ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΑΤΟΣ
Δείπνο αντιβαρύτητας
εκδ. Gutenberg, 2021, σελ. 168
Διεκδικώντας να θέσουν σε εκκρεμότητα την τάξη και τα θέσμια της βαρύτητας, τα ποιήματα του Γιάννη Ανδριανάτου μορφοποιούνται χάρη σε εκφραστικά μέσα, η οικονομία της διατύπωσης και η αιχμηρή δομική διευθέτηση των οποίων δεσμεύουν την αναγνωστική προσοχή και την εκτρέπουν –δηλαδή την προφυλάσσουν– από την πεπατημένη των ετοιμοπαράδοτων σχημάτων νοηματοδότησης.
Το δραστικό αυτό επιτελεστικό ποιόν είναι εφικτό να εντοπιστεί ειδικότερα στα ολιγόστιχα, εφαπτόμενα του είδους του επιγράμματος, ποιήματα στις ενότητες της συλλογής «Δείπνο αντιβαρύτητας», ορίζοντας έναν δίαυλο ρηματικών (μορφικών) και οντολογικών αλληλοπεριχωρήσεων μεταξύ εγγύτητας και απόστασης, ένδον και έξω φοράς σκέψεων, λόγων και πράξεων.
Η προσοχή του αναγνώστη εκτρέπεται, δηλαδή προφυλάσσεται, από την πεπατημένη των ετοιμοπαράδοτων σχημάτων νοηματοδότησης.
Τον εν λόγω δίαυλο συμπυκνώνουν συνδυαστικά και εκθέτουν μετακειμενικά εν είδει «θεωρίας», τέσσερα ποιήματα: ένα δίστιχο και ένα τρίστιχο της πρώτης ενότητας «Καρκινικοί δείκτες»: «Μια εκτίναξη προς τα μέσα./ Ο πιο μακρινός προορισμός μας» και: «Τα δάχτυλα ξαναρωτούν/ όσα η όραση βιάζεται/ να κάνει μνήμη», μαζί με το τρίστιχο από την ενότητα «Συνεχόμενοι πνιγμοί»: «Το ποιος είσαι/ κρίνεται από το πόση/ Απροσδιοριστία αντέχεις» και το πεντάστιχο της ενότητας «Απόσταξη φιλιών»: «Σ’ αγαπώ αναίτια/ όπως η ομορφιά/ –το πραγματικό πρόσωπο του κόσμου–/ ξεπροβάλλει αβίαστα/ όταν εκλείψουν οι εξηγήσεις» (όπ., 12, 19, 128 και 155 αντίστοιχα).
Η «εκτίναξη» λοιπόν του ανθρώπου «προς τα μέσα», εκεί όπου διαστρωματώνεται ο ορίζοντας «προορισμού» του, θα επιτελεστεί με εφαλτήρια: την απτική δύναμη των «δαχτύλων» του, την αντοχή του απέναντι στα δυνάμει, εκρηκτικά συμβάντα που αυλακώνουν βαθιά τον προσδιορισμένο κόσμο των ταυτοτήτων, και την ασπαίρουσα, «αβίαστ[η]» αγάπη, απαλλαγμένη όπως η «ομορφιά» από το βάρος αιτιολογήσεων και επεξηγήσεων·εφαλτήρια που ας σημειωθεί, συνοδεύουν ως αδιαίρετη «σκιά», τη φορά προς την «εκτίναξη»: «Χωρίς τη σκιά του/ τίποτα δεν είναι πλήρες» (113).
Η πλαστικότητα των ολιγόλογων διατυπώσεων –όπως παραδειγματικά προβάλλει στα παραπάνω ποιήματα, τον συμπυκνωμένο μίτο, τρόπον τινά, της ποιητικής του Ανδριανάτου– είναι στρατηγικά υπολογισμένη ούτως ώστε εκείνες να «αντέχουν» το βάρος των εγκολπωμένων, ορατών και μη, οντολογικών σημάνσεων, ιδιαίτερα δε μέσα από ερωτηματικά αναπτύγματα, όπως λ.χ. στο εξάστιχο της πρώτης ενότητας της συλλογής: «Η πλαστική σακούλα γεμάτη/ κουτάκια κόκα κόλα/ κρέμεται απ’ το πόμολο/ της πόρτας του Αϊ Νικόλα./ Ποιο αποτρόπαιο τάμα/ να εκπληρώνει;» (21).
Συντίθεται έτσι μια δομική διάρθρωση ποιημάτων τα οποία ως κρυσταλλικές, θα μπορούσα να ισχυριστώ, εγκοπές αιφνιδιάζουν με την αιχμηρά ειργασμένη ακεραιότητά τους, αναγνώστες και αναγνώστριες, εκδιπλώνοντας τον οπτικό –ακριβέστερα: ζωγραφικό– όγκο της ρηματικής διατύπωσης, όπου διασταυρώνονται άξονες εντάσεων: «Στο σταυροδρόμι μέσα στα χιόνια:/ ο ένας δρόμος με χνάρια/ ο άλλος απάτητος. / Ποιον να βαδίσω;(31), ή: «Αυτός που ξέρει το Δρόμο έχει δύο πόδια/ αλλά ένα μάτι/ Οποιος φοβάται, ακονίζει τα δόντια/ των θηρευτών του». (127)
Πρόκειται για έναν ποιητικό λόγο που αναλαμβάνει να εκδιπλώσει το δραστικό, αιχμηρό ρηματικό και οπτικό/κρυσταλλικό ποιόν του απέναντι αφενός στην ευνουχιστική «γραφή»: «Η γραφή ευνούχισε την κραυγή/ ενώ της υποσχέθηκε να την εκπροσωπήσει» (113), απέναντι αφετέρου στο δεσπόζον στη μεταμοντέρνα συγχρονία μας, ομοίωμα εκείνου που κάποτε ήταν «Λόγος», απέναντι δηλαδή στον δεσπόζοντα «απόηχο»: «Τελεσφόρησε ο Λόγος./ Τώρα είναι η εποχή/ του απόηχου» (128)· ποιόν που είναι σε θέση να χωροποιήσει το χρόνο γεμίζοντάς τον με ό,τι «ποθούμε», αλλά εξακολουθητικά μας διαφεύγει, και να υπερβεί τα χαρακώματα των απαγορεύσεων, τα οποία είναι πάντοτε εκεί, για να εμποδίσουν την εκπυρσοκρότηση του συμβάντος: «Αυλο μένει ό,τι ποθούμε/ τόσο έντονα, που δεν χωρά στον χρόνο/ για να συμβεί» (121).
Ταγμένα ακριβώς στην εκπυρσοκρότηση του συμβάντος τα ποιήματα του Ανδριανάτου εκδιπλώνουν τις αρμόδιες για τον σκοπό αυτό πλαστικές τροχιές τους.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr