ΑΓΚΟΥΣΤΙΝΑ ΜΠΑΣΤΕΡΡΙΚΑ
Εξαίσιο πτώμα
μτφρ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου
εκδ. Πατάκη, σελ. 272
Από τους προορισμένους για σφαγή ανθρώπους αφαιρούνται χειρουργικά οι φωνητικές χορδές σε νηπιακή ηλικία, ώστε να μην μπορούν να συνεννοηθούν με κανέναν.
Το «Εξαίσιο πτώμα» είναι ένα σοκαριστικό βιβλίο. Δεν μπορεί να υπάρξει αναγνώστης που θα το διαβάσει «αδιάφορα» ή προσπαθώντας απλώς να δει «πού το πάει». Oσοι το πιάσουν στα χέρια τους θα πάρουν θέλοντας και μη μέρος σε ένα ταξίδι πολύ βαθιά μέσα τους, στον τόπο όπου γεννιούνται οι πιο άσχημες, οι πιο κρυφές σκέψεις μας. Είναι αδύνατον να μην επηρεαστεί κάποιος από αυτό το μυθιστόρημα: είναι τόσο δυνατό. Και τόσο πρωτότυπο.
Τα πράγματα είναι ξεκάθαρα ήδη από τις πρώτες σελίδες. Η Μπαστερρίκα μάς εισάγει αμέσως στο δράμα, χωρίς κανένα αφηγηματικό/δραματικό εφέ, χωρίς προλόγους ή κάποια επιστημονικοφανή εξήγηση. Eνας ιός, μας πληροφορεί, προσβάλλει όλα τα ζώα του πλανήτη, εξ ου και πρέπει να θανατωθούν για να μη μας κολλήσουν. Oλα ανεξαιρέτως. Είτε κατοικίδια είναι αυτά, είτε αγρίμια, είτε ζώα εκτροφείου. Eτσι, εκτός των άλλων, οι άνθρωποι δεν μένουν απλώς χωρίς το αγαπημένο τους ζωάκι, αλλά μένουν και χωρίς κρέας. Κάτι που δεν το ανέχονται. Eνα πελώριο πλανητικό πρόβλημα που λύνεται με την παγκόσμια νομιμοποίηση του κανιβαλισμού. Οι άνθρωποι, στο εξής, θα τρώνε ανθρώπους.
Και αυτό ακριβώς γίνεται στην απόλυτη δυστοπία της γεννημένης το 1974 στο Μπουένος Aϊρες συγγραφέως. Και μάλιστα γίνεται «σωστά», με σαφείς και αυστηρές ρυθμίσεις από το κράτος: οι άνθρωποι προς κατανάλωση δεν θεωρούνται πλέον τέτοιοι, εκτρέφονται και αναπαράγονται σε ειδικές φάρμες που πληρούν συγκεκριμένα στάνταρ, ενώ τα σφαγεία τούς υποδέχονται, τους σκοτώνουν, τους σφάζουν και εν συνεχεία επεξεργάζονται το ανθρώπινο κρέας, όπως το κάνουν σήμερα τα σφαγεία των ζώων. Μάλιστα, από τους προορισμένους για σφαγή ανθρώπους αφαιρούνται χειρουργικά οι φωνητικές χορδές σε νηπιακή ηλικία, ώστε να μην μπορούν να συνεννοηθούν με κανέναν. Οι προς βρώσιν άνθρωποι ξεπέφτουν στο επίπεδο ενός ζώου εκτροφής και παραμένουν εκεί. Ισως.
Η Μπαστερρίκα θα τα αφηγηθεί όλα αυτά με άκρως περιγραφικές λεπτομέρειες, ενώ οι σελίδες όπου η σκληρότητα των ηρώων της «ξεπερνά τα όρια» είναι πολλές και πραγματικά σοκαριστικές. Γιατί τι φραγμούς έχει ένας άνθρωπος, και ένας πολιτισμός, όταν καταπατά με ηδονή το μεγαλύτερο ταμπού όλων; Πρέπει να σημειωθεί ότι το βιβλίο δεν είναι μια αλληγορία για τον «υπερπληθυσμό» και την έλλειψη επαρκούς τροφής, πράγματα που ούτως ή άλλως δεν ισχύουν: ο πλανήτης μας μπορεί να «αντέξει» με άνεση πολύ περισσότερους ανθρώπους από όσους ζούμε σήμερα. Εχει όμως να κάνει με τα όρια της ηθικής μας, με τη σκληρότητά μας απέναντι στα άλλα πλάσματα, με το Κακό που έχουμε μέσα μας και με το πόσο εύκολα ή δύσκολα αφηνόμαστε να μας γεμίσει και να μας πνίξει. Ή με το πόσο και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούμε ίσως να του αντισταθούμε, όπως ο χορτοφάγος πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος, που εργάζεται ως υπεύθυνος μιας πρότυπης μονάδας επεξεργασίας κρέατος. Ενας άνθρωπος βασανισμένος από τον χαμό του παιδιού του. Και ένας άνθρωπος ταυτόχρονα που, αναπάντεχα, θα βρεθεί μπροστά σε μια τεράστια ευκαιρία: να σώσει ένα «κεφάλι», μια «θηλυκιά», μία γυναίκα-ζώο που θα δεχτεί σαν απρόσμενο δώρο και θα κρύψει στο σπίτι του με κίνδυνο να τον ανακαλύψουν και να τον οδηγήσουν, αυτόν πλέον, στο σφαγείο. Ενα ζοφερό θέμα που η συγγραφέας πραγματεύεται με μια πρόζα απλή, χωρίς ακκισμούς και περιττολογίες – μια πρόζα μεταφερμένη όμορφα στα ελληνικά από τη Χριστίνα Θεοδωροπούλου.
Στον αντίποδα του βιβλίου –καθώς το θέμα μάς το επιτρέπει– συναντάμε την ταινία «Bones and all» του Λούκα Γκουαντανίνο, με τον Τίμοθι Σαλαμέ και την Τέιλορ Ράσελ, τους δύο «ανθρωποφάγους βρικόλακες», δυο παιδιά που γεννήθηκαν κανίβαλοι, γεννήθηκαν «διαφορετικοί» –εδώ έχουμε πράγματι να κάνουμε με μια queer παραβολή για τη διαφορετικότητα– και πρέπει να τα βγάλουν πέρα σε έναν κόσμο που δεν τους χωράει. Ενα φιλμ που, παρά το θέμα του, παρακολουθείται ευχάριστα, καθώς η περιπέτεια και το ρομάντζο των δύο όμορφων πρωταγωνιστών μάς παρασύρουν, κάνοντάς μας να ξεχάσουμε τι θέλουν από εμάς και πόσο κινδυνεύουν – πάλι από εμάς.