είχε γεννηθεί σε άλλη εποχή», «αν είχε λίγες μέρες ακόμη» για να ζήσει, «αν» εντέλει «δεν ήταν γυναίκα».

* H κ. Ρέα Γρηγορίου είναι διδάκτωρ Ιστορίας – Δραματολογίας του ΑΠΘ και καθηγήτρια στο τμήμα «Ελληνικός Πολιτισμός» του ΕΑΠ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή